Page 48 - การศึกษาชุมชนเพื่อการวิจัยและพัฒนา
P. 48
3-38 การศึกษาชุมชนเพอื่ การวิจยั และพัฒนา
แผนหรือโครงการเพ่ือแก้ไขปัญหาในระยะที่สาม ในระยะท่ีสองนี้ จ�ำเป็นต้องมีการฝึกอบรมชุมชนถึง
กระบวนการวจิ ยั ดว้ ย และสรา้ งนกั วจิ ยั ทอ้ งถนิ่ เพอื่ ใหก้ ลายเปน็ ทง้ั ผชู้ ว่ ยและกลายเปน็ นกั วจิ ยั เองในอนาคต
ระยะที่สาม คือ การวางแผนวิจัยปฏิบัติการ จะเน้นการวางแผนโครงการท่ีชุมชนต้องการแก้ไข
ปญั หา โดยเรม่ิ ต้นจากการอบรมการทำ� แผนท้องถ่ิน และให้ชุมชนก้าวมาเปน็ ผวู้ างแผน กำ� หนดโครงการ
หรือกิจกรรมทจี่ ะด�ำเนินการ การศกึ ษาความเป็นไปไดข้ องการดำ� เนนิ การ การหาแหล่งทนุ ในการท�ำวจิ ยั
และการวางแผนตดิ ตามประเมนิ ผลการด�ำเนนิ การ
ระยะท่ีส่ี คอื การน�ำแผนไปปฏิบตั ิ คอื การก�ำหนดทมี งาน และการฝึกอบรมทมี งานอาสาสมัคร
เพือ่ การด�ำเนินการประสบผลสำ� เรจ็ และ
ระยะสุดท้าย คือ การติดตามและประเมินผล เช่นเดียวกันกับขั้นตอนอื่นๆ ท่ีต้องมีการพัฒนา
ทีมงานชุมชน ฝึกอบรมความรู้การติดตามและประเมินผลแล้ว จึงน�ำไปสู่การด�ำเนินการติดตามและ
ประเมนิ ผล
กลา่ วไดว้ ่า กระบวนการวิจัยเชงิ ปฏบิ ตั ิการอยา่ งมสี ่วนรว่ มวางอยบู่ นกรอบความคิดการใหค้ วาม
ส�ำคัญต่อชุมชน การเสริมพลังจากภายนอกชุมชน และการบริหารจัดการอย่างมีระบบ เพื่อเป้าหมายให้
ชมุ ชนไดเ้ รยี นรแู้ ละเกดิ การเปลย่ี นแปลงดว้ ยตนเอง หรอื การวจิ ยั และแกไ้ ขปญั หาชมุ ชนเองในอนาคต โดย
ไมจ่ �ำเป็นตอ้ งพ่ึงพาคนภายนอก
3. การสร้างอนาคตร่วมกัน
การสร้างอนาคตร่วมกัน (Future Search Conference: FSC) เป็นเทคนิคการประชุมแบบมี
ส่วนร่วมเพ่ือให้คนในชุมชนได้แสดงความคิดเห็นในประเด็นการพัฒนาในชุมชน โดยน�ำตัวแทนของกลุ่ม
หลายประเภทเขา้ รว่ ม กลมุ่ ดงั กลา่ วตอ้ งมสี ว่ นเกยี่ วขอ้ งกบั งานวจิ ยั เพอ่ื ในทา้ ยสดุ จะไดแ้ ผนหรอื แนวปฏบิ ตั ิ
รว่ มกัน ซง่ึ จะกลายเปน็ พนั ธสญั ญาในการดำ� เนินการ (สินธ์ุ สโรบล, 2554, น. 41)
ด�ำรงศักดิ์ แก้วเพ็ง (2555, น. 128-129) ได้อธิบายกระบวนการสร้างอนาคตร่วมกันจะใช้คน
ประมาณ 50-60 คน ร่วมประชุมเสนอความคิดเหน็ โดยใชเ้ วลาการด�ำเนนิ การประมาณ 2-3 วนั เรม่ิ จาก
การกำ� หนดประเดน็ หลกั ทตี่ อ้ งการใหเ้ กดิ การแกไ้ ข เชน่ สขุ ภาพชมุ ชน การศกึ ษาชมุ ชน การเกษตรชมุ ชน
หลงั จากนัน้ กด็ �ำเนนิ การต่อคือ
1) การวิเคราะห์เหตุการณ์ในอดีต เพ่ือเช่ือมกับสถานการณ์และแนวโน้ม และเน้นให้ผู้เข้าร่วม
ประชมุ ไดแ้ ลกเปลยี่ นความคดิ ประสบการณ์ ขอ้ มลู ในอดตี ในประเดน็ ตา่ งๆ ทเ่ี ชอื่ มโยงกบั เหตกุ ารณ์ สงั คม
ชุมชน และตวั เอง
2) การวเิ คราะหส์ งั เคราะหส์ ภาพการณป์ จั จบุ นั เปน็ การตรวจสอบรว่ มกนั ถงึ สภาพของเหตกุ ารณ์
ปจั จบุ ันว่าเปน็ เชน่ ไร ปจั จัยอะไรท่ีเกี่ยวขอ้ ง ด้วยการสรา้ งแผนทคี่ วามคิดรว่ มกัน เปิดโอกาสใหท้ ุกคนได้
แสดงความคิด
3) การสร้างจินตนาการในอนาคต โดยสามารถทำ� ไดท้ งั้ การนำ� เสนอเปน็ ละคร หรอื การนำ� เสนอ
เป็นแผนแนวทาง ซ่ึงจะกลายเป็นแผนในการด�ำเนินการและแก้ไขปัญหาได้ในอนาคต
