Page 24 - ทฤษฎีและการวิจารณ์ภาพยนตร์
P. 24
8-14 ทฤษฎแี ละการวิจารณภ์ าพยนตร์
เรื่องท่ี 8.1.2
รูปแบบและสาระส�ำคัญของการเล่าเรื่องท่ัวไป
เม่ือการศึกษาเรื่องเล่ากลับมาเป็นท่ีสนใจนับต้ังแต่ทศวรรษที่ 1970 เป็นต้นมา ก็มีนักวิชาการ
หลายท่านที่ได้พยายามศึกษาการเล่าเรื่องท่ีปรากฏในสังคมรูปแบบต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นในนิทานพื้นบ้าน
นยิ ายปรัมปรา หรือแม้กระทง่ั ในอาหาร นักวชิ าการทศ่ี กึ ษาการเลา่ เรือ่ งเหลา่ นี้ ไดแ้ ก่ วลาดเิ มยี ร์ พร็อพ,
โคลด เลว่ี สเทราส,์ เทฟทนั โธโดรอฟ, โรลอ็ งด์ บาร์ธส์, ฌาคส์ แดร์ริดา และฌ็อง-ฟรองซวั เลียวตาร์
1. การศึกษาเร่ืองเล่าของวลาดิเมียร์ พร็อพ
วลาดเิ มียร์ พรอ็ พ (Valadimir Propp, 1895-1970) เป็นนักวรรณกรรมศึกษาชาวรสั เซีย และ
สมาชิกของกลุ่มโครงสร้างนิยม (Formalism) ซ่ึงมุ่งศึกษาโครงสร้างของตัวบท (text) การศึกษาของ
พรอ็ พนำ� ไปสคู่ วามเขา้ ใจตอ่ ทฤษฎกี ารเลา่ เรอื่ งในเวลาตอ่ มา งานเขยี นเลอ่ื งชอ่ื ของพรอ็ พคอื Morphology
of the Folktale (1928) ซงึ่ เปน็ งานทกี่ ารศกึ ษานทิ านพน้ื บา้ นของรสั เซยี 167 เรอื่ ง และไดค้ น้ พบโครงสรา้ ง
ทท่ี กุ เร่อื งมรี ่วมกัน ไดแ้ ก่
- โครงสรา้ งของชุดตวั ละคร ที่ประกอบด้วยตวั ละคร 7 ประเภท ได้แก่ พระเอก (hero) ผูร้ ้าย
(villain) ผใู้ ห้ (donor) ผู้น�ำสาร (dispatcher) พระเอกตัวปลอม (false hero) ผ้ชู ่วยเหลอื (helper)
และเจ้าหญิง (princess) และชุดของตัวละครท้ัง 7 ประเภทนี้เป็นโครงสร้างท่ีถูกจัดให้เป็น “พาราดิก
มาติกสตรัคเจอร์” (paradigmatic structure)
- โครงสรา้ งเกีย่ วกับการกระทำ� ของตวั ละครพบว่ามฟี งั ก์ชนั ทั้งหมด 31 ฟังก์ชัน อาทิ แนะน�ำให้
รจู้ กั พระเอก พระเอกถกู ขบั ไล่ ผรู้ า้ ยพยายามหลอกลวงเหยอื่ /เจา้ หญงิ ผรู้ า้ ยถกู ลงโทษ พระเอกไดแ้ ตง่ งาน
กับเจ้าหญิงและครองบัลลังค์ ซ่ึงท้ัง 31 ฟังก์ชันนี้จะมีการเรียงล�ำดับก่อนหลังอย่างแน่นอน เช่น การที่
พระเอกและนางเอกได้แต่งงานจะไม่เกิดข้ึนก่อนที่ผู้ร้ายจะถูกลงโทษ ทั้งนี้เหตุการณ์ในนิทานพ้ืนบ้านน้ัน
ไม่ใช่ว่าทุกเรื่องจะต้องมีทุกฟังก์ชันครบ ลักษณะของการน�ำเหตุการณ์ต่างๆ มาร้อยเรียงเข้าด้วยกันน้ี
เรยี กว่า “ซนิ แทกมาติกสตรคั เจอร์” (syntagmatic structure)1 จากโครงสรา้ งทัง้ สองขา้ งต้น พรอ็ พได้
เสนอกฎในการประกอบสรา้ งเร่อื งเลา่ (internal logic) ข้ึนมา 2 กฎ ไดแ้ ก่ กฎแห่งการเลือกสรร (law
of selection) และกฎแห่งการผสมผสาน (law of combination)
อยา่ งไรกด็ งี านของพรอ็ พยงั ปรากฏจดุ ออ่ นซงึ่ ไดร้ บั การวจิ ารณจ์ ากนกั วชิ าการกลมุ่ หลงั โครงสรา้ ง
นยิ ม (Post–structuralist) โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ ในประเดน็ ทพี่ รอ็ พนน้ั ใชอ้ ตั วสิ ยั ของตนในการตคี วามหมาย
เหตุการณ์การกระท�ำของตัวละครทัง้ 31 ฟงั ก์ชนั เพ่ือทจี่ ะสร้างฟงั ก์ชันในแตล่ ะเหตกุ ารณ์ ซ่ึงผ้อู า่ น
1 ความสัมพันธ์แบบซินแทกมาติก คือ การเชื่อมโยงความสัมพันธ์จากชุดสัญญะท่ีเลือกไว้มาร้อยเรียงกัน (structural
relations of combination) เปรียบเสมือนการผสมผสานเส้อื ผ้า จดั เสอ้ื คู่กบั กางเกง เข็มขดั รองเทา้ เครอื่ งประดบั ในการเล่าเรอื่ ง
ในภาพยนตรอ์ าจเปน็ การจับค่นู างเอกคุณหนเู อาแตใ่ จตวั เองผูแ้ สนราํ่ รวยให้คู่กบั พระเอกนกั ต่อสชู้ ีวิตยอดกตญั ญูผมู้ ีปมในวัยเดก็
