Page 52 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 52
3-42 การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
เรือ่ งท ี่ 3.2.2 ปจั จัยทีม่ ีอิทธพิ ลต อ่ ความหลากห ลายทางช วี ภาพ
ปัจจัยท ี่ม ีอ ิทธิพลต่อก ารล ดลงข องค วามหลากห ลายท างชีวภาพ มีหลายป ระการ ความห ลากห ลาย
ทางช วี ภาพท มี่ หี ลายป ระเภทน ัน้ หากค วามห ลากห ลายป ระเภทห นึง่ ล ดล งจ ะท �ำ ใหค้ วามห ลากห ลายอ กี ป ระเภท
ลดลงด้วย เช่น หากความหลากหลายทางพันธุกรรมลดลงก็จะทำ�ให้ความหลากหลายในเรื่องของชนิดหรือ
สปีชีส ์ลดล งต ามไปด้วย ปัจจัยท ี่ม ีอิทธิพลต่อก ารล ดล งข องความห ลากหลายท างชีวภาพ ได้แก่ การสูญพันธุ์
การลดพ ื้นที่แ ละการแบ่งแ ยกพื้นที่ การทำ�ให้ป นเปื้อน การนำ�ชนิดพ ันธุ์ต่างถ ิ่นเข้าม า และภาวะโลกร้อน
1. การสญู พนั ธุ์
สิ่งม ีช ีวิตแ ต่ละช นิดจ ะส ามารถดำ�รงเผ่าพ ันธุ์ได้โดยก ารส ืบพันธุ์ ความยั่งยืนของป ระชากรของส ิ่งม ี-
ช วี ติ แ ตล่ ะช นดิ จ งึ ข ึน้ อ ยกู่ บั ค วามส ามารถในก ารด �ำ รงห รอื ก ารเพิม่ จ �ำ นวนล กู ห ลานในร ุน่ ต อ่ ๆ ไป ความส ามารถ
ในก ารเจริญพ ันธุข์ องส ิ่งม ชี ีวิตแ ต่ละช นิดจ ะม มี ากน ้อยเพียงใด มคี วามส ัมพันธก์ ับจ ำ�นวนข องป ระชากรในว ัย
เจริญพันธุ์ อัตราส่วนของเพศ อัตราการเจริญพันธุ์ อัตราการอยู่รอดของประชากรก่อนวัยเจริญพันธุ์ และ
โอกาสการจับคู่ผสมพันธุ์ของสิ่งมีชีวิตชนิดนั้นๆ ดังนั้น เมื่อประชากรที่เจริญพันธุ์ได้ประสบปัญหาจำ�นวน
ลดลง จึงเสี่ยงต่อก ารส ูญพ ันธุ์ของประชากรนั้น และส ิ่งมีชีวิตใดก็ตาม หากม ีจ ำ�นวนประชากรลดลงมากๆ ก็
จะทำ�ให้ความหลากหลายทางพันธุกรรมล ดลงด้วย และในที่สุดก็จะสูญพันธุ์ไป การสูญพันธุ์ของสิ่งมีชีวิต
เป็นการสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพที่สำ�คัญมาก เพราะการสูญพันธุ์หมายถึงการหมดสิ้นไปของ
แหล่งพ ันธุกรรมจ ำ�นวนม ากพ ร้อมๆ กัน ทั้งหมดโดยไม่อ าจห าห รือส ร้างม าท ดแทนได้ ในป ัจจุบันค วามห ลาก
หลายท างช ีวภาพไดส้ ูญเสียไปอ ย่างร วดเร็ว โดยก ารส ูญเสียช นิดพ ันธุม์ ีส าเหตทุ ั้งท างต รงแ ละท างอ ้อมม าจ าก
กิจกรรมของมนุษย์ไม่ว่าจะเป็นการล่า หรือการตัดไม้ ทำ�ลายป่าหรือเพื่อวัตถุประสงค์ใดก็ตามหากมีมาก
เกินไปก็เป็นป ัจจัยห นึ่งท ี่ท ำ�ให้ความหลากหลายท างช ีวภาพล ดลง
แม้ว่าส ิ่งม ชี ีวิตท ีม่ ปี ระชากรข นาดเล็กจ นไมถ่ ึงข ั้นส ูญพ ันธุ์ คือ เท่ากับข นาดข องป ระชากรท ีน่ ้อยท ี่สุด
ทีค่ วรจ ะม ี ทีเ่รียกว ่า minimum viable population แตก่ ท็ ำ�ใหเ้กิดส ภาพก ารส ุ่มเสี่ยงท างพ ันธุกรรมแ ละเกิด
การผสมพ ันธุ์ในหมู่ญาติโดยปริยาย ซึ่งทำ�ให้ความห ลากหลายท างพ ันธุกรรมลดล ง เป็นการเพิ่มอ ัตราเสี่ยง
อีกทางหนึ่งที่เรียกว่าเป็นการสุ่มเสี่ยงของสิ่งมีชีวิตที่มีประชากรขนาดเล็ก การสุ่มเสี่ยงดังกล่าวอาจจะทำ�ให้
เกิดป รากฏการณ์ท ี่ส ิ่งม ีช ีวิตซ ึ่งม ีล ักษณะเหมาะส มก ับส ิ่งแ วดล้อมถ ูกค ัดอ อกไปโดยบ ังเอิญ หรือก ล่าวอ ีกน ัย
หนึ่ง สิ่งมีชีวิตซึ่งมีลักษณะด้อยกว่าอาจจะอยู่รอดได้หรือมีจำ�นวนมากกว่า ทั้งนี้ด้วยความบังเอิญมากกว่า
ความส ามารถในการปรับตัว ในสภาพท ั่วไปมีหลายปัจจัยท ี่จะเป็นตัวกำ�หนดข นาดของประชากรที่เล็กที่สุด
คือ ความหลากหลายทางพันธุกรรม อัตราการเกิด อัตราการตาย การเคลื่อนย้ายถิ่น ความแปรปรวนของ
สิ่งแ วดล้อม และจ ากม นุษย์ เป็นต้น
