Page 16 - การพัฒนาทักษะและประสบการณ์วิชาชีพ สำหรับผู้นำทางการศึกษา
P. 16
2-6 การพัฒนาทักษะและประสบการณ์วิชาชีพสำ�หรับผู้นำ�ทางการศึกษา
เรอื่ งที่ 2.1.1 ความหมายและความสำ�คัญของภาวะผนู้ �ำ
ความหมายของภาวะผูน้ �ำ
ความหมายของภาวะผู้นำ�มีขอบเขตค่อนข้างกว้าง และมีผู้ให้คำ�นิยามไว้อย่างหลากหลาย ดังนี้
พระธรรมปิฎก (2542: 3) ให้ความหมาย ภาวะผู้นำ�ว่า คือ คุณสมบัติของผู้นำ� เช่น สติปัญญา ความ
ดีงาม ความรู้ความสามารถของบุคคลที่ชักนำ�ให้คนทั้งหลายมาประสานกันและพากันไปสู่จุดหมายที่ดีงาม
ประเวศ วะสี (2542: 71) กล่าวว่า ภาวะผู้นำ�เป็นภาวะที่ก่อให้เกิดศรัทธา เป็นที่ยอมรับและเกิด
จุดมุ่งหมายร่วมกันในสังคมนั้นๆ ภาวะผู้นำ�อาจมีในบิดามารดา ครู ผู้นำ�ชุมชน ผู้นำ�ทางศาสนา ผู้นำ�ทาง
วิชาการ ผู้นำ�ทางการเมือง เป็นต้น และภาวะผู้นำ�อาจจะมีในบุคคลที่ดำ�รงตำ�แหน่งหัวหน้าหรือมิใช่ก็ได้
เสริมศักดิ์ วิศาลาภรณ์ (2553: 4-8) ได้กล่าวถึง ภาวะผู้นำ�ว่าเป็นการใช้อิทธิพลของบุคคลหรือของ
ตำ�แหน่งให้ผู้อื่นยินยอมปฏิบัติตามเพื่อที่จะนำ�ไปสู่การบรรลุเป้าหมายของกลุ่มตามที่ได้กำ�หนดไว้
เทอร์รี (Terry, 1977: 147) ให้ความหมายภาวะผู้นำ�ว่า เป็นกระบวนการซึ่งบุคคลหนึ่งบุคคลใดมี
อิทธิพลต่อทัศนคติ ความเชื่อ โดยเฉพาะอย่างยิ่งต่อพฤติกรรมของบุคคลหนึ่งบุคคลใดหรือมากกว่า โดย
พยายามทีจ่ ะท�ำ ใหส้ มาชกิ ขององคก์ ารประพฤตไิ ปในทศิ ทางทีจ่ ะท�ำ ใหอ้ งคก์ ารนัน้ ๆ บรรลถุ งึ เปา้ หมายทีต่ ัง้ ไว้
แบส (Bass, 1981: 78) ได้รวบรวมและจำ�แนกความหมายของภาวะผู้นำ�ออกเป็น 11 กลุ่ม คือ
1. ภาวะผู้นำ�ในฐานะที่เน้นกระบวนการกลุ่ม เป็นผลของการเปลี่ยนแปลงของกลุ่มและกิจกรรม
ของกลุ่ม
2. ภาวะผู้นำ�ในฐานะที่เป็นบุคลิกภาพและผลของบุคลิกภาพ เป็นการผสมผสานคุณลักษณะต่างๆ
ที่ช่วยให้สามารถจูงใจบุคคลอื่นให้ปฏิบัติภารกิจที่ได้รับมอบหมายให้สำ�เร็จ
3. ภาวะผู้นำ�ในฐานะที่เป็นศิลปะที่ก่อให้เกิดการยินยอม เป็นการใช้อำ�นาจทั้งทางตรงและทางอ้อม
และมีอิทธิพลต่อสมาชิกของกลุ่ม ทำ�ให้สมาชิกของกลุ่มทำ�ตามที่ผู้นำ�ต้องการ
4. ภาวะผู้นำ�ในฐานะที่เป็นอิทธิพล เป็นการที่ผู้นำ�มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมต่างๆ ของสมาชิกของ
กลุ่ม ความสัมพันธ์ระหว่างผู้นำ�กับผู้ตามเป็นไปตามความสมัครใจ มิใช่การขู่เข็ญบังคับ
5. ภาวะผู้นำ�ในฐานะที่เป็นพฤติกรรม เป็นพฤติกรรมของบุคคลที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมสั่งการ
กิจกรรมของกลุ่ม
6. ภาวะผูน้ �ำ ในฐานะทีเ่ ปน็ รปู แบบของการจงู ใจ เปน็ ศลิ ปะในการเกลีย้ กลอ่ มจงู ใจ หรอื ดลใจสมาชกิ
ของกลุ่มให้ร่วมมือในการปฏิบัติภารกิจเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ เป็นการจูงใจให้บุคคลอื่นทำ�ตาม
7. ภาวะผู้นำ�ในฐานะที่เป็นความสัมพันธ์ของอำ�นาจ เป็นความแตกต่างระหว่างอำ�นาจกับผู้นำ� ผู้นำ�
ย่อมใช้อำ�นาจทางหนึ่งทางใดให้ผู้ตามปฏิบัติตาม
8. ภาวะผู้นำ�ในฐานะที่เป็นเครื่องมือในการบรรลุเป้าหมาย ตามแนวคิดนี้ ภาวะผู้นำ�เป็นเครื่องมือ
สำ�คัญและจำ�เป็นเพื่อการบรรลุเป้าหมายของกลุ่ม
