Page 27 - ภาษาถิ่นและวรรณกรรมท้องถิ่นไทย
P. 27
วรรณกรรมท้องถิน่ ภาคใต้ 10-17
3. บทสวด ในการประกอบพิธีกรรมซ่ึงเป็นส่วนหน่ึงของประเพณีน้ัน จะต้องมีบทสวดท่ีผูกร้อย
ข้ึนเป็นท่วงท�ำนองอันเคร่งขรึมและศักด์ิสิทธิ์ ลักษณะของบทสวดจะประกอบด้วยถ้อยค�ำท่ีมีลักษณะเป็น
ร้อยกรองและสอ่ื ความหมายที่สอดคล้องกับสาระของประเพณีและพิธีกรรม
บทสวดท่ีมีอยู่ในสังคมภาคใต้มีหลายชนิดแตกต่างกันไปตามประเภทของพิธีกรรมแต่ละพิธี แต่
บทสวดทสี่ �ำคัญและมอี ยู่ทวั่ ไปในทอ้ งถ่นิ ภาคใต้มี 3 ชนิด คือ บทไหว้สดั ดี บทไหว้เจ้าที่ และบททำ� ขวัญ
มรี ายละเอียดและตวั อยา่ ง ดงั นี้
3.1 บทไหว้สัดดี คำ� ว่าสัดดี มหี ลายความหมายดว้ ยกัน เชน่ หมายถงึ สวัสดี ความดงี าม
หรอื ความรงุ่ เรอื ง มคี วามหมายเชน่ เดยี วกบั ค�ำวา่ สดุดี เปน็ การกลา่ วยกยอ่ งดว้ ยความศรทั ธา เชน่ ยกยอ่ ง
ครอู าจารย์ และบิดามารดา หรอื มีความหมายถงึ พระสรุ สั วดซี ง่ึ เป็นเทวแี หง่ ศิลปวิทยาการทง้ั ปวงก็ได้
บทไหวส้ ดั ดมี ี 2 ประเภท คอื บทสดั ดนี อ้ ยและบทสดั ดใี หญ่ ความแตกตา่ งระหวา่ งบทสดั ดี
ท้ัง 2 ประเภทน้ี คอื บทสัดดนี ้อยมีเนอ้ื หาไม่มากนัก สวดไม่นานกจ็ บ สว่ นบทสัดดใี หญ่มเี นอื้ หามากคอื
เนือ้ หาหลักเหมอื นกบั บทสดั ดนี อ้ ย แตม่ ีการพรรณนารายละเอยี ดท่ยี ืดยาว
ลกั ษณะทางฉนั ทลกั ษณข์ องบทสดั ดี บทหนง่ึ มี 7 วรรค วรรคละ 4 คำ� เปน็ สว่ นใหญ่ มสี มั ผสั
คล้องจองระหว่างวรรคและระหว่างบทคล้ายกาพย์สุรางคนางค์ 28 ตัวอย่างข้อความบทสัดดี มีดังน้ี
(ประพนธ์ เรอื งณรงค,์ 2541, น. 92)
ข้าไหว้พระพุทธ ทรงศีลบริสุทธิ์ มาอยู่ภายใน
ข้าไหว้พระธรรม ชักน�ำหัวใจ พระสงฆ์สว่างใน ดวงใจทั้งสาม
ข้าไหว้สัดดี ปัญญาข้าน้ี ขอเรียนให้งาม
วาดเขียนเรียนค�ำ ข้าจะท�ำตาม ขอเรียนให้งาม วิชาหุ้มห่อ
3.2 บทไหว้เจ้าท่ี สถานทต่ี า่ งๆ ชาวบา้ นตา่ งเชอ่ื กนั วา่ มเี จา้ ทส่ี งิ สถติ อยู่ คอยคมุ้ ครองรกั ษา
เชน่ บ้านเรือน เรอื กสวนไรน่ า และคอกวัวคอกควาย หากมกี ารไหวด้ ว้ ยความเคารพศรทั ธาและไมล่ ะเลย
เจา้ ทก่ี จ็ ะคมุ้ ครองดลบนั ดาลใหม้ แี ตค่ วามสขุ ความเจรญิ หากไมไ่ หวก้ จ็ ะไดผ้ ลในทางตรงกนั ขา้ ม เจา้ ทอี่ าจ
ให้โทษ หรือเจ้าทีอ่ าจไปสงิ สถิตอยู่ ณ ทอ่ี ืน่ แล้วจะไมม่ สี ิ่งใดมาคมุ้ ครองรักษาตอ่ ไป
บทไหว้เจ้าท่ีมีลักษณะทางฉันทลักษณ์เช่นเดียวกันกับบทไหว้สัดดี ตัวอย่างบทไหว้เจ้าท่ี
เช่นบทไหว้เจ้าท่คี อกววั ควาย ดงั ต่อไปน้ี (ประทีป ชมุ พล, 2558, น. 28)
ยอกรเหนือเศียร สิบน้ิวคือเทียน ต้ังเหนือเกศา
ไหว้ท้าวขุนแถลง ฤทธิแรงแข็งกล้า ท่านเชี่ยวหว่านหญ้า ต้องวัวต้องควาย
ต้องช้างต้องม้า ฤทธิราชาญชัย ไหว้กรุงพาลี
ฤทธีเกรียงไกร บดีสิทธ์ิน้ันไซร้ ไหว้นางธรณี พระภูมิเจ้าท่ี
