Page 241 - พฤติกรรมมนุษย์และจริยธรรมทางเศรษฐกิจและธุรกิจ
P. 241
เศรษฐศาสตร์แ นวพุทธก ับจริยธรรมในทางเศรษฐกิจและธุรกิจ 15-11
กิจกรรมการผ ลิต พลังการผ ลิต
ความส ัมพันธ์ท างการผลิต
ความสัมพันธ์ร ะหว่างม นุษย์ มนุษย์ ความส ัมพันธ์ร ะหว่างม นุษย์
กับมนุษย์ (สังคม) (กายและจิต) กับธรรมชาติ (ระบบน ิเวศ)
การตลาดแ ละก ารโฆษณา บริโภคน ิยม
กิจกรรมการบริโภค
ภาพท่ี 15.1 การพ จิ ารณาก ิจกรรมท างเศรษฐกิจในความสมั พันธ์ 3 ระดบั ของม นษุ ย์
ที่มา: กุลลิน ี มุทธาก ลิน 2540
จากภาพที่ 15.1 แสดงให้เห็นว่า การทำความเข้าใจและวิเคราะห์กิจกรรมทางเศรษฐกิจของมนุษย์ของ
เศรษฐศาสตรแ์ นวพ ุทธม ลี ักษณะก ารท ำความเข้าใจแ ละอ ธิบายค วามส ัมพันธแ์ บบอ งคร์ วม เนื่องจากก ารท ำความเข้าใจ
กิจกรรมต่างๆ ทางเศรษฐกิจต้องพ ิจารณาค รอบคลุมความส ัมพันธ์ทั้ง 3 ระดับของมนุษย์ คือ ความสัมพันธ์ระหว่าง
กายกับจ ิตในต ัวมนุษย์ ความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับมนุษย์ และความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับธ รรมชาติ ดังนั้น
กิจกรรมต่างๆ ทางเศรษฐกิจจ ึงต้องม ีก ารพิจารณาอ ย่างเชื่อมโยงสัมพันธ์ เป็นเหตุแ ละปัจจัยส ืบเนื่องกัน การบ ริโภค
จึงได้ร ับการพ ิจารณาท ั้งจ ากแ รงผ ลักด ันเบื้องต ้นภายในต ัวมนุษย์ ที่ทำให้มนุษย์มีความจ ำเป็นท ี่จะต ้องต อบส นองต่อ
ความต้องการพื้นฐานตามธรรมชาติทางร่างกาย และการบริโภคตามความต้องการเพื่อตอบสนองความต้องการทาง
จติ ใจท ีน่ อกเหนือจ ากก ารต อบส นองค วามต อ้ งการท างก าย การบ รโิ ภคย งั เกีย่ วเนื่องก ับแ รงผ ลกั ด ันท างส งั คมแ ละค วาม
สัมพันธ์ระหว่างม นุษย์กับธ รรมชาติผ่านก ารตลาด การโฆษณา และสื่อสารมวลชนของสังคมบริโภคน ิยม นอกจากนี้
กิจกรรมก ารบ ริโภคย ังไม่ส ามารถแ ยกข าดอ อกจ ากก ิจกรรมก ารผ ลิตท ี่ม นุษย์ม ีค วามส ัมพันธ์ก ันภ ายใต้ค วามส ัมพันธ์
ทางการผลิต และม นุษย์กับธ รรมชาติที่ส ัมพันธ์ก ันในรูปแบบข องพลังทางการผ ลิต
หลกั ธ รรมท สี่ ำคญั ข องเศรษฐศาสตรแ์ นวพ ทุ ธน อกจากจ ะก ลา่ วถ งึ ก ารข ึน้ อ ยกู่ บั ก นั แ ละก นั ซ ึง่ ส ะทอ้ นใหเ้ หน็ ถ งึ
หลักความไม่เที่ยงแ ท้แ น่นอนแล้ว เศรษฐศาสตร์แ นวพ ุทธยังถ ือเป็น “เศรษฐศาสตร์มัชฌิมา” หรือเศรษฐศาสตร์ส าย
กลาง หลักธรรมที่สำคัญอ ีกป ระการก็คือ มัชฌิมาปฏิปทา (middle path) หรืออริยอัฏฐังคิกม รรค ซึ่งช ี้ให้เห็นหนทาง
ในการด ับท ุกข์ซึ่งม ีองค์ป ระกอบ 8 ประการ ที่เรียกว่า มรรคม ีองค์ 8 (noble eightfold path) คือ
1) สัมมาสัมทิฐิ หรือ ความเห็นช อบ (right view or right understanding) คือ ความเข้าใจในโลก
และชีวิตตามความเป็นจริงของกระบวนการเหตุและปัจจัยตามธรรมชาติ จึงทำให้สามารถเห็นถึงปัญหาที่เกิดขึ้นจาก
ความเข้าใจท ีผ่ ิดพ ลาด บิดเบือนท ีต่ ้องแ กใ้ขแ ละก ำจัดใหห้ มดไป การส ร้างค วามร ูค้ วามเข้าใจท ีถ่ ูกต ้องน ีเ้ป็นจ ุดเริ่มต ้น
ที่จ ำเป็นอ ย่างยิ่งส ำหรับม รรคท ี่เหลืออ ื่นๆ
2) สัมมาส ังกัปปะ หรือ ความดำริชอบ (right thought) คือ ความค ิดค วามด ำริท ี่ไม่เอนเอียงไปด้วย
ความช อบ ความไม่ช อบ ความย ึดต ิด ความพ ึงพ อใจ หรือค วามเป็นป ฏิปักษ์ข ัดแ ย้งต ่างๆ แต่เป็นค วามค ิดท ี่เป็นกล าง
ปราศจากอ คติ
ลขิ สทิ ธขิ์ องมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
