Page 43 - สารัตถะและวิทยวิธีทางสังคมศึกษา
P. 43
สิ่งแวดล้อมศึกษา: การประยุกต์ใช้ในการเรียนการสอนสังคมศึกษา 8-33
หลักการในสาขาวิชาต่างๆ ซึ่งนักเรียนจะต้องผ่านขั้นตอนของการวิเคราะห์สถานการณ์ การนำ�ผลไปใช้ใน
การสร้างความเข้าใจในปัญหาที่เกิดขึ้น การหาทางออกที่เป็นทางเลือก รวมทั้งการเสนอทางออก แนวทาง
ปฏิบัติที่เหมาะสม และพึงพอใจกับทุกฝ่าย ซึ่งในกระบวนการเหล่านี้จะต้องใช้ความรู้จากสาขาวิชาอื่นเข้ามา
ช่วยในการวิเคราะห์ด้วย กล่าวคือ นักเรียนจะได้เรียนรู้การวิเคราะห์ระบบ (systematic analysis) ทั้งนี้
โดยใช้มโนมติพื้นฐาน เครื่องมือ กฎเกณฑ์ เหตุผลจากสาขาต่างๆ มาใช้ในขั้นตอนของการวิเคราะห์ ซึ่งจะ
ทำ�ให้นักเรียนได้รับข้อมูลจำ�นวนมากเกี่ยวกับข้อเท็จจริงและการเคลื่อนไหวต่างๆ ที่อยู่รอบตัวนักเรียน
2. ลกั ษณะเฉพาะในระดบั มัธยมศกึ ษา
จากสภาพการสอนในโรงเรียนโดยทั่วไปมักจะมีตารางเวลาที่ค่อนข้างแน่นอนสำ�หรับวิชาต่างๆ จึง
นับได้ว่าเป็นอุปสรรคต่อการจัดโปรแกรมสิ่งแวดล้อมศึกษาอย่างมาก ซึ่งได้มีการพยายามทดลองกันหลาย
รูปแบบ ทั้งในรูปของการรวมวิชา จัดเป็นโครงการ หรือแม้แต่ความพยายามที่จะใช้เวลาที่สามารถยืดหยุ่น
ได้ในช่วงกิจกรรมชุมชนต่างๆ
อย่างไรก็ตาม โปรแกรมการศึกษาโดยทั่วไปควรมีความยืดหยุ่นเพียงพอที่จะสนับสนุนความเป็น
สหวทิ ยาการ กลา่ วคอื ในวชิ าทีค่ รสู อนนัน้ ครจู �ำ เปน็ ตอ้ งแบง่ เวลาในหอ้ งเรยี น ทัง้ ในสว่ นทีเ่ ปน็ การเรยี นทฤษฎี
ในห้องเรียน และส่วนที่ดำ�เนินโครงการสิ่งแวดล้อมศึกษา รวมถึงการจัดเตรียมแนวทางในการดำ�เนินงาน
ทีจ่ �ำ เปน็ และทีส่ �ำ คญั อกี อยา่ งหนึง่ กค็ อื เวลาทีเ่ ขา้ รว่ มในกจิ กรรมสหวทิ ยาการรว่ มกบั คนอืน่ ๆ ฉะนัน้ นกั เรยี น
เองก็จะต้องอุทิศเวลาให้ในส่วนของสิ่งแวดล้อมศึกษา ทั้งในการเรียนแต่ละสาขาวิชา และในช่วงระยะเวลา
เฉพาะสำ�หรับสิ่งแวดล้อมศึกษา ซึ่งเด็กจะมีกิจกรรมทั้งในการฝึกภาคสนาม การรายงานผลการวิเคราะห์
การแสดงผลงาน ฯลฯ
สำ�หรับครูผู้สอน ควรรวมเป็นทีมที่จะทำ�กิจกรรมใดๆ ที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมศึกษา โดยครูเหล่า
นั้นนอกจากจะมีความรู้ฉพาะสาขาวิชาที่ครูถนัดแล้ว ยังควรไปรับการอบรมเฉพาะในเรื่องสิ่งแวดล้อมศึกษา
อีกด้วย เพื่อให้แน่ใจได้ว่าชั่วโมงซึ่งจะต้องมีการอภิปราย การสังเคราะห์ข้อมูล ทั้งจากระหว่างครูด้วยกันเอง
และระหว่างครูกับนักเรียนนั้น มีความเป็นสหวิทยาการเกิดขึ้นโดยสมบูรณ์ อย่างไรก็ตาม ในการเริ่มงานสิ่ง
แวดลอ้ มศกึ ษานัน้ ครคู วรไดก้ �ำ หนดแผนและทศิ ทางในการศกึ ษาใหผ้ ูท้ ีเ่ กีย่ วขอ้ งรบั ทราบเสยี ตัง้ แตต่ น้ ปี หลงั
จากนั้นก็อาจจะมีประชุมได้อีกเป็นครั้งคราวเพื่อผลักดันงานให้ไปสู่ชุมชนได้มากขึ้น
สำ�หรับงานที่สำ�คัญอีกอย่างหนึ่งของครูผู้สอน ก็คือ การประสานงาน ซึ่งควรจะต้องมีการติดตาม
อย่างใกล้ชิดตลอดระยะเวลาของโปรแกรม ทั้งนี้ เพื่อให้รายละเอียดเนื้อหาวิชาในแต่ละวิชา หลักการ และ
เทคนิคที่ใช้มีความสัมพันธ์กัน เพราะโดยปกติจะต้องมีปัญหาเกิดขึ้นเนื่องๆ นอกจากนั้น ผู้ประสานงานต้อง
พยายามทำ�ให้ครูผู้สอนในกลุ่มรู้จักที่จะขอข้อมูลและเทคนิคความรู้จากเพื่อนครูด้วยกันในอีกกลุ่มหนึ่งด้วย
สิ่งเหล่านี้จะเกิดขึ้นอยู่ตลอดเวลาของโปรแกรม และหากเป็นไปได้ ในช่วงสุดท้ายของโปรแกรมควรจะต้อง
ให้ทุกคนได้เผชิญกับปัญหาสิ่งแวดล้อมจริงๆ และลงมือปฏิบัติจริงๆ ซึ่งจำ�เป็นที่ทุกคนต้องเตรียมงานอย่าง
มาก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง กลุ่มที่ทำ�การสอน
