Page 27 - สารัตถะและวิทยวิธีทางสังคมศึกษา
P. 27
สิ่งแวดล้อมศึกษา: การประยุกต์ใช้ในการเรียนการสอนสังคมศึกษา 8-17
เรื่องที่ 8.2.1 ขอบขา่ ย เนื้อหาสาระวิชาส่ิงแวดล้อมศกึ ษา
การดำ�รงอยู่อย่างยั่งยืนของการพัฒนาใดๆ ในระบบนิเวศนั้น จะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อทุกคนในสังคม
ได้มีความเอาใจใส่ดูแลสิ่งแวดล้อมและระบบนิเวศ ทั้งนี้ เพราะอนาคตของมนุษย์จะอยู่ในภาวะเสี่ยงหากการ
ทำ�นุบำ�รุงและการสร้างสรรค์ประโยชน์ใดๆ ต่อโลกไม่ได้รับการปกป้อง
จากหลกั การดงั กลา่ วไดส้ ะทอ้ นใหเ้ หน็ ถงึ หนา้ ทีข่ องมนษุ ยท์ ีจ่ ะตอ้ งดแู ลบคุ คลและสิง่ มชี วี ติ อืน่ ๆ ทัง้
ในปัจจุบันและอนาคต หมายความว่า การพัฒนานั้นไม่ใช่เรื่องของคนรุ่นหลัง หรือคนอื่น แต่ทุกคนจะต้อง
มีส่วนร่วมกัน ทั้งในผลประโยชน์และค่าใช่จ่ายใดๆ ที่เกี่ยวกับทรัพยากร ตลอดจนการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม
อย่างยุติธรรม ไม่ว่าจะในระหว่างกลุ่มสังคมที่ต่างกัน ผลประโยชน์ต่างกัน ความยากจนและรํ่ารวย หรือ
ระหว่างคนรุ่นเรากับรุ่นต่อไป ดังนั้น แนวทางใหม่ของการพัฒนาที่จะมีต่อไปในอนาคตจึงไม่ใช่การย้อนกลับ
ไปสู่อดีต แต่จะเป็นแนวทางที่ทั้งการพัฒนาประเทศและสิ่งแวดล้อมนั้นจะต้องเดินควบคู่กันไป และขึ้นอยู่
กับหลักการที่จะทำ�ให้สังคมนี้ยั่งยืนอยู่ได้ กล่าวคือ
1. การเอาใจใส่ดูแลของบุคคลในสังคม การพัฒนาดังได้กล่าวมาแล้วจะบรรลุเป้าหมายไม่ได้เลย
หากมิได้มีการจัดเตรียมจริยธรรมขั้นพื้นฐานให้กับบุคคลในสังคม อันได้แก่ การเอาใจใส่ดูแลชุมชน เพราะ
การทีม่ นุษย์จะมีชวี ิตที่ยัง่ ยืนได้นั้น มนุษย์จ�ำ เปน็ ต้องแสวงหาความปรองดองทัง้ ในระหวา่ งมนษุ ยด์ ้วยกนั เอง
และกับธรรมชาติ กล่าวคือ มนุษย์จะต้องสามารถอยู่ร่วมกับบุคคลอื่นและต้องดูแลธรรมชาติด้วย มนุษย์จะ
ต้องไม่เอาประโยชน์จากธรรมชาติมากเกินไปกว่าความสามารถที่ธรรมชาติจะทำ�ให้เกิดความสมบูรณ์ขึ้นมา
ใหม่ได้ นั่นหมายถึง มนุษย์จะต้องรับเอาแนวทางการดำ�เนินชีวิตและการพัฒนา ซึ่งมุ่งที่ความเอาใจใส่ การ
ปฏิบัติที่อยู่ภายใต้ขีดจำ�กัดของธรรมชาติ และสามารถดำ�เนินไปได้โดยไม่ปฏิเสธผลประโยชน์อันพึงได้รับ
จากเทคโนโลยีที่ทันสมัย หากเทคโนโลยีนั้นสามารถอยู่ได้ภายในขอบเขตที่จำ�กัดดังกล่าว
2. การปรบั ปรงุ คณุ ภาพชวี ติ มนษุ ย์ เปา้ หมายของการพฒั นาใดๆ นัน้ กเ็ พือ่ สง่ เสรมิ ใหค้ นมคี ณุ ภาพ
ชีวิตที่ดี มีชีวิตที่ยืนยาว สุขภาพที่ดี หรือก็คือ การปรับปรุงคุณภาพชีวิตของมนุษย์ให้ดีขึ้นนั่นเอง ดังนั้น การ
พัฒนาใดๆ จะประสบความสำ�เร็จได้ก็ต่อเมื่อการพัฒนานั้นได้ทำ�ให้ชีวิตของเราดีขึ้นในทุกแง่มุม
3. การอนุรักษ์ความสามารถในการอยู่รอดและความหลากหลายของโลก การพัฒนาใดๆ ที่มี
พื้นฐานมาจากการอนุรักษ์นั้น จะต้องดำ�เนินไปพร้อมกับการสร้างหนา้ ทีแ่ ละทำ�ให้ความหลากหลายของระบบ
ธรรมชาติต่างๆ ของโลกที่มนุษย์ต้องพึ่งพา ดังนั้น เราจึงต้อง
- อนุรักษ์ระบบต่างๆ ที่เกื้อหนุนชีวิต อันเป็นกระบวนการทางนิเวศวิทยาที่ทำ�ให้โลกเหมาะสม
สำ�หรับการดำ�เนินชีวิต ระบบเหล่านี้จะเป็นตัวกำ�หนดภูมิอากาศ นํ้า และอากาศที่สะอาด การไหลของนํ้า
การหมุนเวียนทางธรรมชาติที่สำ�คัญในสิ่งแวดล้อม การหมุนเวียนของธาตุที่สำ�คัญต่างๆ การสร้างและทำ�ให้
ดินเกิดขึ้นใหม่ นอกจากนั้น ยังสามารถทำ�ให้ระบบความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดล้อม หรือระบบ
นิเวศ (ecosystem) กลับสู่สภาพเดิม
