Page 41 - สารัตถะและวิทยวิธีทางสังคมศึกษา
P. 41
สิ่งแวดล้อมศึกษา: การประยุกต์ใช้ในการเรียนการสอนสังคมศึกษา 8-31
นักวทิ ยาศาสตร์ นกั บริหาร และนักสิ่งแวดล้อม ทัง้ นี้ ควรมกี ารวางแผนในการเชื่อมโยงเนื้อหาแตล่ ะสาขาวิชา
ไดอ้ ยา่ งไร ทำ�อย่างไรครจู ะสามารถเอามโนมตใิ นสาขาวิชาอืน่ ออกมาได้ หรือตอ้ งแนะนำ�ด้วยวา่ ครูจะสามารถ
ใช้อุปกรณ์การสอนจากวิชาหนึ่งไปสัมพันธ์กับอีกวิชาหนึ่งได้อย่างไร เช่น แบบจำ�ลองเกี่ยวกับระบบนิเวศใน
สาขาวิชาวิทยาศาสตร์นั้นจะสัมพันธ์กับวิชาสังคมศึกษาได้อย่างไร เป็นต้น
จากความจำ�เป็นในการสร้างโปรแกรมสิ่งแวดล้อมศึกษา ซึ่งจะไม่เข้าไปแทนที่วิชาใดวิชาหนึ่งนั้น
โปรแกรมสิ่งแวดลอ้ มศกึ ษาจงึ ตอ้ งเป็นโปรแกรมทีจ่ ะต้องชว่ ยให้ครูไดด้ ำ�เนนิ การไปสูเ่ ป้าหมายของการศกึ ษา
ทั้งมวลได้อย่างมีประสิทธิภาพ ด้วยข้อเสนอแนะของการประชุมด้านสิ่งแวดล้อมศึกษา ณ เมืองทีบิลีซี ได้
กล่าวไว้อย่างชัดเจนว่าการจัดสิ่งแวดล้อมนั้นไม่สามารถจะทำ�ได้ในลักษณะของการจัดบทเรียน (lessons)
อย่างต่อเนื่องเข้าไปแทนบทเรียนในปัจจุบันซึ่งแน่นอยู่มากแล้ว โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในการสอนซึ่งครูต้องการ
ให้นักเรียนสามารถแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นในสิ่งแวดล้อมรอบตัวนั้นไม่อาจกระทำ�ได้โดยโปรแกรมที่เป็นเส้นตรง
(linear programme) สำ�หรับการเรียนรู้ในการสร้างมโนมติ การเปลี่ยนแปลงเจตคติก็ไม่สามารถบรรลุ
เป้าหมายได้โดยตรงจากการใช้แบบฝึกหัดที่กำ�หนดเอาไว้ล่วงหน้า เพราะความรู้และข้อมูลที่เด็กจะได้นั้นจะ
ค่อยๆ เพิ่มพูนขึ้นจากการที่ให้นักเรียนได้รู้จักการเปรียบเทียบ การอธิบาย หรือใช้ข้อมูลที่มีอยู่กับวิชาอื่นๆ
เพื่อให้ได้ขอบเขตและความหมายที่เพียงพอ เช่น กรณีการสอนเรื่องห่วงโซ่อาหารนั้น นักเรียนคงจะไม่ได้
แนวความคิดใดๆ หากได้แต่เฝ้าดูและอธิบายจากตัวอย่างสระนํ้าเพียงแห่งเดียว นักเรียนจำ�เป็นต้องมีการ
สำ�รวจทั้งในด้านนิเวศวิทยาและลักษณะทางภูมิศาสตร์ของสระนํ้าในหลายๆ แห่งเพื่อนำ�มาเปรียบเทียบกัน
ด้วยเหตุดังกล่าว จึงมีความจำ�เป็นที่จะต้องจัดให้มีตารางแสดงจุดมุ่งหมายที่เป็น สหวิทยาการ
(interdisciplinary objectives) ขึ้น เพื่อกำ�หนดทิศทางและกระบวนการที่จะทำ�ให้การสอนในสาขาวิชา
ต่างๆ บรรลุเป้าหมายได้ ตารางดังกล่าวได้มีผู้พัฒนาขึ้นเพื่อแนวทางสำ�หรับครู (Unesco, 1985 b) โดยแบ่ง
จุดมุ่งหมายออกเป็น 4 กลุ่มใหญ่ ซึ่งทั้งเจตคติ วิธีการ มโนมติที่จำ�เป็น และค่านิยมนั้น สามารถพัฒนาได้
จากสาขาวิชาต่างๆ ซึ่งต้องร่วมกันในการแก้ปัญหา และสร้างมโนมติที่จะเกิดขึ้น ตัวอย่าง เช่น มโนมติเรื่อง
พลังงานนั้นสามารถสร้างขึ้นมาได้จากการรวมกลุ่มของวิชาฟิสิกส์โดยตรง สำ�หรับมโนมติด้านเศรษฐศาสตร์
และสังคมวิทยาในสาขาสังคมศาสตร์ (social science) รวมถึงสาขาภาษาศาสตร์ซึ่งสามารถฝึกได้จากการ
ใหน้ กั เรียนได้วเิ คราะห์เกี่ยวกับความต้องการพลังงานจากบทความ หรอื สิ่งอืน่ ใดทีเ่ กี่ยวขอ้ งกับเรื่องพลังงาน
ส่วนสาขาวิชาต่างๆ นั้นอาจทำ�งานด้วยกันเพื่อก่อให้เกิดปฏิสัมพันธ์ระหว่างสาขาวิชาขึ้น เช่น จากคำ�ถามที่ว่า
เราควรจะปล่อยนํ้าออกจากบึงเพื่อพัฒนาที่ดินให้เป็นฟาร์มใหม่ คำ�ตอบที่จะได้รับนั้นมีความเกี่ยวกับหลาย
สาขาวิชา เช่น
นิเวศวิทยา - จ ะตอ้ งตอบค�ำ ถามเกีย่ วกบั แหลง่ โปรตนี จากบงึ เปรยี บเทยี บกบั ทีด่ นิ เพือ่
การเกษตร
เศรษฐศาสตร์ - จะต้องพิจารณาถึงความต้องการและมูลค่าของผลผลิตที่เกิดขึ้น
สังคมวิทยา - จะต้องพิจารณาถึงเรื่องของตลาดแรงงาน และทักษะอาชีพที่ต้องเปลี่ยน
ไป เป็นต้น
