Page 58 - การศึกษาชุมชนเพื่อการวิจัยและพัฒนา
P. 58
7-48 การศกึ ษาชมุ ชนเพอื่ การวิจยั และพัฒนา
ขั้นที่ 1 ก่อนการเกบ็ ขอ้ มลู ให้นักวจิ ยั สร้างค�ำ หรือกลุ่มค�ำดัชนีให้มากๆ โดยดจู ากระบบ
การแบ่งแยกขอ้ มลู ทั้ง 5 ประเภท
ขั้นท่ี 2 เมือ่ เริ่มเกบ็ ขอ้ มูล ให้น�ำบญั ชนี ั้นมาปรับ เพราะนกั วิจัยเริม่ พบข้อมูลใหมๆ่ โดยใส่
คำ� ใหมๆ่ เขา้ ไป และคำ� ทคี่ นในใชแ้ ตค่ นนอกไมไ่ ดใ้ ช้ เชน่ คำ� วา่ “ภาพยนตรส์ ารคด”ี คนในใชค้ ำ� วา่ “หนงั
สะท้อนชีวิต” หรือใช้ทง้ั สองคำ� โดยนกั วจิ ยั ต้องบนั ทึกไวใ้ นดัชนีวา่ คอื คำ� เดียวกัน
ขั้นท่ี 3 เมื่อเก็บข้อมูลมาได้ระยะหน่ึง นักวิจัยจะพบว่า มีดัชนี หรือรหัสบางค�ำไม่พบใน
การเก็บข้อมูลเลย ให้ตดั รหสั น้ันออกไป
ข้ันท่ี 4 เมอ่ื ไดด้ ชั นี หรอื รหสั ทแี่ นน่ อนแลว้ ใหส้ รา้ งคำ� จำ� กดั ความทแี่ นน่ อน ครอบคลมุ ตาม
ท่ีปรากฏการณ์เป็นจริง และตามกรอบแนวคิดทฤษฎีที่สอดคล้อง เช่น ค�ำว่า หนังเชิงสังเกตการณ์ หนัง
สะทอ้ นชวี ติ หมายถงึ ภาพยนตร์ท่ีถ่ายท�ำโดยไม่มีการเขียนบท ไม่มีการก�ำกับการแสดง เป็นแต่เพียงการ
บันทึกส่ิงที่ด�ำรงอยู่ตามความเป็นจริง โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของตัวละครหลักและชุมชนเป็นส�ำคัญ
ทจี่ ำ� เปน็ ตอ้ งสรา้ งนยิ าม หรอื คำ� จำ� กดั ความใหแ้ นช่ ดั เพราะเมอ่ื นกั วจิ ยั ทำ� งานไปจนเสรจ็ สนิ้
จะพบข้อมลู และคำ� อีกเป็นจำ� นวนมากทม่ี ีลกั ษณะคลา้ ยคลงึ กนั หรอื เก่ยี วข้องกัน สามารถน�ำมาเชื่อมโยง
สร้างขอ้ สรุปได้ และที่ส�ำคญั คำ� จำ� กดั ความ จะชว่ ยใหท้ ้ังนักวิจยั ภายนอก และนักวจิ ยั ภายใน เข้าใจการ
วิเคราะหข์ อ้ มูลตรงกนั ว่า ดชั นแี ต่ละคน หรอื รหัสแตล่ ะตัว มีความหมายทช่ี ดั เจนวา่ อย่างไร เพราะหากไม่
ก�ำหนดความหมายท่ีชัดเจน การตีความของนักวิจัยจะแตกต่างกัน เม่ือถึงขั้นวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อสร้าง
ขอ้ สรปุ จะเกิดความยุง่ ยากมากและอาจจะตอ้ งวิเคราะหข์ ้อมูลใหม่ หรอื เกบ็ ข้อมลู ใหม่
ในแนวคิดด้านการส่ือสารชุมชนน้ัน ดัชนีที่เป็นปัญหามากๆ อาจจะเป็นความหมายของ
ค�ำว่า “ส่ือ” ที่ครอบคลุมอะไรบ้าง มีก่ีประเภท มีรูปแบบอะไรบ้าง เพราะในความเข้าใจของคนทั่วไป
คำ� ว่า “ส่อื ” มกั หมายถึงส่อื มวลชน หรอื เครอื่ งมอื สอ่ื สาร เช่น โทรศพั ท์
ข้ันท่ี 5 ใหล้ งมอื เขยี นหรอื พมิ พ์ (หากใชค้ อมพวิ เตอรใ์ นการบนั ทกึ ขอ้ มลู ) ดชั นคี ำ� ทตี่ อ้ งการ
ใชล้ งไปในบนั ทกึ สนาม หรอื ในขอ้ มลู ตา่ งๆ ไวด้ า้ นขา้ งเพอื่ จะไดร้ วู้ า่ ขอ้ มลู ยอ่ ยแตล่ ะสว่ นนนั้ ถกู จดั หมวดหมู่
อยา่ งไร
ข้ันตอนท่ี 3 การสร้างข้อสรุปช่ัวคราว
ในขน้ั ตอนที่ 2 เม่ือนักวจิ ัยไดด้ ชั นตี ่างๆ และได้เขยี นหรือพิมพ์ไวใ้ นบนั ทกึ สนาม หรอื บันทกึ เทป
สมั ภาษณ์ หรือบนั ทกึ เอกสารตา่ งๆ ท่ีเปน็ ขอ้ มูลดิบเรียบรอ้ ยแลว้ ข้ันตอนนจ้ี ะนำ� ดชั นยี อ่ ยๆ เหล่านี้ มา
จัดหมวดหมู่ วิธีการจัดหมวดหมู่คือ การน�ำดัชนีที่คล้ายกัน อยู่ในประเภทเดียวกันมารวมกัน และน�ำมา
เชือ่ มโยงกนั แลว้ เขยี นเปน็ ประโยคหรอื ยอ่ หน้ายาวๆ โดยหาความเชือ่ มโยง เหตุผลซึง่ กนั และกนั
ตัวอยา่ ง นกั วิจัยมดี ัชนี หรือรหัสย่อยๆ ดงั น้ี
ชาวประมงหาปลาไมไ่ ด้
เจรจากับการท่าเรือฯ
แกนน�ำติดตอ่ นกั ข่าว
มสี ติ๊กเกอร์ติดทัว่ หมูบ่ า้ น “ไมเ่ อาทา่ เรือ”
ส่ือสัญลักษณ์
