Page 21 - นโยบาย การวางแผน และการพัฒนาคุณภาพการศึกษา หน่วยที่ 7
P. 21
การจัดทำแผนกลยุทธ์เพื่อพัฒนาคุณภาพการศึกษา 7-11
ทองอ ินทร์ วงศ์โสธร และธิติร ัตน์ วิศาลเวทย์ (2537: 38) ได้ประมวลห ลักเบื้องต ้นในก ารวางแผน
ไว้ดังนี้
1) การวางแผนเป็นกระบวนการเฉพาะที่ต้องการความกว้างไกลสำหรับการเติบโตในอนาคต
ซึ่งเป็นท ี่ร ู้จักกันในค วามหมายของวิสัยท ัศน์
2) การวางแผนจะต้องไม่เป็นกระบวนการที่กำหนดตัวเองอยู่กับปัญหาประจำวัน หากแต่ต้องให้
ความส นใจในก ารเสาะแสวงหาแ นวทางในการป้องกันปัญหาท ี่เผชิญอยู่ไม่ให้เกิดขึ้นซ้ำซากในอนาคตได้อ ีก
3) การว างแผนเป็นกร ะบ วนก ารท ีจ่ ะพ ยากรณถ์ ึงว ิวัฒนาการข องอ งค์การในอ นาคต ภายใตเ้งื่อนไข
ต่าง ๆ การเลือกใช้เทคนิคการพยากรณ์ที่เหมาะสมจึงเป็นป ัจจัยสำคัญข องก ารว างแผนพ ัฒนาอ งค์การ
4) การวางแผนเป็นกระบวนการในการกำหนดแนวทางและเงื่อนไขในการตัดสินใจกรณีต่าง ๆ
ที่คาดว ่าจะเกิดข ึ้นในอ นาคต
ณรงค์วิทย์ แสนทอง (2553: 17) อธิบายว่า การวางแผนเป็นกระบวนการศึกษาข้อมูล วิเคราะห์
ประเมิน และกำหนดสิ่งที่ต้องดำเนินการในอนาคตไว้ล่วงหน้า การวางแผนจะต้องตอบคำถามสำคัญ คือ
1) มแี ผนง านข ึน้ ม าเพือ่ อ ะไร 2) จะต อ้ งท ำอ ะไรบ า้ ง 3) จะต อ้ งท ำอ ะไรก อ่ นห ลงั 4) จะต อ้ งท ำเมือ่ ไหร่ 5) จะต อ้ งใช้
ทรัพยากรอ ะไรบ ้าง เท่าไหร่ เมื่อไหร่ 6) ใครเป็นผ ู้รับผ ิดช อบ 7) แต่ละเรื่องอ าจจ ะม คี วามเสี่ยง ปัญหาอ ุปสรรค
อะไรบ้าง และ 8) จะม ีแ นวทางร ับมือก ับค วามเสี่ยงหรือป ัญหาอ ุปสรรคอย่างไร
เสนาะ ติเยาว์ (2551: 83) อธิบายว่า การวางแผนเป็นกระบ วนก ารในการก ำหนดว ัตถุประสงค์แ ละ
วิธีการว่าจะทำอย่างไรให้บรรลุวัตถุประสงค์นั้น หากพิจารณาในแง่ของสถานการณ์ การวางแผนเป็นการ
กำหนดสิ่งท ี่จ ะต้องทำไว้ล่วงหน้าเพื่อให้ได้ผ ลต ามที่ต ้องการ โดยมีก ารกำหนดจ ุดหมายปลายท างว่าคืออ ะไร
และก ำหนดว ิธีการว ่าจะท ำอย่างไร
สุภาพร พิศาลบุตร (2543: 56-59) ได้นำเสนอตัวแบบการวางแผน (planning model) หรือกรอบ
ของกระบวนการว างแผน (conceptual framework) จำแนกเป็น 4 ขั้นตอนห ลัก คือ
1) การทบทวนข้อมูลเบื้องต้น เป็นการประเมินสถานการณ์ในบริบทหรือภาวะแวดล้อมที่เป็นอยู่
และที่เป็นแนวโน้มในช่วงระยะเวลาท ี่แผนงานครอบคลุมไว้ โดยการประเมินเช่นนี้มุ่งไปที่ตัวแปรต่าง ๆ ที่
เกี่ยวข้อง ได้แก่ ปัญหา บุคลากรผู้ป ฏิบัติงาน องค์การที่เกี่ยวข้องกับก ารด ำเนินงาน ตัวแปรด ้านกายภาพ เช่น
สภาพภ ูมิประเทศ การคมนาคม ตลอดจ นตัวแปรด้านส ังคมในเชิงจิตวิทยา เศรษฐกิจ สังคม และการเมือง
ซึ่งการทบทวนดังก ล่าวจะทำให้ท ราบถ ึงค วามเป็นมา ความสำคัญ ขอบเขต และเป็นที่มาของข ้อส รุปแ นวคิด
ในเชิงปัญหาหรือประเด็นในการพัฒนาหรือแนวโน้มในการดำเนินงานต่อไป ซึ่งผลของการทบทวนข้อมูล
ครั้งน ี้จะเป็นพ ื้นฐ านที่สำคัญในก ารกำหนดวิสัยท ัศน์ พันธกิจ เป้าห มาย และวัตถุประสงค์
2) การประมวลทางเลือกในการแก้ไขปัญหาหรือพัฒนา โดยข้อมูลเบื้องต้นที่ได้รับจากการศึกษา
ทบทวนจะถูกนำมาใช้ป ระกอบการพ ิจารณาถ ึงแ นวทางในการด ำเนินง าน ที่ม ักเรียกว่า “กลยุทธ์” ซึ่งจ ำเป็น
ต้องม ีการป ระมวลทางเลือกที่ม ีอ ยู่แ ล้วและมีการเลือกสรรตามเกณฑ์ต่าง ๆ ที่กำหนดอ ย่างเหมาะสมเพื่อใช้
ในการแ ก้ไขป ัญหาห รือพัฒนางานต ่อไป
