Page 161 - อาหารและโภชนบำบัด
P. 161
อาหารกับโรคความดันโลหิตสูง 10-31
เรื่องท่ี 10.4.1
การจัดอาหารส�ำ หรบั ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง
ถึงแม้ว่า จะมียาหลายประเภทที่ใช้รักษาโรคความดันโลหิตสูงได้ก็ตาม แต่อาหารก็เป็นสิ่งจำ�เป็นอีกอย่าง
หนึ่งที่แพทย์นำ�มาใช้ในการรักษาผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง ทั้งนี้เพื่อว่าจะทำ�ให้ผลของรักษามีประสิทธิภาพดียิ่งขึ้น
1. ความส�ำ คญั ของการใชอ้ าหารบ�ำ บัด
ปัจจุบันนี้ถือว่า การใช้อาหารบำ�บัดมีความสำ�คัญด้วยเหตุผล 2 ประการ คือ
1.1 ประการท่ีหน่ึง ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงอย่างอ่อนๆ นั้น เมื่อใช้วิธีปฏิบัติตนที่กล่าวมาทั้งหมดร่วม
กับการใช้อาหารบำ�บัดอาจช่วยให้ความดันโลหิตลดลงได้โดยไม่ต้องใช้ยาเลย
1.2 ประการทส่ี อง ในกรณีที่ผู้ป่วยจ�ำ เป็นต้องใช้ยานั้น อาหารบำ�บัด ได้แก่ การจำ�กัดโซเดียมอย่างเหมาะสม
มักจะช่วยใหก้ ารใชย้ าไดผ้ ลดี ดงั นั้น ในบางกรณีจงึ ชว่ ยลดปรมิ าณยาที่ใช้ควบคุมความดนั โลหิตสูงควบคุมสารอาหาร
บางชนิด
2. หลกั การจัดอาหารส�ำ หรบั ผู้ป่วยโรคความดนั โลหิตสงู
2.1 จำ�กดั โซเดยี มใหน้ อ้ ยกวา่ ระดบั ทค่ี นปกตไิ ดร้ บั เป็นการจำ�กัดที่นับว่าสำ�คัญและมีผลต่อการลดความดัน
โลหติ มากทีส่ ดุ ผูป้ ว่ ยจ�ำ นวนมากมกั จะมคี วามดนั โลหติ ลดลงไดเ้ มือ่ กนิ อาหารทีม่ โี ซเดยี มนอ้ ยลงกวา่ คนปกติ ประกอบ
กับการปฏิบัติตนดังที่ได้กล่าวมาข้างต้น (จะกล่าวถึงวิธีการจำ�กัดโซเดียมโดยละเอียดในตอนต่อไป)
2.2 สารอาหารอนื่ ๆ นอกเหนอื ไปจากโซเดยี ม ได้แก่
2.2.1 โพแทสเซยี ม
2.2.2 สัดส่วนของโพแทสเซียม: โซเดียม มีข้อสันนิษฐาน ถ้าอาหารของผู้ป่วยมีโพแทสเซียมมากหรือ
จะดียิ่งขึ้นหากสัดส่วนระหว่างโพแทสเซียมกับโซเดียมในอาหารประจำ�วันมีค่าสูง จะช่วยให้ความดันโลหิตลงลงได้ดี
กว่าลดโซเดียมหรือเพิ่มโพแทสเซียมแต่เพียงอย่างเดียว ในทางปฏิบัติเมื่อผู้ป่วยกินอาหารที่จำ�กัดให้มีโซเดียมน้อย
ลงนั้น ทำ�ให้ต้องมีการปรับปรุงนิสัยการกินอาหารบางประการ รวมทั้งการกินผักและผลไม้ (ที่มิได้หมักดอง) มากขึ้น
ด้วย ซึ่งอาหารทั้งสองชนิดนี้เป็นอาหารที่มีธาตุโพแทสเซียมน้อยลง สัดส่วนของโพแทสเซียม: โซเดียมในอาหารก็สูง
ขึ้นโดยอัตโนมัติโดยมิต้องใช้โพแทสเซียมเสริมแต่อย่างใด ค่าสัดส่วนของโพแทสเซียม: โซเดียมที่สูงขึ้นนี้ เข้าใจว่า
เป็นเหตุให้ความดันโลหิตของผู้ป่วยส่วนใหญ่ลดลงได้ มิใช่เพราะข้อ 2.1 หรือ 2.2.1 อย่างใดอย่างเดียว
ข้อควรระวัง อาหารท่ีมีโพแทสเซียมมากเป็นเรื่องต้องห้ามของผู้ป่วยไตวายเร้ือรังโดยเฉพาะอย่างย่ิง
ระยะสุดท้ายซงึ่ มีการกกั โพแทสเซียม
2.2.3 การเพม่ิ แคลเซยี มทไี่ ดร้ บั จากอาหาร แมว้ า่ ยงั พสิ จู นไ์ มไ่ ดช้ ดั แจง้ วา่ การไดร้ บั แคลเซยี มไมเ่ พยี งพอ
อาจเป็นสาเหตุให้เกิดภาวะความดันโลหิตสูง และว่าการเพิ่มแคลเซียมในอาหารให้เพียงพอ จะช่วยลดความดันโลหิต
ลงได้ แต่การได้รับแคลเซียมอย่างพอเพียงนั้นอย่างน้อยก็มีผลดีแน่ต่อสุขภาพโดยทั่วไปของผู้ป่วย (โดยเฉพาะอย่าง
ยิ่งผู้ป่วยที่สูงอายุ เพราะอาจช่วยชะลอหรือป้องกันการเกิดโรคกระดูกบางหรือพรุนหรือเปราะ อันเป็นปัญหาสำ�คัญใน
วัยสูงอายุ) ทั้งยังอาจมีผลดีในการรักษาโรคความดันโลหิตสูงด้วยก็ได้ จึงควรพยายามจัดอาหารของผู้ป่วยโรคความ
ดันโลหิตสูงให้มีแคลเซียมอย่างพอเพียงอยู่เสมอแต่ไม่ถึงกับแนะนำ�ให้เพิ่มปริมาณแคลเซียมที่ได้รับจนสูงมากด้วย
การใช้แคลเซียมเสริมเพื่อการรักษาโรคความดันโลหิตสูงชนิดไม่รู้สาเหตุ
ลขิ สทิ ธิข์ องมหาวทิ ยาลยั สโุ ขทยั ธรรมาธริ าช
