Page 73 - สารัตถะและวิทยวิธีทางสังคมศึกษา
P. 73
สิ่งแวดล้อมศึกษา: การประยุกต์ใช้ในการเรียนการสอนสังคมศึกษา 8-63
การพัฒนาไปในทางที่มีแนวโน้มจะทำ�ลายตัวเราเอง อย่างไรก็ตาม ด้วยการตัดสินใจและการกระทำ�ของเรา
นั้นได้เป็นตัวกำ�หนดคุณภาพสิ่งแวดล้อมของเราเอง และเราก็มีหน้าที่ในอันที่จะต้องรักษาคุณภาพชีวิตที่ดี
สำ�หรับคนทุกคนไว้เพื่ออนาคตของลูกหลานของเรา
ในการแก้ปัญหานี้ สแตพพ์ และคอกซ์ได้เห็นว่าระบบการศึกษาควรจะมีบทบาทอย่างสำ�คัญ
ในการเตรียมคนในสังคมให้มีศักยภาพในการแก้ไขปัญหาดังกล่าว ทางหนึ่งที่ทำ�ได้ ก็คือ การพัฒนาความ
ตระหนัก เจตคติ ค่านิยม และทักษะของนักเรียน โดยใช้กระบวนการสิ่งแวดล้อมศึกษาและสหวิทยาการ
ซึ่งทั้งนักเรียนและครูจะต้องทำ�งานด้วยกัน เพื่อที่จะเรียนรู้ว่าจะมีชีวิตอยู่อย่างกลมกลืนกับสิ่งแวดล้อมได้
อย่างไร และด้วยเหตุที่ว่าโรงเรียนเปรียบเสมือนสถาบันที่ทำ�ธุรกิจในการวางแนวคิดของตน และพร้อมที่จะ
เขา้ ไปมสี ่วนรว่ มในการแก้ปัญหาสิง่ แวดลอ้ ม อยา่ งไรกต็ าม กระบวนการศกึ ษาในปจั จบุ นั นั้นไดส้ อนให้คนได้
รับความรู้แบบแยกส่วน ซึ่งทำ�ให้ข้อเท็จจริงต่างๆ ถูกแยกออกจากกันเป็นส่วนๆ เราจึงมองไม่เห็นว่าสัมพันธ์
กันอย่างไร หรือสัมพันธ์กับสิ่งอื่นอย่างไร
แบบจำ�ลองสิ่งแวดล้อมศึกษาของสแตพพ์และคอกซ์นี้ได้ช่วยแนะแนวทางในการใช้วิชาที่มี
อยู่ให้เป็นประโยชน์ ให้แนวคิดและความเข้าใจที่สนับสนุนการแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อม ให้กระบวนการซึ่งจะ
ทำ�ให้ความเข้าใจในเรื่องต่างๆ นั้นเกิดขึ้น ให้วิธีการซึ่งดีที่สุดที่เน้นการปรับปรุงคุณภาพสิ่งแวดล้อมของ
ยานอวกาศโลกลำ�นี้
4.1.2 ลกั ษณะแบบจ�ำ ลองสิง่ แวดลอ้ มศกึ ษา ส�ำ หรบั การพฒั นานกั เรยี นใหเ้ ปน็ ผูท้ ีม่ กี ารตดั สนิ
ใจอย่างมีประสิทธิภาพโดยมีจริยธรรมทางสิ่งแวดล้อมเป็นพื้นฐานนั้น สามารถจะทำ�ได้โดยใช้โปรแกรม
สิ่งแวดล้อมศึกษาที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งก็มีแบบจำ�ลองหลายรูปแบบที่ใช้ได้และประสบความสำ�เร็จ แต่แบบ
จำ�ลองของแสตพพ์และคอกซ์นี้มุ่งที่การปฏิบัติ (action oriented) เป็นสำ�คัญ นอกจากนั้น ยังได้รวมเอา
กระบวนการและเทคนิคที่นักสิ่งแวดล้อมศึกษาชั้นนำ�ทำ�เอาไว้มาใช้ด้วย ในแบบจำ�ลองนี้จะประกอบไปด้วย
4 ส่วนใหญ่ๆ คือ ปรัชญาและมโนมติ กระบวนการ แบบจำ�ลองการเรียนการสอน และจุดเน้น
1) ปรัชญาและแนวความคิด (philosophy & concept) แบบจำ�ลองนี้ได้เน้นปรัชญาและ
มโนมติที่ว่า “เราทั้งหลายอยู่ร่วมกันในระบบปิด การกระทำ�ของเรานั้นจะเป็นตัวกำ�หนดคุณภาพของระบบ”
ซึ่งโปรแกรมสิ่งแวดล้อมศึกษานี้จะช่วยให้ผู้เรียนได้เข้าใจในปรัชญาพื้นฐานเกี่ยวกับยานอวกาศโลก ซึ่งจะ
ทำ�หน้าที่เสมือนร่มที่ครอบคลุมเอาทั้งมโนมติและจรรยาบรรณไว้ตลอดทั้งโปรแกรม ปรัชญาของยานอวกาศ
โลกนั้นได้แบ่งออกเป็นมโนมติพื้นฐาน 5 กลุ่ม คือ มโนมติเกี่ยวกับระบบนิเวศ ประชากร เศรษฐศาสตร์
และเทคโนโลยี การตัดสินใจด้านสิ่งแวดล้อม และจรรยาบรรณสิ่งแวดล้อม มโนมติเหล่านี้ได้รวมเอาทั้ง
ความตระหนัก ความรู้ และความเข้าใจเกี่ยวกับโลกทั้งที่มีชีวิตและไม่มีชีวิต ความเกี่ยวข้องสัมพันธ์ที่สลับ
ซับซ้อน อิทธิพลของสังคม เศรษฐกิจ และการเมืองที่มีต่อประชากร ความจำ�เป็นและการตัดสินใจ การ
พฒั นาจรรยาบรรณสิง่ แวดลอ้ ม ซึง่ กระตุน้ ผูเ้ รยี นใหย้ ดึ รปู แบบการด�ำ เนนิ ชวี ติ ทีไ่ ปไดก้ บั การสง่ เสรมิ คณุ ภาพ
สิง่ แวดลอ้ มเขา้ ไวด้ ว้ ยกนั มโนมตเิ หลา่ นีเ้ ปน็ พืน้ ฐานทีท่ กุ คนจ�ำ เปน็ ตอ้ งรู้ และเสนอในลกั ษณะทีท่ �ำ ใหน้ กั เรยี น
ในทุกระดับอายุเข้าใจได้
