Page 66 - สารัตถะและวิทยวิธีทางสังคมศึกษา

8-56 สารัตถะและวิทยวิธีทางสังคมศึกษา

2.2.1 สิ่งแวดล้อมตามธรรมชาติ (natural environment) ได้แก่
1) บรรยากาศ (atmosphere) โดยใหผ้ ูเ้ รยี นไดม้ คี วามรูเ้ กีย่ วกบั องคป์ ระกอบของอากาศ

รวมถึงชั้นต่างๆ ของบรรยากาศด้วยว่ามีลักษณะอย่างไร
2) อุทกภาค (hydrosphere) ผู้เรียนจำ�เป็นต้องรู้ถึงความแตกต่างของแหล่งนํ้าต่างๆ บน

ผิวโลก อันได้แก่ มหาสมุทร ทะเลสาป แม่นํ้า พื้นที่ชุ่มนํ้า ฯลฯ เพื่อแสดงให้เห็นว่านํ้าที่มนุษย์สามารถนำ�มา
ใช้ประโยชน์ได้นั้นมีมากน้อยเพียงไร มนุษย์ใช้นํ้าอย่างไรมากน้อยแตกต่างกันอย่างไรในแต่ละคน และใน
กิจกรรมแต่ละประเภทนั้นจำ�เป็นต้องใช้นํ้าเพียงใด ถึงแม้นํ้าจะหมุนเวียนได้ไม่มีที่สิ้นสุด แต่การขาดแคลน
ก็อาจเกิดขึ้นได้หากมนุษย์ไปทำ�ให้สมดุลของวัฏจักรนํ้าเปลี่ยนไป

3) ธรณีภาค (lithosphere) ผู้เรียนต้องเรียนรู้องค์ประกอบของธรณีภาคว่ามีอะไรบ้าง
การเกิดและการเปลี่ยนแปลงของฝน ทั้งนี้ โดยเน้นให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงซึ่งต้องใช้ระยะเวลาที่ยาวนาน
เท่าที่จะเกิดเป็นดินขึ้นมาได้ วัฏจักรของหินนั้นยาวนานเพียงใด

4) ชีวาลัย (biosphere) บริเวณผิวบางๆ บนโลกซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยของสิ่งมีชีวิตต่างๆ
วิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตและมนุษย์บนชีวาลัยซึ่งต้องอาศัยทั้งพืชและสัตว์เป็นอาหารเพื่อการดำ�รงชีวิต

5) ระบบนิเวศและวัฏจักรธรรมชาติ (ecosystem and the natural cycles) ผู้เรียนควร
ได้รู้เกี่ยวกับลักษณะของระบบนิเวศต่างๆ รวมทั้งวัฏจักรธรรมชาติที่หมุนเวียนอยู่ในระหว่างระบบนิเวศ เช่น
วัฏจักรของคาร์บอน ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส ฯลฯ

6) การไหลเวียนของพลังงานในระบบนิเวศ (flow in the ecosystem) ซึ่งแสดงให้เห็น
ว่าสิ่งมีชีวิตต่างๆ จะดำ�รงชีวิตอยู่ได้นั้นขึ้นอยู่กับการหมุนเวียนของพลังงานรูปต่างๆ ในระบบนิเวศ ห่วงโซ่
อาหาร รวมทั้งกฎเทอร์โมไนนามิกส์

7) ปัจจัยจำ�กัด (limiting factor) ผู้เรียนต้องเรียนรู้ว่าอะไรบ้างที่เป็นปัจจัยจำ�กัดของ
การมีชีวิตต่างๆ บนพื้นโลกนี้ เช่น คาร์บอน ออกซิเจน ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส และซัลเฟอร์ เป็นสารเคมี 6
ชนิดที่จำ�เป็นต่อสิ่งมีชีวิต

8) ประชากรมนษุ ย์ (human population) ผูเ้ รยี นควรไดเ้ รยี นรูเ้ รือ่ งขนาดและการเตบิ โต
ของประชากร การกระจาย ความหนาแน่น โครงสร้างอายุ ของประชากรโลกที่มีความสัมพันธ์ต่อปัญหา
สิ่งแวดล้อม

2.2.2 สิง่ แวดลอ้ มทีม่ นษุ ยส์ รา้ งขึน้ (man-made environment) หรอื สิง่ แวดลอ้ มทางดา้ นสงั คม
และวัฒนธรรม (socio-cultural environment) อันได้แก่

1) ประวตั คิ วามเปน็ มาของสงั คมมนษุ ย์ (Historical perspective of man-made environ-
ment) กลา่ วคอื ใหผ้ ู้เรยี นไดเ้ รยี นรูถ้ งึ ววิ ัฒนาการของมนษุ ย์ ทั้งในแงข่ องความรู้ ประสบการณ์ ความอยู่รอด
รวมถึงการพัฒนาทางด้านวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีต่างๆ เพื่อทำ�ให้มนุษย์มีชีวิตที่ยืนยาวขึ้น ผลของการ
ปฏิวัติอุตสาหกรรมและการคมนาคมขนส่ง

2) กฎระเบียบใหม่ทางด้านเศรษฐกิจระหว่างประเทศ และความเท่าเทียมกันในการ
กระจายทรัพยากรและความรํ่ารวย (new international economic order and equitable distribution of