Page 59 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 59
ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม 3-49
เรอื่ งที่ 3.3.1 แนวคดิ เก่ียวก บั ประชากร
การดำ�รงชีวิตของสิ่งมีชีวิตขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของของสภาพแวดล้อมทางกายภาพ เช่น
อุณหภูมิ นํ้า อาหาร แร่ธาตุและพลังงาน โดยบนผิวโลกที่สิ่งมีชีวิตอาศัยอยู่แต่ละแห่งมีสภาพแวดล้อมที่
แตกต่างก ัน บางแห่งร ้อน บางแ ห่งเย็น บางแ ห่งอ ุณหภูมิตํ่ากว่าจ ุดเยือกแข็ง นอกจากน ั้นส ิ่งแวดล้อมในโลก
ยังม ีก ารเปลี่ยนแปลงไปต ามก าลเวลา การเปลี่ยนแปลงข องส ิ่งแ วดล้อมเหล่าน ี้ได้น ำ�มาสู่ก ารว ิวัฒนาการข อง
สิ่งมีชีวิตต่างๆ ซึ่งป ัจจุบันมีม ากกว่าห นึ่งล้านช นิดอ าศัยอยู่ในส ภาพแ วดล้อมแตกต ่างก ัน ทั้งในนํ้า บนผิวดิน
ในอากาศ และแม้แต่ใต้ดินและบนยอดเขาสูง สิ่งมีชีวิตเหล่านี้แต่ละชนิดมีการเติบโตและเพิ่มจำ�นวนอยู่ใน
บริเวณท ี่ส ภาพแ วดล้อมเหมาะสมแ ก่ตัวเองร วมกันเป็นประชากรขึ้น
ประชากร คือ กลุ่มของสิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกันอาศัยอยู่ร่วมกัน มีการแพร่พันธุ์เพิ่มจำ�นวนอยู่ใน
บริเวณใดบริเวณหนึ่งในขณะใดขณะหนึ่ง เช่น ประชากรของกวางในป่าใหญ่ ประชากรของประเทศไทย
ประชากรข องป ระเทศสหรัฐอเมริกา หรือแ ม้แต่ป ระชากรข องโลก เป็นต้น ประชากรของส ิ่งมีชีวิตแต่ละชนิด
จะม ีโครงสร้างแ ละส มบัติข องต ัวเอง มีการต อบส นองต่อสิ่งแ วดล้อมแ ละทรัพยากรธรรมชาติ และเนื่องจาก
ประชากรป ระกอบด ้วยส ิ่งม ีช ีวิตจ ำ�นวนม ากอ ยู่ร ่วมก ัน มีก ารเกิด มีก ารต ายไปต ามก าลเวลา ดังน ั้น ประชากร
จึงมีอ ัตราเกิด (birth rate หรือ natality) อัตราตาย (death rate หรือ mortality) รูปแบบข องก ารเติบโต
(growth form) มีก ารอพยพย ้ายถิ่นเข้า (immigration) และย ้ายถิ่นอ อก (emigration) ไปจ ากป ระชากร
ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อการเปลี่ยนแปลงประชากร ในประชากรหนึ่งยังประกอบด้วยสิ่งมีชีวิตที่อยู่ในวัยต่างๆ
กัน ประชากรจึงมีโครงสร้างของอายุ (age structure) นอกจากนั้น สิ่งมีชีวิตที่อยู่ร่วมกันในประชากรยัง
อาศัยอยู่ในที่ต่างกันกระจายออกไป ดังนั้น ประชากรจึงมีโครงสร้างของการกระจายภายในประชากร ซึ่ง
อาจเปลี่ยนแปลงไปตามสภาวะการณ์ของสิ่งแวดล้อม ในการศึกษาเกี่ยวกับประชากรโดยทั่วไปจะศึกษาใน
เรื่องต่อไ ปนี้
1) สถานะของประชากร หมายถึง คุณลักษณะของประชากรในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่ง ซึ่งจะ
ประกอบด้วยการกระจายตัวเชิงพื้นที่ ความหนาแน่นของประชากร ขนาดของประชากร และองค์ประกอบ
ของประชากร
2) การเปล่ียนแปลงทางประชากร หมายถึง การเปลี่ยนแปลงสถานะของประชากรในพื้นที่
หนึ่งๆ ซึ่งปัจจัยภ ายในก ลุ่มประชากรที่ทำ�ให้เกิดก ารเปลี่ยนแปลงได้แก่ การเกิด การตาย และการย ้ายถ ิ่น
