Page 68 - สารัตถะและวิทยวิธีทางสังคมศึกษา
P. 68
8-58 สารัตถะและวิทยวิธีทางสังคมศึกษา
ตา่ งๆ ของสงั คมไดม้ สี ว่ นรว่ มในการออกความคดิ เหน็ ดว้ ย จงึ จะท�ำ ใหก้ ารตดั สนิ ใจนัน้ ไปสูก่ ารปฏบิ ตั ทิ ีไ่ ดผ้ ล
และด้วยความร่วมมืออย่างดีของสมาชิกในสังคมนั้นๆ
2.5 ความรู้ด้านปัญหาสิ่งแวดล้อม และทางออกของปัญหาสำ�หรับครู
2.5.1 ปัญหาสิ่งแวดล้อม (environmental problems) เป็นที่ทราบกันดีแล้วว่ามนุษย์มีกิจกรรม
มากมายทีก่ อ่ ใหเ้ กดิ ผลกระทบตอ่ สงิ่ แวลอ้ มไดใ้ นหลายๆ ทาง ทัง้ นี้ เพราะมนษุ ยม์ คี วามสามารถในการตกั ตวง
สิ่งแวดล้อมได้ในหลายๆ ทาง และทำ�ให้ระบบนิเวศเปลี่ยนแปลงไปในหลายๆ แห่งของโลก ซึ่งโดยทั่วไป
แล้วปัญหาสิ่งแวดล้อมในส่วนต่างๆ ของโลกจะมีความแตกต่างกัน สำ�หรับประเทศที่พัฒนาแล้วปัญหาสิ่ง
แวดล้อมส่วนใหญ่จะเกี่ยวข้องกับมลภาวะ การลดลงอย่างรวดเร็วของทรัพยากร และการที่ระบบนิเวศได้ถูก
ทำ�ลายไปแล้วอย่างสิ้นเชิง แต่สำ�หรับในประเทศที่กำ�ลังพัฒนาแล้ว ประเทศเหล่านี้จะมีการบริโภคทรัพยากร
ในระดับตํ่า ปัญหามลภาวะนั้นก็มักจะอยู่ในวงแคบๆ ในระดับท้องถิ่น แต่ปัญหาที่สำ�คัญ ก็คือ ปัญหาความ
ยากจน โรคภัยไข้เจ็บ การขาดแคลนที่อยู่อาศัย นํ้าดื่มที่สะอาด และปัญหาในการทำ�ลายของเสีย เพราะอัตรา
การเพิ่มของประชากรที่สูงในประเทศเหล่านี้นั้นได้นำ�มาซึ่งปัญหามากมาย ไม่ว่าจะเป็นปัญหาความต้องการที่
ทำ�กินเพิ่มขึ้น การลดลงของป่าไม้และเชื้อเพลิง การใช้สารเคมีในการเกษตรมากเกินไป ซึ่งทั้งหมดนี้ได้ทำ�ให้
คุณภาพของสิ่งแวดล้อมเลวลง อย่างไรก็ตาม ปัญหาต่างๆ ที่ประเทศกำ�ลังพัฒนาเผชิญอยู่นี้ ก็เป็นปัญหา
เดียวกันกับที่ประเทศพัฒนาแล้วได้เผชิญมาก่อน ฉะนั้น ความผิดพลาดจึงเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงได้หากเราจะ
ได้นำ�เอาสิง่ เหล่านัน้ มาเปน็ บทเรียน และน�ำ มาใชใ้ หเ้ ป็นประโยชน์ แทนที่จะปล่อยผ่านไป ซึ่งจะทำ�ใหเ้ รือ่ งของ
สิ่งแวดล้อมนั้นดูเหมือนกับเป็นอุปสรรคของการพัฒนา ทั้งๆ ที่จริงแล้วเรื่องของสิ่งแวดล้อมนั้น ไม่ควรจะ
ได้รับการพิจารณาว่าเป็นสิ่งที่ขัดขวางการพัฒนา แต่ควรจะได้รับการมองว่ามันเป็นส่วนหนึ่งของการพัฒนา
ด้วยจะทำ�ให้เราไม่ต้องได้รับผลข้างเคียงใดๆ ที่จะเกิดขึ้นจากการพัฒนานั้นๆ
ปัจจุบันสภาพความเสื่อมโทรมของสิ่งแวดล้อมได้มาถึงจุดซึ่งเราอาจเรียกได้ว่าเป็น
วิกฤตการณ์สิ่งแวดล้อม ซึ่งได้สะท้อนให้เราทราบถึงสถานการณ์ด้านสิ่งแวดล้อมนั้นว่า ปัญหาการที่ระบบ
ต่างๆ กำ�ลังทำ�ลายและทำ�ให้เสื่อมลงนั้นกำ�ลังต้องการการแก้ไขอย่างเร่งด่วน วิกฤติการณ์นี้อาจจะเกิดขึ้น
ทั้งในระดับท้องถิ่น ภูมิภาค หรือระดับโลกก็ได้ และส่วนใหญ่เกิดจากความไม่ใส่ใจของตัวเราเอง แต่หาก
สงั คมรูจ้ กั เลอื กใชห้ ลกั การของวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยที ีม่ อี ยูอ่ ยา่ งเหมาะสมแลว้ เราอาจจะผา่ นพน้ ปญั หา
เหล่านี้ไปได้ อย่างไรก็ตาม อย่างน้อยที่สุดปัจจุบันเราก็ได้เริ่มมีความตระหนักในอันตรายที่เกิดขึ้น และ
เริ่มที่จะตอบสนองต่อปัญหาที่เกิดขึ้น ทั้งนี้ เพื่อเราจะได้ผ่านพ้นวิกฤติการณ์เหล่านี้ไปได้
ปัญหาสิ่งแวดล้อมนั้นอาจแบ่งออกได้หลายแบบ แต่จากการประชุมที่ทีบิลีซี ได้แบ่งออกเป็น
4 กลุ่มตามมุมมองต่างๆ ของปัญหา กล่าวคือ
1) ลักษณะของผลที่ตามมา (nature of consequences) อันได้แก่ ผลที่ตามด้าน
กายภาพ เศรษฐกิจ และสังคม
2) ขนาดทางภูมิศาสตร์ (geographical scale) อันได้แก่ ระดับท้องถิ่น ระดับประเทศ
ระดับภูมิภาค และระดับโลก
3) ระยะเวลา (time scale) ซึ่งอาจเป็นผลที่ตามมาทั้งในระยะสั้นและระยะยาว
