Page 65 - สารัตถะและวิทยวิธีทางสังคมศึกษา
P. 65
สิ่งแวดล้อมศึกษา: การประยุกต์ใช้ในการเรียนการสอนสังคมศึกษา 8-55
ดังนั้น ในการที่จะให้ได้มาซึ่งครูที่มีแนวความคิดทางด้านสิ่งแวดล้อมศึกษา พร้อมกับมีทักษะและกลยุทธ์ใน
การสอนดังกล่าว เราจึงจำ�เป็นต้องจัดให้มีการเรียนการสอนและการปฏิบัติเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมศึกษาขึ้นใน
หลักสูตรฝึกหัดครู โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ครูสิ่งแวดล้อมศึกษาซึ่งโดยทั่วไปแล้วการฝึกอบรมด้านสิ่งแวดล้อม
นัน้ จะแตกตา่ งกนั ไปในแตล่ ะสถาบนั ของแตล่ ะประเทศ เพราะในบางประเทศนัน้ หลกั สตู รส�ำ หรบั การฝกึ อบรม
ครูจะจัดให้เป็นวิชาสิ่งแวดล้อมศึกษาสำ�หรับครูโดยตรง และก็มีอยู่บ้างที่จัดให้มีการสอนในเรื่องนิเวศวิทยา
หรือการอนุรักษ์ ซึ่งไม่เพียงพอที่จะช่วยให้ครูได้พัฒนาความสามารถที่จำ�เป็นต่อการหลอมรวมเรื่องราวของ
สิ่งแวดล้อมในแง่มุมต่างๆ เข้าไปในวิชาสังคมสาขาต่างๆ ได้ เพราะนอกจากวิชานิเวศวิทยาซึ่งให้แนวคิดด้าน
นิเวศวิทยาซึ่งเป็นความรู้พื้นฐานที่จำ�เป็นต่อสิ่งแวดล้อมแล้ว เราควรจะให้ความสำ�คัญต่อเรื่องสิ่งแวดล้อม
ทางด้านสังคมด้วย เพราะการศึกษาในด้านสิ่งแวดล้อมที่เกี่ยวข้องกับมนุษย์นั้นเป็นสิ่งที่จำ�เป็น ด้วยค่านิยม
และทัศนคติของบุคคลมีอิทธิพลต่อการตัดสินใจ และการกระทำ�ของทั้งบุคคลและสังคมโดยรวมเกี่ยวกับ
การดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมด้วย
2.2 ความรู้สิ่งแวดล้อมที่จำ�เป็นสำ�หรับครูสังคมศึกษา ทั้งมนุษย์และสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ที่อยู่รวมกัน
ในสิ่งแวดล้อมนี้ ในการศึกษาของสิ่งแวดล้อมนั้น เราจำ�เป็นที่จะต้องมองให้เห็นความสำ�คัญของสิ่งแวดล้อม
ทั้งมวล ซึ่งประกอบด้วย สิ่งแวดล้อมที่เป็นธรรมชาติทั้งทางกายภาพและชีวภาพ และสิ่งแวดล้อมที่มนุษย์
สร้างขึ้น หรือที่เราเรียกว่า ระบบเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรมนั่นเอง นอกจากนั้น จากสภาพความเจริญ
ก้าวหน้าทางด้านเทคโนโลยีที่ได้ก้าวหน้าไปอย่างรวดเร็วนั้นได้ทำ�ให้มนุษย์มีอิทธิพลต่อชีวลัย (biosphere)
โดยการเปลี่ยนแปลงกฎของธรรมชาติ และจัดการกับสิ่งมีชีวิตทั้งพืชและสัตว์ตามแนววิถีทางของมนุษย์
เอง ซึ่งการกระทำ�ดังกล่าวมนุษย์ไม่รู้เลยว่าอะไรคือผลสุดท้ายที่จะตามมา เมื่อมนุษย์พยายามเอาชัยชนะ
ธรรมชาติสิ่งแวดล้อม ผลจากการกระทำ�ของมนุษย์ต่อสิ่งแวดล้อมนี้จะแตกต่างกันไปตามสภาพภูมิศาสตร์
และจะสะสมกนั ไปเรือ่ ยๆ ฉะนัน้ เราจงึ ควรไดต้ ระหนกั ไวเ้ สมอวา่ ทรพั ยากรบนโลกเรานีม้ อี ยูอ่ ยา่ งจำ�กดั และ
เราก็ไม่มีโลกใบที่สองที่จะให้เราตักตวงกันได้อีก ดังนั้น เราจึงจำ�เป็นต้องพัฒนาให้ทุกคนได้มีทัศนคติที่ดีต่อ
สิ่งแวดล้อม และพยายามที่จะมีชีวิตอยู่กับธรรมชาติแทนการทำ�ลายทรัพยากรธรรมชาติที่เรามีอยู่ หรือทำ�
การใดๆ ที่รบกวนต่อความสมดุลของธรรมชาติ ในการพัฒนาดังกล่าวนั้นนับเป็นเป้าหมายสำ�คัญ เราจะต้อง
พฒั นาใหท้ กุ คนไดม้ คี วามรูใ้ นเรือ่ งราวเกีย่ วกบั สิง่ แวดลอ้ มทัง้ มวล ดว้ ยเหตทุ ีว่ า่ สิง่ แวดลอ้ มตามธรรมชาตทิ ัง้
ทางกายภาพและชีวภาพนั้นจะก่อให้เกิดผลกระทบต่อความเจริญก้าวหน้าและการพัฒนาทั้งของบุคคลและ
ชุมชน ส่วนในแง่มุมของสังคมและวัฒนธรรม (จรรยาบรรณ เศรษฐกิจ การเมือง) นั้น ต่างก็สามารถก่อให้
เกิดผลกระทบต่อพฤติกรรมของบุคคลและสังคมได้ด้วยเหมือนกัน อย่างไรก็ตาม ความรู้ที่ได้รับนี้จะทำ�ให้
บุคคลได้หันมาสนใจในเรื่องของสิ่งแวดล้อมในแง่มุมต่างๆ รวมทั้งทำ�ให้บุคคลได้มีรากฐานที่จำ�เป็นที่จะก่อ
ให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทัศนคติต่อไปได้
สำ�หรับครูสังคมศึกษานั้น จากการศึกษาพบว่าจำ�เป็นต้องมีความรู้ในเรื่องราวต่างๆ ดังนี้ (Unesco:
1985b)
