Page 216 - การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
P. 216
8-50 การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค
ระดบั ม หภาค/
ระดับน โยบายสาธารณะ
นโยบายสาธารณะ กฎเกณฑ์ส ำหรับ
การพ ัฒนา/
ระดับช มุ ชน/ การแบ่งเขต
ระดับสถาบนั
การแ พร่ห ลาย ลักษณะสำคัญ
ของอ าหาร- ทางส ังคมและ
ตามร ้านค้า เศรษฐกิจ
ระดบั ระหว่างบคุ คล การก ินอ าหาร
นอกบ ้าน
การสนับสนุน ส่วนแ บ่ง
สภาพแวดล้อม การแ พร่ห ลาย
สื่อ-การ ด้านอาหาร ของอาหาร- ท างส ังคม ขนาดส่วนแบ่ง อาหาร
โฆษณา ที่โรงเรียน ที่บ ้าน
ระดับภายในบ คุ คล ข้อจ ำกัด
ความช อบ
ความรู้ ทักษะ การร ับร ู้ อายุ ของเวลา สภาพแ วดล้อม
ที่ก ่อสร้างข ึ้น
สภาพแวดล้อม เวลาท ี่ดู
ด้านอ าหารใน โทรทัศน์ ความเชื่อม ั่น แรงจูงใจ สภาวะสุขภาพ วัฒนธรรม
สถานที่ท ำงาน ในตนเอง
การเข้าถึง
ข้อจำกัดท างส ังคมแ ละเศรษฐกิจ
ภาพท ่ี 8.8 ตวั แ บบแ นวคดิ เชงิ น เิ วศข องป จั จยั ต า่ งๆ ทม่ี อี ทิ ธพิ ลต อ่ อ าหารก ารก นิ แ ละก ารอ อกก ำลงั ก าย (ลกู ศ รท ข่ี ยายค รอบคลมุ
ทง้ั 4 ระดับ บอกถึงปัจจยั ต่างๆ หรอื อ ปุ สรรคต่างๆ ทีข่ ยายเข้าไปและมีปฏสิ มั พันธ์ข้ามไ ปมาสู่ระดับตา่ งๆ )
ท่ีมา: Fitzgerald, and Spaccarotella 2009 Figure 1. An Ecological Model of Factors Influencing Diet and Physical Activity.
ทฤษฎีทางพฤติกรรมอาจเป็นประโยชน์ในการอธิบายและเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมวิถีการดำเนินชีวิต แต่
เดิมแผนงาน/โปรแกรมเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมโดยทั่วไปจะมุ่งเน้นไปที่ปัจจัยระดับบุคคล (เช่น ความรู้ ทัศนคติ
ทักษะ เป็นต้น) แต่งานวิจัยในปัจจุบันเน้นให้เห็นชัดถึงความสำคัญของปัจจัยทางสภาพแวดล้อมและความจำต้องมี
วิธีการดำเนินก ารแ บบหลายแง่มุม (Multifaceted Approaches) (Sallis et al., 2006: อ้างถึงใน Fitzgerald and
Spaccarotella, 2009) ตวั แ บบแนวคดิ เชงิ นเิ วศ (McLeroy, Bibeau, Steckler, & Glanz, 1988: อา้ งถงึ ใน Fitzgerald
and Spaccarotella 2009) ซึ่งร วมถ ึงปัจจัยด้านบุคคลและป ัจจัยด้านส ภาพแ วดล้อม และปฏิสัมพันธ์ซ ึ่งก ันแ ละก ัน
ที่อ าจจ ะเกิดข ึ้น (Sallis & Owen, 2002: อ้างถึงใน Fitzgerald and Spaccarotella, 2009) มีความเหมาะสมก ับ
เป้าประสงค์นี้มาก
1. ระดบั ภ ายในบ คุ คล(IntrapersonalLevel) ปจั จยั ร ะดบั ภ ายในบ คุ คลอ ยภู่ ายในก ารค วบคมุ ข องบ คุ คลม าก
ที่สุดท ี่ร ะดับน ี้ ความช อบในร สชาติอ าหาร (เช่น อาหารจ านด ่วน เป็นต้น) และก ารข าดค วามร ู้แ ละท ักษะด ้านโภชนาการ
(Shepherd et al., 2006: อ้างถ ึงใน Fitzgerald and Spaccarotella, 2009) อาจเป็นอ ุปสรรคต่อก ารเลือกอ าหาร
การก ินเพื่อส ุขภาพ ความรู้ท างโภชนาการต ่ำ และท ักษะการป รุงอาหารท ี่ไม่เพียงพอ มีรายงานว ่า อาจเป็นอุปสรรคต่อ
การบริโภคผลไม้แ ละผัก (Hughes, Bennett, & Hetherington, 2004) ฉลากอ าหาร (ข้อเท็จจ ริงท างโภชนาการ) ใช้
ทักษะท ี่เกี่ยวข้องก ับโภชนาการ มีค วามเกี่ยวข้องก ับความร ู้ทางโภชนาการท างบ วก (Petrovici & Ritson, 2006: อ้าง
ถึงใน Fitzgerald and Spaccarotella, 2009) และการบ ริโภคผลไม้และผัก (Fitzgerald, Damio Segura-Pérez,
& Pérez-Escamilla, 2008; Satia, Galanko, & Neuhouser, 2005: อ้างถ ึงใน Fitzgerald and Spaccarotella,
2009)
ในบ รรดาอ ุปสรรคต ่อก ารออกก ำลังกายที่ร ะดับภายในบ ุคคล ข้อจำกัดทางร ่างกาย (เช่น ข้อเจ็บ หายใจข ัด
เป็นต้น) การร ับรู้การมีความฟิตพร้อมของร ่างกายอยู่แล้ว และก ารขาดความส นใจในร ่างกายของตน ซึ่งมีในร ายงาน
ของผ ู้ส ูงอ ายุ (Crombie et al., 2004: อ้างถ ึงใน Fitzgerald and Spaccarotella, 2009) สำหรับค นห นุ่มส าว อุปสรรค
ลขิ สทิ ธข์ิ องมหาวิทยาลยั สุโขทัยธรรมาธิราช
