Page 36 - การวิจัยการบริหารการศึกษา หน่วยที่ 1
P. 36
1-26 การวิจัยการบริหารการศึกษา
แนวโนม้ การเปลีย่ นแปลงในระดบั การจดั การจงึ ใหค้ วามส�ำ คญั กบั การพฒั นาทนุ มนษุ ยม์ ากขึน้ ซึง่ กค็ อื ใหค้ วาม
สำ�คัญกับระดับการปฏิบัติ รวมถึงการพัฒนาบรรยากาศการเรียนรู้ และการปรับตัวขององค์การ มากกว่าจะ
เชื่อว่า มีวิธีที่ดีที่สุดเพียงวิธีเดียว (one best model of performance) ในการบริหารจัดการ
4.3 ในระดับสถาบัน เป็นบทบาทของคณะกรรมการการศึกษา (Board of Education) หรือ
ผู้บริหารในระดับนโยบาย กรอบแนวคิดในการศึกษาทางการบริหารการศึกษาในระดับสถาบันอาศัยทฤษฎี
สถาบัน (Institutional Theory) เป็นกรอบในการศึกษา ซึ่งทฤษฎีนี้ใช้ศึกษาเกี่ยวกับสภาพแวดล้อมและ
ผลกระทบต่อพฤติกรรมทางสังคมขององค์การ ซึ่งสอดคล้องกับแนวคิดที่มองว่า องค์การเป็นระบบเปิด
ดังนั้น การศึกษาแหล่งของสภาพแวดล้อมจึงศึกษาได้ทั้งภายในและภายนอกองค์การ โดยสภาพแวดล้อม
ภายในจะเกีย่ วขอ้ งกบั โครงสรา้ ง กฎ ระเบยี บ อำ�นาจ รปู แบบการบรหิ าร ปรชั ญาความเชือ่ รวมถงึ บรรทดั ฐาน
ทางสังคมที่ส่งผลต่อพฤติกรรมของสมาชิกในองค์การ ส่วนสภาพแวดล้อมภายนอกมีทั้งระดับจุลภาคและ
ระดับมหภาค ในระดับจุลภาคเป็นการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างโรงเรียนและชุมชน เช่น พ่อแม่และสมาชิก
ของชุมชน จากงานวิจัยที่ผ่านมาพบว่า โรงเรียนที่มีรูปแบบการบริหารแบบระบบราชการจะเป็นอุปสรรคขวาง
กั้นโรงเรียนจากชุมชน โดยเฉพาะพ่อแม่และสมาชิกของชุมชน ทำ�ให้ยากต่อการโน้มน้าวให้กลุ่มบุคคลดัง
กล่าวมีส่วนร่วมในการตัดสินใจเกี่ยวกับการจัดการศึกษา อย่างไรก็ตามการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและ
รุนแรงของสังคมโลกปัจจุบันทั้งด้านเศรษฐกิจ การเมือง สังคม วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีซึ่งเป็นสภาพ
แวดล้อมในระดับมหภาคได้ส่งผลกระทบต่อการจัดการศึกษาเกินระดับของความสัมพันธ์ระหว่างบ้านและ
โรงเรยี น เชน่ การจดั การศกึ ษาในระดบั ชาติ การจดั การศกึ ษาของภาครฐั และภาคเอกชน และการศกึ ษาบรบิ ท
ทางสังคมของตนเองต่อคุณภาพการศึกษา เป็นต้น ลักษณะของการศึกษาในระดับมหภาคควรเป็นการศึกษา
วิจัยระยะยาว (Longitudinal studies) เพื่อให้เห็นพัฒนาการของการเปลี่ยนแปลงทางการศึกษาได้ถูกต้อง
แม่นยำ� งานวิจัยที่ผ่านมาส่วนใหญ่พบว่า การปฏิรูปการศึกษาไม่ประสบความสำ�เร็จทั้งนี้อาจเป็นเพราะว่า
วิธีการศึกษาวิจัยไม่เหมาะสม เช่น ใช้การศึกษาในช่วงระยะเริ่มแรกของการเปลี่ยนแปลงและใช้ข้อมูลของ
การศึกษาในระยะสั้น ๆ มาวิเคราะห์ ด้วยเหตุนี้ การศึกษาวิจัยในระดับสถาบันด้วยวิธีการวิจัยระยะยาวจะ
ช่วยให้ได้คำ�ตอบว่าการปฏิรูปการศึกษาบรรลุผลหรือไม่ และส่งผลกระทบต่อการบริหารจัดการในองค์การ
การจัดการเรียนการสอน พฤติกรรมการสอนของครู และผลสัมฤทธิ์ของนักเรียนหรือไม่อย่างไร
การก�ำ หนดขอบข่ายโดยยึดการปฏบิ ัติ
ในประเด็นนี้ต้องพิจารณาทั้ง 3 มิติ ได้แก่ มิติภารกิจในการบริหาร มิติกระบวนการบริหาร และ
มิติระดับการศึกษา ดังนี้ (วิจิตร ศรีสอ้าน และทองอินทร์ วงศ์โสธร. 2550: 21-23)
1. มิติภารกิจในการบริหาร การกำ�หนดขอบเขตการปฏิบัติภารกิจในการบริหารการศึกษาโดย
ทั่วไป แบ่งออกเป็น 5 ประเภท ได้แก่ 1) งานวิชาการ 2) งานบริหารบุคคล 3) งานธุรการและการเงิน 4) งาน
กิจการนักเรียน นักศึกษา และ 5) งานความสัมพันธ์กับชุมชน หรืออาจแบ่งภารกิจตาม พ.ร.บ. การศึกษา
แห่งชาติฉบับปัจจุบันในเรื่อง โครงสร้างการกระจายอำ�นาจ การบริหารและการจัดการศึกษา ใน 4 ด้าน ได้แก่
1) ด้านวิชาการ 2) ด้านบุคลากร 3) ด้านงบประมาณ และ 4) ด้านการบริหารทั่วไป
