Page 46 - สังคมมนุษย์
P. 46
3-36 สังคมมนุษย์
2. วิวัฒนาการของการจัดช่วงชั้นทางสังคม
การเร่ิมต้นของการจัดช่วงชั้นทางสังคมสามารถอธิบายได้ในแง่ของวิวัฒนาการสังคม โดยระยะ
เรมิ่ แรกของสังคมมนุษย์เปน็ สังคมทย่ี งั ไมม่ ีการจัดช่วงชัน้ ดังนัน้ การจดั ช่วงชั้นทางสังคมจึงเปน็ กฎเกณฑ์
ทีม่ นษุ ย์สร้างขึ้นทหี ลัง
เงอื่ นไขส�ำคัญทนี่ �ำไปสกู่ ารจดั ชว่ งช้ันทางสงั คม คือ
2.1 ขนาดของสังคมและความซับซ้อนของระบบเศรษฐกิจ เชน่ สงั คมทม่ี ขี นาดเลก็ เชน่ สงั คม
เผา่ ชนดง้ั เดมิ ทม่ี คี วามเปน็ อยเู่ รยี บงา่ ยยงั ไมม่ รี ะบบเศรษฐกจิ จะเปน็ สงั คมทไี่ มม่ กี ารจดั ลำ� ดบั ชนั้ เนอื่ งจาก
ทกุ คนหรอื คนสว่ นใหญม่ กั เปน็ ญาตพิ นี่ อ้ งกนั และการทส่ี มาชกิ มจี ำ� นวนนอ้ ยทำ� ใหไ้ มม่ กี ารแบง่ กลมุ่ ยอ่ ยท่ี
ท�ำหน้าท่ีแตกต่างกัน การแบ่งงานมักแบ่งเฉพาะหน้าท่ีของชายกับหญิง เด็กกับผู้ใหญ่เท่าน้ัน อีกทั้งใน
สงั คมขนาดเลก็ นน้ั การทกี่ ลมุ่ ใดกลมุ่ หนงึ่ มอี ำ� นาจเหนอื คนอนื่ ๆ อยา่ งถาวรนนั้ มกั เปน็ ไปไดย้ าก และความ
สัมพันธ์ในสังคมแบบน้มี กั เปน็ ความสัมพนั ธ์แบบเครอื ญาติ
2.2 สังคมที่มีระบบการผลิตที่สามารถสร้างผลผลิตส่วนเกิน สังคมท่ีมีการจัดช่วงชั้นทาง
สงั คมได้จะต้องมีระบบการผลติ ทส่ี ามารถสรา้ งผลผลติ สว่ นเกินหรอื ตอ้ งมเี ทคโนโลยที างการผลติ ทผ่ี ลติ ได้
มากเกินความจ�ำเป็น ผลผลิตส่วนเกินจะกลายเป็นทรัพย์สินที่คนบางคน บางกลุ่มสะสมครอบครองและ
ท�ำให้มฐี านะทางเศรษฐกจิ เหนอื คนอ่ืน การครอบครองผลผลติ ส่วนเกินนีเ้ องก่อให้เกิดอำ� นาจหรอื อภสิ ิทธิ์
ต่างๆ และเกิดการสืบทอดทางสังคมไปสู่ลูกหลานซ่ึงเป็นลักษณะส�ำคัญของการจัดช่วงชั้นทางสังคม
ดงั นนั้ การจดั ชว่ งชน้ั ทางสงั คม จงึ เกดิ ขน้ึ ในสงั คมเกษตรกรรมเปน็ อนั ดบั แรกเพราะการผลติ แบบเกษตรกรรม
สามารถสร้างผลผลิตส่วนเกินได้ และในสังคมท่ีมีผลผลิตส่วนเกินนั้นบางกลุ่มก็ไม่จ�ำเป็นต้องท�ำการผลิต
เองกส็ ามารถดำ� รงชวี ติ อยไู่ ดเ้ พราะสามารถบรโิ ภคผลผลติ สว่ นเกนิ นเี้ กดิ จากนา้ํ พกั นาํ้ แรงของผผู้ ลติ สมาชกิ
ของสงั คมแบบนจ้ี งึ มกี ลมุ่ ทดี่ ำ� รงชพี อยดู่ ว้ ยการเปน็ พอ่ คา้ เปน็ พระ เปน็ ทหาร เปน็ เจา้ ขนุ มลู นาย ฯลฯ ซง่ึ
จะกลายเปน็ ชนชั้นทแ่ี ยกออกจากชาวไร่ ชาวนา หรอื ผู้ผลติ
3. รูปแบบของการจัดช่วงชั้นทางสังคม
รูปแบบการจัดชว่ งชนั้ ทางสงั คมของบุคคลในปจั จุบนั นยิ มแบ่งออกเปน็ 3 ระบบ คือ
3.1 ระบบวรรณะ (Caste System)
3.2 ระบบฐานันดร (Estate System)
3.3 ระบบชนชัน้ (Class System)
ซึง่ แตล่ ะระบบมีลักษณะดังน้ี
3.1 ระบบวรรณะ เป็นระบบที่มีการจัดแบ่งคนโดยถือหลักวรรณะทางวงศ์ตระกูลหรือครอบครัว
เปน็ ส่ิงก�ำหนดสถานภาพทางสงั คมมนษุ ย์ บุคคลมีสถานภาพใดมาตั้งแต่เกดิ ก็ไม่สามารถเปลีย่ นแปลงได้
อกี ไมว่ า่ จะเปลยี่ นไปในสภาพแบบหรอื วรรณะเดยี วกนั เทา่ นนั้ ลกั ษณะดงั กลา่ วนจี้ งึ เรยี กวา่ เปน็ ระบบสงั คม
แบบระบบสงั คมปดิ (Closed Society) เชน่ ระบบวรรณะในประเทศอนิ เดยี นอกจากอนิ เดยี แลว้ ในสงั คม
อื่นๆ จะมีการจัดช่วงช้ันทางสังคมออกเป็นวรรณะ เช่น อียิปต์ เปอร์เซีย กรีก โรมัน แต่ไม่เข้มงวดเท่า
อินเดีย (ผจงจติ ต์ อธคิ มนนั ทะ, 2525, น. 5)
