Page 31 - ภาษาถิ่นและวรรณกรรมท้องถิ่นไทย

วรรณกรรมท้องถิ่นภาคใต้ 10-21

4. ฉันท์ คำ� ประพันธ์ประเภทฉนั ทท์ ่ใี ช้แต่งวรรณกรรมท้องถน่ิ ภาคใต้มหี ลายชนิด แตฉ่ ันท์ทน่ี ิยม
ใช้เปน็ สว่ นใหญ่ คือ ฉนั ท์ 11 ฉันท์ 12 ฉันท์ 14 ฉนั ท์ 15 ฉันท์ 19 ฉนั ท์ 20 และฉันท์ 21 ฉนั ท์ดงั กล่าว
อาจได้รับอิทธิพลมาจากวรรณคดีราชส�ำนักของไทยอีกทอดหน่ึง และอาจไม่เคร่งครัดเร่ืองค�ำครุ ค�ำลหุ
และการรับสง่ สมั ผัสเหมอื นกบั วรรณคดีราชสำ� นักไทย รายละเอียดและตวั อย่างคำ� ฉนั ทแ์ ต่ละชนดิ มดี ังน้ี

4.1 ฉันท์ 11 บทหนง่ึ มี 4 วรรค วรรคหน้า 2 วรรค มีวรรคละ 5 ค�ำ และวรรคหลงั มี 2
วรรค วรรคละ 6 คำ� รวมเปน็ 11 คำ� จงึ เรียกฉันท์ 11 วรรณกรรมบางเรื่องก็ระบุชัดเจนวา่ ฉนั ท์ 11 นัน้ มีช่ือ
เรยี กวา่ อะไร แตบ่ างเลม่ ก็ไมร่ ะบชุ อื่ เรยี ก ระบเุ พยี งวา่ เป็นฉนั ท์ 11 ชอ่ื เรียกฉนั ท์ 11 เชน่ อนิ ทรวิเชยี รฉันท์
อุปชาติฉันท์ สาลนิ ฉี นั ท์

ตัวอย่างอินทรวิเชียรฉันท์ 11 จากวรรณกรรมเรื่อง “อุเทนค�ำฉันท์” ที่ปริวรรตแล้ว ดังนี้
(ชวน เพชรแก้ว, 2548ง, น. 159)

อัญขยมบรมบาท บทรัตนเจษฎา
แห่งองค์พระสัมมา อรหันตยอดญาณ
หนึ่งนบพระนวโล กุตรธรรมพิเศษสาร
สัตว์ใดประกอบการ สละโลกย์เขษมใจ

4.2 ฉันท์ 12 บทหนงึ่ มี 4 วรรค วรรคละ 6 ค�ำ เมอ่ื วรรคหนา้ 1 วรรค กบั วรรคหลงั 1 วรรค
รวมกันแลว้ มี 12 ค�ำ จงึ เรียกฉันท์ 12 ฉันท์ 12 ทีพ่ บและมชี ือ่ เรยี ก เชน่ อินทรวงศฉ์ ันท์ ภชุ งคประยาต
ฉันท์ อนิ ทรลิลาตฉนั ท์ มาลนิ ฉี ันท์ เวสสเทวฉี ันท์

ตัวอย่างวรรณกรรมภาคใต้ท่ีแต่งด้วยฉันท์ 12 ประเภทภุชงคประยาตฉันท์ 12 เช่น เรื่อง
“โทษผิดกาเมค�ำฉันท”์ ดังน้ี (ชวน เพชรแก้ว, 2548ก, น. 54)

พระนางเจ้าสดับเร่ือง ระบิลเบื้องก็โกรธา
สนองตอบพระราชา ประภาษองค์พระภูธร
พระองค์เจ้ากมลเขลา หทัยเบา ณ ทรงศร
สดับค�ำพยากรณ์ ปุโรหิตท�ำนายพาล

4.3 ฉันท์ 14 บทหนงึ่ มี 4 วรรค วรรคละ 7 คำ� เมอื่ วรรคหนา้ 1 วรรค กบั วรรคหลงั 1 วรรค
รวมกนั แล้วมี 14 ค�ำ จงึ เรียกฉันท์ 14 ฉันท์ 14 ท่พี บและมชี ่อื เรยี ก คือวสนั ตดลิ กฉนั ท์

ตัวอย่างวรรณกรรมภาคใตท้ แี่ ต่งด้วยฉันท์ 14 ประเภทวสนั ตดิลกฉันท์ 14 เช่น เร่อื ง “มหา
เวสสนั ดรชาดก กณั ฑม์ หาราชค�ำฉนั ท์ (สุธิวงศ์ พงศ์ไพบลู ย,์ 2548ค, น. 101)