Page 75 - สารัตถะและวิทยวิธีทางสังคมศึกษา
P. 75
สิ่งแวดล้อมศึกษา: การประยุกต์ใช้ในการเรียนการสอนสังคมศึกษา 8-65
ในการทเี่ ราจะแกป้ ญั หาสง่ิ แวดลอ้ มนน้ั เราจำ�เปน็ ตอ้ งรถู้ งึ สาเหตขุ องปญั หากอ่ น เชน่ การเกบ็ เศษกระดาษขน้ึ มา
จากการทิ้งตามท้องถนนนัน้ เปน็ เพียงอาการทแี่ สดงออกมา ในการที่เราจะพัฒนาความรู้สึกหว่ งใย (concern)
และรูปแบบพฤติกรรมของนกั เรียนดังกล่าวเราต้องมงุ่ ไปท่ีรากฐานของสาเหตุจริง
ในชวี ติ ประจ�ำ วนั นน้ั นกั เรยี นมกั จะไดเ้ หน็ มลภาวะมากมายทเ่ี กดิ ขนึ้ จากการน�ำ เอา
เทคโนโลยีมาใช้เพือ่ สรา้ งความพอใจใหก้ ับผบู้ รโิ ภค และกระต้นุ ผู้บริโภคโดยผ่านการโฆษณา ดงั นั้น นักเรยี น
ควรได้สำ�รวจแนวทางการดำ�เนินชีวิต โดยแต่ละคนควรได้รับการแนะนำ�โดยผ่านกระบวนการสร้างค่านิยม
(valuing process) ซึ่งจะทำ�ใหน้ ักเรียนไดร้ บั รูผ้ ลท่ตี ามมาจากการกระทำ�ของนักเรยี นในแต่ละอยา่ ง และเกิด
แนวทางเลอื กใหม่ๆ ทีจ่ ะท�ำ ใหน้ กั เรียนมีการดำ�เนนิ ชวี ิตทสี่ อดคลอ้ งกับสง่ิ แวดลอ้ มมากขึ้น
ในขน้ั ตอนหนึง่ ของกระบวนการการส�ำ รวจค่านยิ มนนั้ กค็ ือ การท�ำ ให้คา่ นิยมเด่น
ชดั ซ่ึงนกั เรยี นจะได้เรมิ่ พัฒนาคา่ นิยมของตัวเองกต็ ่อเมื่อนักเรียนไดเ้ รม่ิ พจิ ารณาหาทางเลือก พิจารณาถึงผล
ทตี่ ามมาของแตล่ ะทางเลอื ก และความรสู้ กึ ของนกั เรยี นเองทม่ี ตี อ่ ทางเลอื กนน้ั ๆ กอ่ นทจ่ี ะลงมอื กระท�ำ สงิ่ หนงึ่
ส่งิ ใด ซ่งึ ขน้ั ตอนในการทำ�ใหค้ า่ นยิ มเด่นชัดนน้ั มดี งั น้ี
- นักเรียนต้องเข้าใจในเรื่องที่จะศึกษา
- นักเรียนเสนอแนะทางออกที่เป็นทางเลือก
- นักเรียนพิจารณาผลที่ตามมาของแต่ละทางเลือก
- นักเรียนแสดงความรู้สึกที่มีต่อแต่ละทางเลือก
- นักเรียนเลือกโดยอิสระ
วธิ กี ารท�ำ ใหค้ า่ นยิ มเดน่ ชดั น้ี จะท�ำ ใหผ้ เู้ รยี นตระหนกั ในเรอ่ื งของความเชอื่ ทศั นคติ
คา่ นยิ ม และพฤตกิ รรมทง้ั ในและนอกหอ้ งเรยี นของนกั เรยี นเอง สว่ นบทบาทของครนู น้ั กจ็ ะตอ้ งชว่ ยใหน้ กั เรยี น
ไดม้ กี ารพจิ ารณาตวั เองวา่ ความเชอ่ื ทศั นคติ และคา่ นยิ มทเ่ี ขามอี ยนู่ นั้ สอดคลอ้ งกบั การกระท�ำ หรอื ไม่ และดว้ ย
เหตทุ ก่ี ารวเิ คราะหค์ า่ นยิ มและการท�ำ ใหค้ า่ นยิ มเดน่ ชดั นม้ี สี ว่ นอยา่ งสำ�คญั ตอ่ การตดั สนิ ใจดา้ นสง่ิ แวดลอ้ มใน
ชวี ิตประจ�ำ วนั ดงั นั้น จึงควรบรรจุไว้เปน็ ส่วนหน่ึงของโปรแกรมส่งิ แวดล้อมศึกษา รวมท้ังควรจะได้พิจารณา
ถงึ กลยุทธ์ในดา้ นอื่นๆ ดว้ ย เชน่ ค่านิยมท่ขี ัดแยง้ การวเิ คราะหค์ ่านยิ ม การสร้างค่านิยมท่เี ปน็ แบบอย่าง การ
ดัดแปลงพฤตกิ รรม และการพฒั นศลี ธรรมจรรยา
(3) การเผชิญกับสิ่งแวดล้อม (the environmental encounter) การได้รับ
ประสบการณ์ตรงในส่ิงแวดล้อมนั้น นับว่ามีความสำ�คัญต่อการเรียนเร่ืองสิ่งแวดล้อมอย่างมาก ดังนั้น การ
จดั โปรแกรมสง่ิ แวดลอ้ มศกึ ษาทใ่ี หน้ กั เรยี นไดเ้ ผชญิ กบั สง่ิ แวดลอ้ มโดยตรงจะชว่ ยนกั เรยี นในการผสมผสาน
แนวคิดทักษะในการแก้ปัญหาและค่านิยมเข้าด้วยกัน วิธีนี้เป็นเทคนิคท่ีไม่เพียงแต่จะเน้นการพัฒนาความ
สนใจ ความตระหนัก ความเข้าใจ และการยอมรับในเร่ืองของสิ่งแวดล้อมเท่านั้น แต่จะช่วยพัฒนาทักษะ
ในการแก้ปัญหา และการสร้างค่านิยมอีกด้วย ดังน้ัน นักเรียนจะต้องมีโอกาสได้เข้าไปสัมพันธ์กับกิจกรรม
การเรียนตั้งแตต่ น้ จนสดุ ทา้ ยทุกขน้ั ตอน ดังนี้
- กำ�หนดปัญหาและเรื่องที่จะศึกษา
- แสวงหาความรู้
