Page 155 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 155
การเสริมพ ลังในการส่งเสริมสุขภาพและก ารป้องกันโรค 5-43
เรื่องที่ 5.3.2
สมรรถนะท่ีจำเป็นตอ่ ก ารเสริมพลังในก ารดำเนนิ งานสง่ เสริมสขุ ภ าพ
แ ละก ารป้องกันโรค
เนื่องจากการเสริมพลังชุมชนมีแนวคิดและกระบวนการดำเนินงานที่แตกต่างจากการทำงานสาธารณสุข
ที่เน้นเจ้าหน้าที่เป็นศูนย์กลาง เพราะการเสริมพลังชุมชนจะต้องมุ่งสนับสนุนและส่งเสริมความสามารถของชุมชน
ในการจัดการป้องกันและแก้ไขปัญหาสุขภาพด้วยตนเอง โดยมีเจ้าหน้าที่สาธารณสุขเป็นพี่เลี้ยงแทนเป็นผู้สั่งการ
ดังนั้นบุคลากรสาธารณสุขที่ปฏบิติงานด้านส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรคโดยใช้แนวทางการเสริมพลัง จำเป็นต้อง
มีสมรรถนะที่จำเป็นและเพียงพอต่อการเสริมพลังให้เป็นไปตามหลักการและกระบวนการ ที่จะส่งผลให้ชุมชนได้รับ
การเสริมพลังและพึ่งพาตนเองในก ารส่งเสริมสุขภาพแ ละป้องกันโรคอย่างยั่งยืน
สำหรับส มรรถนะท ี่จ ำเป็นต ่อก ารเสริมพ ลังช ุมชนแ บ่งอ อกเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มแ รกเป็นส มรรถนะท ั่วไปใน
การท ำงานส ร้างเสริมสุขภ าพและป้องกันโรคในชุมชน และก ลุ่มท ี่ 2 เป็นส มรรถนะในก ารส ่งเสริมสนับสนุนศ ักยภาพ
ของชุมชนต ามแ นวคิดข องการเสริมพ ลัง
1. สมรรถนะทวั่ ไปในก ารท ำงานส่งเสรมิ สขุ ภาพแ ละป อ้ งกนั โรคในช ุมชน
สมรรถนะนี้ประกอบด ้วยค วามส ามารถท ี่จำเป็นในการท ำงานส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรคในชุมชนที่เน้น
การให้ชุมชนได้มีส่วนร่วมในการประเมินความต้องการของชุมชน การวางแผนบริการ/โครงการสุขภาพในชุมชน
การทำงานแ บบห ุ้นส ่วนและสร้างความร่วมมือ และการประเมินผลแ ละพ ัฒนาบ ริการ/โครงการสุขภาพในช ุมชน
1.1 การประเมินความต้องการของชุมชน เป็นความสามารถของบุคลากรสาธารณสุขในการสนับสนุน
ให้ชุมชนสามารถค้นหา ประเมิน และจัดลำดับความต้องการด้านสุขภาพของชุมชน (Healey and Zimmerman,
2010: 42) ซึ่งต้องอ าศัยความส ามารถในกระบวนการย ่อยๆ ดังนี้
1.1.1 การร วบรวมข อ้ มลู ท สี่ ำคญั บุคลากรส าธารณสุขค วรส นับสนุนข ้อมูลท ีส่ ำคัญใหแ้ กช่ ุมชน ในข ณะ
เดียวกันควรส่งเสริมให้แกนนำชุมชนสามารถรวบรวมข้อมูลที่จำเป็นสำหรับการประเมินปัญหาสุขภาพของชุมชน ซึ่ง
ประกอบด ้วยข ้อมูลต่อไปน ี้
1) ข้อมูลภาวะสุขภาพของประชาชนในชุมชน ได้แก่ ข้อมูลการเกิด การตาย การเจ็บป่วยที่
ได้จากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเก็บรวบรวมไว้แล้ว เช่น ข้อมูลทะเบียนราษฎร์ ข้อมูลจำนวนผู้ป่วยที่มารับบริการของ
โรงพยาบาลจำแนกตามกลุ่มโรค ข้อมูลการป่วยด้วยโรคที่ต้องเฝ้าระวังที่รวบรวมโดยสถานีอนามัย สำนักงาน
สาธารณสุขอ ำเภอ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด กระทรวงส าธารณสุข เป็นต้น
2) ข้อมลู เกยี่ วก ับป ัจจัยเส่ยี ง ที่ส ่งผลให้เกิดป ัญหาสุขภาพ ซึ่งเกี่ยวข้องปัจจัยท ี่ท ำให้เกิดโรค เช่น
เชื้อโรค สารเคมี เป็นต้น ปัจจัยด ้านบ ุคคลแ ละพฤติกรรม และป ัจจัยด้านส ิ่งแ วดล้อม ข้อมูลเหล่านี้จะท ำให้ทราบว ่า
อะไรเป็นป ัจจัยเสี่ยงท ี่ส ำคัญ และค ุณลักษณะประชากรที่มีพฤติกรรมเสี่ยงที่ส่งผ ลต่อปัญหาส ุขภาพในช ุมชน
3) ข้อมูลทรัพยากรหรือทุนในชุมชน ซึ่งเป็นทรัพยากรในชุมชนที่เกี่ยวข้องกับการส่งเสริม
สุขภาพป้องกันโรค การรักษาพยาบาลและการฟื้นฟูสุขภาพ เช่น สถานบริการสุขภาพ บุคลากรด้านสุขภาพ คลินิก
รา้ นข ายย า หมอพ ืน้ บ า้ น สถานท อี่ อกก ำลงั ก าย กลุม่ ห รอื ช มรมส ขุ ภาพ กองทนุ ด า้ นส ขุ ภาพ รวมถ งึ ผ ูน้ ำช มุ ชน วฒั นธรรม
และภูมิปัญญาในท ้องถิ่น เป็นต้น
ลขิ สทิ ธ์ิของมหาวิทยาลยั สุโขทยั ธรรมาธิราช
