Page 63 - การจัดประสบการณ์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์
P. 63
ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม 3-53
ดังน ั้น อัตราเกิดข องป ระเทศไทย เมื่อปี พ.ศ. 2528 คือ 25.05 ต่อป ระชากร 1,000 คน อย่างไรก ็ตาม
อัตราเกิดบางครั้งอาจคิดเป็นอัตราร้อยละ ดังนั้น ในกรณีนี้อัตราเกิดของประเทศ คือ ร้อยละ 2.5 สำ�หรับ
อัตร าอื่นๆ ที่สำ�คัญและม ีค วามห มายเช่นเดียวก ับอ ัตราเกิด มีดังนี้
1) อัตราเจรญิ พ ันธ์ุทว่ั ไป (general fertility rate) อัตราเจริญพ ันธุ์ทั่วไปคิดจากจ ำ�นวนเด็กที่
เกิดจากเฉพาะส ตรีอ ายุ 15-49 ปี 1,000 คน ในระยะเวลา 1 ปี สาเหตุที่ค ิดจากสตรีอายุ 15-49 ปี เนื่องจาก
สตรีในวัยนี้เท่านั้นที่เป็นวัยที่จะสามารถให้บุตรได้ อัตราเจริญพันธุ์ทั่วไปจะมีประโยชน์ช่วยลดความคลาด
เคลื่อนซึ่งอาจเกิดจากความแตกต่างกันในด้านอายุและเพศของประชากรที่เปลี่ยนแปลงไปหรือประชากรที่
นำ�มาเปรียบเทียบกัน
ตวั อยา่ งเชน่ ประเทศไทยเมอื่ ปี พ.ศ. 2518 มเี ดก็ เกดิ ข ึน้ ท ัง้ หมด 1.2 ลา้ นค น และในช ว่ งก ลางป ี
(1 กรกฎาคม พ.ศ. 2528) มีประชากรท ี่เป็นส ตรีอ ายุ 15-49 ทั้งส ิ้น 15,800,000 คน
อัตราเจริญพ ันธุ์ = จำ�นวนเด็กท ี่เกิดทั้งหมด × 1,000
จำ�นวนสตรีอ ายุ 15-49 ปี
= 1,200,000 × 1,000
15,800,000
= 75.9
ดังน ั้น ประเทศไทยเมื่อ พ.ศ. 2528 มีก ารเกิด 75.9 รายต ่อป ระชากรส ตรีท ี่มีอายุ 15-49 ปี
1,000 คน 2) อตั ราเจรญิ พ นั ธรุ์ วมย อด (total fertility rate) คิดจ ากจ ำ�นวนบ ตุ รโดยเฉลีย่ ท ั้งห ญงิ แ ละช าย
ที่เกิดแ ละร อดช ีวิตจ ากสตรีค นหนึ่งในช ั่วช ีวิต ดังน ั้น อัตราเจริญพ ันธุ์ร วมยอดจ ะเป็นเครื่องบ่งชี้ว่า ปัจจุบัน
สตรจี ะม บี ุตรโดยเฉลี่ยก ีค่ น อัตราเจริญพ ันธุร์ วมย อดข องป ระชากรไทยเมื่อ พ.ศ. 2528 คือ 3.9 ต่อส ตรหี นึ่ง
คน 3) อตั ราเกิดทดแทนสทุ ธิ (net reproduction rate) คือ จำ�นวนบุตรโดยเฉพาะที่เกิดเป็นห ญิง
โดยเฉลี่ยที่สตรีคนหนึ่งจะให้กำ�เนิดในระยะเวลา 1 ปี อัตราเกิดทดแทนสุทธิจะช่วยให้เข้าใจถึงภาวะการ
เปลี่ยนแปลงประชากร เนื่องจากจ ะเป็นเครื่องบ่งช ี้ว ่าจะมีประชากรซ ึ่งเป็นสตรีมากขึ้นห รือน ้อยล งอย่างไร
4) อตั ราเกดิ ท ดแทนรวม (gross reproduction rate) คือ จำ�นวนบุตรหญิงโดยเฉลี่ยท ี่ส ตรีคน
หนึ่งจ ะให้กำ�เนิดในช ั่วชีวิต อัตราเกิดทดแทนรวมจ ะเป็นเครื่องบ่งชี้สืบทอดพ ันธุ์ข องสตรีว ่า จะให้กำ�เนิดลูก
หญิงมาทดแทนต ัวเองได้อ ย่างไร อัตราเกิดทดแทนร วมข องประชากรไทยเมื่อป ี พ.ศ. 2523 คือ 1.8 ต่อส ตรี
หนึ่งคน 5) การเจรญิ พ นั ธร์ุ ะดับทท่ี ดแทน (replacement level fertility) โดยท ั่วไป การท ี่สตรีคนห นึ่ง
หรอื ร ุน่ ห นึง่ ในป ระชากรม บี ตุ รห ญงิ โดยเฉลีย่ ม าท ดแทนต วั เองพ อดี คอื การเจรญิ พ นั ธรุ์ ะดบั ท ที่ ดแทน นัน่ ค อื
การเจริญพันธุ์ร ะดับท ี่ท ดแทน = อัตราเกิดทดแทนสุทธิ = อัตราเกิดทดแทนรวม = 1
