Page 76 - ทฤษฎีและแนวปฏิบัติในการบริหารการศึกษา หน่วยที่ 2
P. 76
2-66 ทฤษฎีและแนวปฏิบัติในการบริหารการศึกษา
มุ่งหน้าแก้ปัญหาตามอาการ ลืมการแก้ปัญหาที่เป็นมูลเหตุซึ่งเป็นวงจรสำ�คัญอีกวงหนึ่ง เมื่อโครงสร้างเป็น
เช่นนี้ แบบของพฤติกรรมที่ตามมาก็คือ เกิดปัญหาระยะยาว การลงทุนในการแก้ปัญหาระยะยาวไม่เพียง
พอ มคี วามล่าชา้ ในการด�ำ เนินการ ผลสดุ ท้ายกท็ �ำ ให้ผลผลติ ของระบบลดลงและขาดคุณภาพ หลักในการแก้
ปัญหาของแม่แบบนี้ก็คือ เมื่อมีศักยภาพในการเติบโตอย่างแท้จริงจะต้องสร้างขีดความสามารถเพื่อรองรับ
ความต้องการไว้ล่วงหน้า ต้องให้ความสำ�คัญวงจรสมดุลประเภทแก้ปัญหาที่มูลเหตุ ต้องวางแผนระยะยาว
และลงทุนล่วงหน้าให้เพียงพอ
5. องคป์ ระกอบของการคิดเชงิ ระบบและวินัย 5 ประการ
กรอบการวิเคราะห์องค์ประกอบของการคิดเชิงระบบและวินัย 5 ประการคือการมองวินัยแต่ละ
ข้อใน 3 ระดับ ระดับสูงสุดเรียกว่า แก่นสาระ (essences) ระดับกลางเรียกว่า หลักการ (principles) และ
ระดับล่างเรียกว่า การปฏิบัติ (practices) ระดับบนเป็นระดับที่เข้าถึงหรือบรรลุถึงซึ่งแก่นสาระของวินัยนั้น
การเข้าถึงแก่นสาระของการคิดเชิงระบบคือ การเข้าถึงความเป็นองค์รวม (holism) และเห็นความเชื่อมโยง
ซึ่งกันและกัน ในระดับหลักการก็คือการมองเห็นโครงสร้างที่มีอิทธิพลต่อแบบพฤติกรรม การเข้าใจการต่อ
ต้านนโยบาย (policy resistance) และการมองเห็นคานงัด (leverage) ในระดับการปฏิบัติก็คือการเข้าใจ
แม่แบบของระบบต่างๆ (archetypes) ตลอดถึงการเข้าใจในสถานการณ์จำ�ลอง (simulation) ของระบบ
นั้นๆ ดังปรากฏในภาพที่ 2.12 ต่อไปนี้
แก่นสาระ
(essenses) - องค์รวม
- ความสัมพันธ์
ซึ่งกันและกัน
หลักการ - โครงสร้างที่มีอิทธิพล
(principles) ต่อพฤติกรรม
- การต่อต้านนโยบาย
การปฏิบัติ - คานงัด
(practices) - แม่แบบระบบ
- สถานการณ์จำ�ลอง
ภาพที่ 212 แผนภมู ิระดบั ช้นั ของการคิดเชงิ ระบบ
ที่มา: Peter M. Senge. (1990). The Fifth Discipline. London: Random House, p. 375.
