Page 48 - สารัตถะและวิทยวิธีทางสังคมศึกษา
P. 48
8-38 สารัตถะและวิทยวิธีทางสังคมศึกษา
มีความรับผิดชอบจากการตัดสินใจ และการลงมือปฏิบัติเพื่อการแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อมอย่างมีประสิทธิภาพ
(action competence) จากผลการวจิ ยั ของนวิ ซแี ลนดพ์ บวา่ การจดั สิง่ แวดลอ้ มศกึ ษาในโรงเรยี นควรถอื เปน็
คำ�มั่นสัญญาที่จำ�เป็นต้องทำ�กันทั้งโรงเรียน (whole school commitment) เพื่อหวังให้เกิดผลอย่างจริงจัง
และยั่งยืน โดยมีข้อเสนอแนะให้โรงเรียนควรคำ�นึงถึงประเด็น ต่อไปนี้
1) โรงเรียนควรประเมินว่า กิจกรรมสิ่งแวดล้อมในโรงเรียนได้เข้าถึงแนวความคิด “เพื่อสิ่ง
แวดล้อม” (environmental education for environment) เพียงใด เพื่อเป็นหลักประกันว่าการตัดสินใจ
หรือพฤติกรรมนักเรียนส่งผลต่อการพัฒนาคุณภาพสิ่งแวดล้อม
2) การจัดสิ่งแวดล้อมศึกษาในโรงเรียนทั้งในการเรียนการสอน และการดำ�เนินโครงการ/
กิจกรรมต่างๆ ตามแผนการพัฒนาคุณภาพนักเรียนนั้น ควรมั่นใจว่าเป็นการดำ�เนินการทั้งโรงเรียน (whole
school approach หรือ whole school commitment) ซึ่งจะทำ�ให้การดำ�เนินงานประสบผลสำ�เร็จมากกว่า
การมอบหมายงานให้ครู 1-2 คนทำ�ตามลำ�พัง
3) การด�ำ เนนิ งานสิง่ แวดลอ้ มศกึ ษาทัง้ โรงเรยี น จะด�ำ เนนิ การไดด้ ยี ิง่ หากโรงเรยี นไดก้ �ำ หนด
ไว้เป็นหลักการพื้นฐานของวัฒนธรรม คุณค่า และปรัชญาขององค์กร
4) กิจกรรมต่างๆ ในโรงเรียน เช่น การทำ�โรงเรียนให้ร่มรื่น สะอาด ปลอดภัย การทำ�สวน
เลี้ยงสัตว์ การจัดการขยะ (คัดแยก/นำ�กลับมาใช้ใหม่) ส่งผลให้นักเรียนเกิดความรู้สึกภาคภูมิใจ ความรู้สึก
เป็นเจ้าของ และความรู้สึกเคารพในสภาพสิ่งแวดล้อมอันมีคุณค่า
5) โรงเรียนควรประเมินว่าการจัดการเรียนการสอนสิ่งแวดล้อมศึกษาในโรงเรียนนั้นได้นำ�
ไปสู่การพัฒนาการเห็นคุณค่าสิ่งแวดล้อมของนักเรียนในระยะยาว (long-term value) หรือไม่ นักเรียนมี
แนวโน้มการตัดสินใจ หรือแสดงสมรรถนะในการปฏิบัติ (action competence) ที่เกี่ยวกับประเด็นทางสิ่ง
แวดล้อมอย่างไร
6) หาหนทางประเมินผล “ระยะสั้น” ของการจัดการเรียนการสอนสิ่งแวดล้อมศึกษาว่า
นักเรียนมีความรู้ ทักษะ เจตนคติ คุณค่า และความสามารถในการปฏิบัติการทางสิ่งแวดล้อมอย่างไร
7) โรงเรียนควรจัดโครงการสิ่งแวดล้อมศึกษาเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืนเป็นโครงการระยะ
ยาว เพื่อให้นักเรียนรุ่นต่างๆ มีส่วนร่วมและส่งผลสำ�เร็จต่อนักเรียนรุ่นต่อรุ่นเรื่อยไป
8) โรงเรยี นควรพจิ ารณาวธิ กี ารทางสิง่ แวดลอ้ มศกึ ษาซึง่ ควรแตกตา่ งกนั ตามวยั และระดบั ชัน้
เรียนของนักเรียน ทั้งเรื่ององค์ความรู้ การปฏิบัติ ความรับผิดชอบ ภาวะผู้นำ�ของนักเรียนในวัย และระดับ
ชั้นเรียนที่แตกต่างกัน
การจัดการเรียนการสอนสิ่งแวดล้อมศึกษาไม่ใช่เรื่องใหม่ และวิธีการสอนต่างๆ เหล่านี้ก็ใช้สอน
ในกลุ่มสาระวิชาอื่นๆ ด้วย อย่างไรก็ตาม เนื่องจากการเรียนการสอนสิ่งแวดล้อมศึกษามีความสำ�คัญและ
ท้าทาย จึงสมควรมีกิจกรรมสร้างสรรค์ต่างๆ มาเสริมเพื่อเกิดผลการเรียนที่พึงประสงค์ การเรียนการสอน
สิ่งแวดล้อมศึกษาจึงมุ่งเน้น
1) การพัฒนาความตระหนักและจิตสำ�นึกห่วงใยสิ่งแวดล้อมของนักเรียน
2) การสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับหลักการของระบบนิเวศ
