Page 46 - สารัตถะและวิทยวิธีทางสังคมศึกษา
P. 46
8-36 สารัตถะและวิทยวิธีทางสังคมศึกษา
เร่อื งที่ 8.3.2 สาระร่วมสมยั ทางส่งิ แวดลอ้ มศึกษา
ความท้าทายสำ�หรับนักวิชาการสิ่งแวดล้อมศึกษาในอนาคต ก็คือ การหาคำ�ตอบเกี่ยวกับการพัฒนา
สิ่งแวดล้อมศึกษาว่าจะสามารถพัฒนาสิ่งแวดล้อมศึกษาเพื่อให้บรรลุผลสูงสุดได้อย่างไร ทำ�อย่างไรที่จะ
ทำ�ให้การศึกษาในระบบบรรลุผลที่สังคมคาดหวังอย่างหลากหลาย เช่น ความคาดหวังบทบาทของนักเรียน
ในฐานะเป็นผู้ผลิตและผู้บริโภค การมีพฤติกรรมที่เหมาะสมต่อสิ่งแวดล้อม การตัดสินใจอย่างมีความรับ
ผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อม เป็นต้น
พาลเมอร์ (Joy A. Palmer, 1998) ได้เสนอแบบจำ�ลองทางสิ่งแวดล้อมศึกษาในศตวรรษที่ 21 ไว้
อย่างน่าสนใจว่า ในการจัดสิ่งแวดล้อมศึกษาอย่างมีประสิทธิภาพนั้น มีเป้าหมายสูงสุด คือให้นักเรียนเกิด
มโนมติด้านความรู้ ความเข้าใจ ทักษะ และเจตคติ ภายใต้การเรียนการสอนที่ครอบคลุมองค์ประกอบสำ�คัญ
ทั้งหมดซึ่งเกี่ยวข้องสัมพันธ์กันเป็นองค์รวม ได้แก่
1. Education ABOUT the environment-การศึกษาเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม ซึ่งหมายถึง องค์
ประกอบด้านความรู้เชิงประจักษ์ (empirical element)
2. Education IN or FROM the environment-การศึกษาใน หรือ จากสิ่งแวดล้อม ซึ่งหมาย
ถึง องค์ประกอบด้านความสุนทรีย์ (aesthetic element)
3. Education FOR the environment-การศึกษาเพื่อสิ่งแวดล้อม ซึ่งหมายถึง องค์ประกอบด้าน
จริยธรรมสิ่งแวดล้อม (ethical element)
ทั้งนี้ เพื่อให้มั่นใจว่านักเรียนจะมีประสบการณ์ (experience) ลงมือปฏิบัติ (practice) และมี
จิตสำ�นึกห่วงใย (concern) ในความสัมพันธ์ของสิ่งแวดล้อมซึ่งมีความซับซ้อนอย่างรอบด้าน ไม่เรียนแบบ
แยกส่วน ดังนั้น มีคำ�ถามสำ�คัญเกี่ยวกับการวางแผนการสอนของครูว่าได้ทำ�สิ่งเหล่านี้มากน้อยเพียงใด
กล่าวคือ
1) นักเรียนมีโอกาสได้ทำ�กิจกรรมเหล่านี้ในสิ่งแวดล้อมจริง (in the environment) หรือไม่
กิจกรรมดังกล่าว ได้แก่ การสังเกต การวัด การบันทึก การตีความข้อมูล และการอภิปรายต่อประเด็นต่างๆ
2) นักเรียนเกิดความตระหนักเพียงใดต่อสิ่งแวดล้อมที่มีความซับซ้อน พึ่งพา และสัมพันธ์
กันกับการดำ�รงชีวิตของมนุษย์
3) การมุ่งเน้นการเรียนในมิติด้านสุนทรีย์จากสิ่งแวดล้อมหรือไม่ เพราะการเรียนรู้นั้นไม่
จำ�เป็นต้องเป็นเชิงปริมาณอย่างเดียว ทั้งนี้ คำ�ตอบของนักเรียนเกี่ยวกับผลกระทบจากสิ่งแวดล้อมที่เป็นทาง
บวกหรือเชิงสุนทรีย์ไม่ควรตัดสินว่าเป็นคำ�ตอบถูก หรือผิด
4) นกั เรยี นไดร้ บั ทราบแนวคดิ เกีย่ วกบั ความรบั ผดิ ชอบของตนเองตอ่ สิง่ แวดลอ้ มหรอื ไม่ และ
แผนการสอนได้ระบุมิติด้านจริยธรรมทางสิ่งแวดล้อมไว้อย่างไร
