Page 37 - วิถีไทย
P. 37
วิถไี ทยกับความหลากหลายทางสงั คมและวัฒนธรรม 2-27
แม่น้�ำเพชรบุรี
“แมน่ ำ�้ เพชรบรุ ”ี และบรเิ วณชายฝง่ั อา่ วสยามทางทศิ ตะวนั ตก เปน็ เสน้ ทางเชอื่ มตอ่ กบั ปากแมน่ ำ�้
แม่กลอง โดยเฉพาะจากบริเวณล�ำน้�ำสาขาของแม่น้�ำเพชรบุรี อย่างคลองบางตะบูน (บางแห่งเรียกว่า
“แมน่ ำ้� บางตะบนู ”) มแี นวคนั ดนิ โบราณทเี่ รยี กวา่ “ถนนทา้ วอทู่ อง” ทอดยาวมาจากเมอื งสำ� คญั อยา่ งเมอื ง
ราชบุรีไปจนถึงเมืองเพชรบุรี ที่บริเวณเขาย้อย เมืองเพชรบุรีมีหลักฐานหลายอย่างท่ีสะท้อนความส�ำคัญ
ของเมืองน้ี ทั้งหลักฐานประเภทโบราณสถาน ศิลปวัตถุ และลายลักษณ์อักษร เนื่องจากมีช่างพื้นถิ่นที่
สืบทอดมา สถานทสี่ ำ� คญั จงึ ได้รับการบรู ณะและคงสภาพ จนได้รับสมญาวา่ “อยุธยาท่ยี งั มีชีวิตอยู่”
รอ่ งรอยหลกั ฐานทเี่ ปน็ ปรางคเ์ ขมรทว่ี ดั กำ� แพงแลง พระพทุ ธรปู ศลิ ปะลพบรุ ที วี่ ดั ทา่ ไชยศริ ิ ใบสมี า
และปรางค์ประธานวัดมหาธาตุ ใบสีมาวัดพลับพลาชัย พระพุทธไสยาสน์วัดพระนอน พระพุทธรูปแบบ
สุโขทัยท่ีวัดเขาบันไดอิฐ ฯลฯ ล้วนเป็นหลักฐานถึงความเชื่อมโยงและการติดต่อสัมพันธ์ระหว่างเพชรบุรี
กับลุ่มแม่น้�ำเจ้าพระยา เดิมเพชรบุรีเป็นเมืองท่าหน้าด่านของอาณาจักรสุพรรณภูมิ ต่อมาเม่ือราชวงศ์
สุพรรณภูมิได้ขึ้นเป็นใหญ่ในอโยธยา ก็ท�ำให้เพชรบุรีกลายมาเป็นเมืองท่าหน้าด่านทางทะเลส�ำคัญของ
อาณาจักรอโยธยาด้วย
ขอบเขตของรัฐและพัฒนาการทางสังคมวัฒนธรรม
ในแง่ของพ้ืนท่ี อาณาจักรอโยธยามีขอบเขตอยู่ตามอาณาบริเวณที่มีการค้นพบศิลปกรรมแบบ
อโยธยา เป็นศิลปกรรมท่ีมีอายตุ กในชว่ งระหว่างพุทธศตวรรษที่ 17-22 ดังท่ที ราบกันวา่ โลกยคุ กอ่ นการ
เข้ามาของลัทธิอาณานิคมตะวนั ตกในครสิ ตศ์ ตวรรษท่ี 19 มิไดย้ ดึ ถอื เส้นพรมแดนระหว่างชาติ พรมแดน
ระหว่างรัฐหรือแว่นแคว้นต่างๆ มีความหมายเท่ากับเขตพัทธสีมา เป็นเขตแดนในโลกศักดิ์สิทธ์ิตาม
ความเช่อื ทางศาสนา
อยา่ งไรก็ตาม ขอบเขตของรฐั โบราณในภาคกลางของสยาม สามารถก�ำหนดไดก้ วา้ งๆ ผา่ นการ
พจิ ารณาเสน้ ทางคมนาคมโบราณ ทพ่ี าดผา่ นอาณาบรเิ วณทพ่ี บแหลง่ โบราณสถานและศลิ ปวตั ถเุ กย่ี วขอ้ ง
กับรัฐ ดงั นน้ั ขอบเขตของรัฐอโยธยาจึงสัมพันธก์ บั ดนิ แดนในลุ่มแมน่ ำ�้ ตา่ งๆ ของภาคกลาง ไดแ้ ก่ แม่นำ้�
เจ้าพระยา แม่น้�ำบางปะกง แม่น้�ำท่าจีน แม่น�้ำแม่กลอง แม่น�้ำเพชรบุรี แม่น�้ำป่าสัก แม่น�้ำลพบุรี
แม่น้�ำน้อย รวมท้ังล�ำน้�ำสาขาของลุ่มแม่น�้ำต่างๆ ดังกล่าวข้างต้น ซึ่งเมื่อเทียบกับแผนที่ประเทศไทยใน
ปัจจุบัน จะได้แก่บริเวณภาคกลาง ภาคตะวันออก ภาคตะวันตก และภาคเหนือตอนล่างบางช่วงเท่านั้น
มิได้ครอบคลุมเทา่ กบั อาณาเขตประเทศไทยในปจั จบุ ัน
ทง้ั นใ้ี นยคุ รว่ มสมยั เดยี วกบั อโยธยา ยงั มบี า้ นเมอื งอนื่ ๆ เปน็ อสิ ระ มกี ารปกครองและอำ� นาจภายใน
ของตนเอง ไดแ้ ก่ อาณาจกั รลา้ นนาทางภาคเหนอื อาณาจกั รลา้ นชา้ งและศรโี คตรบรู ณท์ างภาคตะวนั ออก
เฉยี งเหนอื อาณาจกั รสโุ ขทยั ศรสี ชั นาลยั ทางภาคเหนอื ตอนลา่ ง อาณาจกั รตามพรลงิ คห์ รอื นครศรธี รรมราช
และปัตตานที างภาคใต้ เป็นตน้
ลักษณะความสัมพันธ์ท่ีอโยธยามีต่อบ้านเมืองเหล่าน้ี มีลักษณะเป็นความสัมพันธ์แบบรัฐต่อรัฐ
บางชว่ งผูกไมตรีกนั ผา่ นการแต่งงาน สร้างความเปน็ เครอื ญาติ บางชว่ งผลประโยชน์ไม่ลงรอยกนั ถงึ ข้นั
รบกนั กม็ ี อยา่ งเช่น สงครามระหว่างอโยธยาในรชั กาลสมเด็จพระรามาธบิ ดที ี่ 1 กับเมืองนครศรีธรรมราช
