Page 147 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 147
การเสริมพลังในการส่งเสริมสุขภ าพแ ละก ารป้องกันโรค 5-35
หมายเหตุ
ก. สามารถสอดแทรกกิจกรรมผ่อนคลาย สนุกสนาน ที่มีวัตถุประสงค์ให้สมาชิกได้แสดงความสามารถ เรียนรู้
การทำงานร่วมก ับผู้อ ื่น และก ารโยงการเรียนรู้น ำเข้าสู่ก ิจกรรมการเสริมพลังได้เป็นช่วงๆ เช่น ก่อนเริ่มกิจกรรมช ่วงเช้า และ
ช่วงบ ่าย หรือค ั่นร ะหว่างก ิจกรรมก ลุ่มท ี่ต ้องค ิดว ิเคราะห์น าน เพื่อให้ได้ผ ่อนค ลาย สนุกสนานแ ละพ ร้อมท ี่จ ะท ำก ิจกรรมต ่อไป
ข. อาจมีกิจกรรมพาไปดูงานชุมชนที่ประสบความสำเร็จ หรือให้ทำกิจกรรมวอลค์แรลลี่ (Walk Rally) ที่เน้น
การท ำงานร่วมกัน ช่วยเหลือเกื้อกูล เรียนรู้ก ารว างแผน การป ระเมินผ ล การให้อ ภัย การให้ก ำลังใจซึ่งกันแ ละกัน ฯลฯ ซึ่งจะ
เป็นพ ื้นฐ านส ำคัญท ี่จะสามารถทำงานร ่วมก ันด ้วยค วามร ่วมม ือร่วมใจมากขึ้น
ค. เจ้าหน้าที่จะต้องศึกษาแผนการดำเนินงานของชุมชน และลงไปให้การสนับสนุนในช่วงต่างๆ ทั้งช่วงเตรียมงาน
ขณะดำเนินการ รวมทั้งภายหลังดำเนินกิจกรรม เจ้าหน้าที่ควรเข้าร่วมประชุมพูดคุยเกี่ยวกับความสำเร็จ ปัญหาอุปสรรค
การเรียนรู้ที่เกิดข ึ้นแ ละแ นวทางการแ ก้ไขป รับปรุง แก้ไขในก ารดำเนินก ารครั้งต่อไป
3. กรณตี ัวอยา่ งกิจกรรมการเสรมิ พลังช ุมชนเพอ่ื การส ง่ เสริมสุขภ าพแ ละการป้องกนั โรค
ใน 2 กรณีตัวอย่างที่ผ่านมาเป็นลักษณะที่ชุมชนมีปัญหาสุขภาพที่ชัดเจนในเรื่องโรคติดต่อ ซึ่งเน้น
การเสรมิ พ ลงั ช มุ ชนเพือ่ ก ารป อ้ งกนั โรคไขเ้ ลอื ดอ อก หรอื ป ญั หาโรคเอดส์ ทำใหเ้ จา้ ห นา้ ทจี่ ดั ท ำโครงการเสรมิ พ ลงั ช มุ ชน
มีวัตถุประสงค์เพื่อการแก้ไขปัญหาสุขภาพนั้นๆ เป็นการเฉพาะ แต่ในบางชุมชนที่มีปัญหาสุขภาพที่หลากหลาย
บางครั้งความเห็นของเจ้าหน้าที่ต่อปัญหาและการจัดทำโครงการแก้ไขปัญหาอาจไม่สอดคล้องกับปัญหาสำคัญใน
มุมมองของชุมชน ดังนั้น การเสริมพลังชุมชนเพื่อส่งเสริมสุขภาพจึงเป็นรูปแบบที่เปิดกว้างให้ชุมชนมีอิสระใน
การระดมความคิดเกี่ยวกับปัญหาที่สำคัญที่ชุมชนต้องการแก้ไขเอง ซึ่งจะเป็นไปตามหลักการการเสริมพลังชุมชน
มากกว่า 2 กรณีต ัวอย่างแ รก อย่างไรก ็ตาม บางค รั้งอ าจใช้ช ื่อโครงการว ่า “การเสริมพ ลังช ุมชนเข้มแ ข็ง” เพื่อเปิดก ว้าง
ประเด็นค วามส นใจข องช ุมชนได้ม ากข ึ้นก ว่าก ารต ีก รอบเฉพาะเรื่องส ุขภาพ ซึ่งห ากเข้าใจในเรื่องข องส ุขภ าวะ จะพ บว ่า
ปัจจัยด้านการศึกษา เศรษฐกิจ อาชีพ การเมือง สิ่งแวดล้อมล้วนแต่มีความเชื่อมโยงและมีผลต่อสุขภาพได้ในที่สุด
ดังนั้น ไม่ว่าจ ะเริ่มท ี่ป ระเด็นค วามส นใจท ี่เป็นป ัญหาอะไรก ็ตามของช ุมชน เมื่อช ุมชนเรียนรู้ก ารแก้ไขป ัญหาดังกล่าว
จะเพิ่มความสามารถในการแก้ไขปัญหาอื่นๆ รวมทั้งปัญหาสุขภาพ ประกอบกับการแก้ไขปัญหาสังคม เศรษฐกิจ
การเมือง จะส่งผ ลต ่อภ าวะสุขภาพของค นในชุมชนได้เช่นก ัน
ปจั จบุ นั น ยิ ามข องค ำว า่ สขุ ภาพ หรอื ส ขุ ภ าวะม คี วามห มายท กี่ วา้ งข ึน้ แ ละเปดิ โอกาสใหบ้ คุ คล องคก์ รแ ละช มุ ชน
เข้าม าม ีส่วนร่วมในการด ูแลสุขภาพของต นเองม ิใช่แ ต่เพียงเจ้าหน้าที่ส าธารณสุขเป็นผ ู้รับผ ิดชอบเท่านั้น ประกอบก ับ
นโยบายส ร้างน ำซ ่อม และก ารส ่งเสริมสุขภ าพแ ละป ้องกันโรคท ี่ให้ค วามส ำคัญก ับก ารม ีส ่วนร ่วมข องบ ุคคล ครอบครัว
และช ุมชนในการสร้างสุขภาพ ทำให้เจ้าห น้าที่ส าธารณสุขจำเป็นต้องใช้กลวิธีการส ร้างการมีส ่วนร่วมของประชาชนใน
การดูแลสุขภาพตนเองมากขึ้นแทนการพึ่งพาเจ้าหน้าที่เป็นหลัก อย่างไรก็ตาม ปัจจัยสาเหตุของปัญหาสุขภาพหลาย
เรื่องเป็นป ัจจัยในร ะดับท ีเ่กินค วามส ามารถข องบ ุคคลแ ต่ละค นท ีจ่ ะไปค วบคุมแ ก้ไขไดต้ ามล ำพัง เช่น ปัจจัยท างส ังคม
สิ่งแ วดล้อม นโยบายส าธารณะ เป็นต้น ทำให้ม ีความจ ำเป็นที่จ ะต ้องเสริมพลังให้เกิดการรวมต ัวก ันของคนในช ุมชน
เพื่อการป รับเปลี่ยนปัจจัยทางส ังคม สิ่งแวดล้อมด ังกล่าว หรือเสริมพลังให้เกิดก ารร วมตัวกันส ร้างกระแสเคลื่อนไหว
ให้เกิดก ารป รับเปลี่ยนนโยบายส าธารณะเพื่อให้เกิดผลด ีต่อส ุขภาพ
3.1 บุคคลเป้าหมาย ควรเป็นแกนนำชุมชนที่ประกอบด้วย ผู้นำชุมชนทั้งที่เป็นทางการและไม่เป็นทางการ
เช่น ผู้ใหญ่บ ้าน อบต. หัวหน้าคุ้ม อสม. สมาชิกก ลุ่มแม่บ้าน ผู้อ าวุโส หรือผ ู้ทรงค ุณวุฒิท ี่คนในหมู่บ้านให้การย อมรับ
สมาชิกกลุ่มเยาวชน พระหรือผู้นำทางศาสนา กลุ่มอาชีพ เป็นต้น อาจรวมทั้งเจ้าหน้าที่หน่วยงานของรัฐและองค์กร
เอกชน ทั้งนี้ข ึ้นอ ยู่ก ับว ่า การส ร้างส ุขภาพด ังก ล่าวต ้องการจ ะเน้นในก ลุ่มเป้าห มายเฉพาะ เช่น กลุ่มผ ู้ส ูงอ ายุ กลุ่มห ญิง
ลิขสิทธขิ์ องมหาวิทยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธิราช
