Page 243 - อาหารและโภชนบำบัด

การต​ ิดตาม​ภาวะโ​ภชนาการ 15-9

เรือ่ ง​ท่ี 15.1.2
กระบวนการใ​หค​้ วามร​ แ​ู้ ละ​คำ​ปรกึ ษาด​ า้ น​อาหาร​และ​โภชน​บำบดั

กระบวนการ​ให้​ความ​รู้​และ​คำ​ปรึกษา​ด้าน​โภชนาการ​ประกอบ​ด้วย 3 ขั้น​ตอน ได้แก่ การ​ประเมิน​ภาวะ​
โภชนาการ หลักก​ ารแ​ ละเ​ทคนิคใ​นก​ ารใ​ห้ค​ วามร​ ู้แ​ ละค​ ำป​ รึกษาแ​ นะนำด​ ้านโ​ภชนาการ และก​ ารต​ ิดตามแ​ ละป​ ระเมินผ​ ล​
การ​ให้ค​ วามร​ ู้​และ​คำ​ปรึกษา​ด้าน​โภชนาการ

1. การป​ ระเมินภ​ าวะโ​ภชนาการ

การ​ประเมิน​ภาวะ​โภชนาการ คือ การ​ประเมิน​ภาวะ​สุข​ภาพ​ของ​ผู้​ป่วย​ที่​เป็น​ผล​จาก​การ​บริโภค​อาหาร​และ
ก​ ารใ​ช้ป​ ระโยชน์ข​ องอ​ าหารใ​นร​ ่างกาย การป​ ระเมินภ​ าวะโ​ภชนาการไ​ด้ม​ าจ​ ากก​ ารร​ วบรวมแ​ ละเ​ก็บข​ ้อมูลท​ างค​ ลินิกจ​ าก​
แฟ้มป​ ระวัติ​ของ​ผู้ป​ ่วย​และก​ ารส​ ัมภาษณ์​ผู้ป​ ่วย การ​ประเมิน​ภาวะโ​ภชนาการป​ ระกอบด​ ้วย 4 วิธี​ร่วม​กัน คือ

1) การว​ ัดส​ ัดส่วน​ของร​ ่างกาย
2) การต​ รวจ​ทาง​ชีวเคมี
3) การ​ตรวจ​ร่างกายท​ างค​ ลินิก
4) การ​ประเมิน​อาหาร​ที่บ​ ริโภค
ข้อมูล​ทาง​คลินิก​จาก​แฟ้ม​ประวัติ​ของผ​ ู้ป​ ่วยแ​ ละ​การ​สัมภาษณ์​ผู้​ป่วย​ที่​ได้​ประกอบด​ ้วย
1.1 การว​ ดั ส​ ดั สว่ นข​ องร​ า่ งกาย (Anthropometriic measurement) เป็นการป​ ระเมินก​ ารเ​จริญเ​ติบโต (สำหรับ​
เด็ก​อายุ 6-18 ปี) และ​ความ​สมส่วนข​ องร​ ่างกาย (สำหรับ​ผู้ใหญ่​อายุต​ ั้งแต่ 18 ปี​ขึ้น​ไป) โดยใ​ช้​ค่า​ต่างๆ เช่น น้ำ​หนักต​ ัว
ส่วน​สูง ค่าด​ ัชนี​มวลก​ าย (Body mass index: BMI) เส้นร​ อบ​เอว เส้นร​ อบส​ ะโพก เส้น​รอบว​ งศ​ ีรษะ เส้นร​ อบว​ ง​แขน
เส้นร​ อบ​วงอ​ ก เป็นต้น

1.1.1 การป​ ระเมนิ ก​ ารเ​จรญิ เ​ตบิ โตส​ ำหรบั เ​ดก็ อ​ ายุ 6-18 ปี แยกผ​ ูห้​ ญิงแ​ ละผ​ ู้ชาย แสดงก​ ารเ​จริญเ​ติบโต​
ด้วย​กราฟ​ส่วน​สูง​ต่อ​อายุ และ​กราฟ​น้ำ​หนัก​ต่อ​ส่วน​สูง​ของ​กรม​อนามัย กระทรวง​สาธารณสุข วิธี​อ่าน​กราฟ​แสดง​การ​
เจริญ​เติบโต (ความ​สูง): ดูอ​ ายุต​ าม​แกน​นอน​ว่าอ​ ยู่​ที่จ​ ุด​ใด แล้ว​ไล่​ขึ้น​ตามแ​ นวต​ ั้ง​ว่า ตรงก​ ับส​ ่วน​สูงท​ ี่​จุดใ​ด อ่าน​กราฟ​
ตาม​เกณฑ์​นั้น สำหรับ​วิธี​อ่าน​กราฟ​แสดง​ความ​อ้วน​ผอม: โดย​ดู​ส่วน​สูง​ตาม​แนว​นอน​ว่า​อยู่​ที่​จุด​ใด แล้ว​ไล่​ขึ้น​ตาม​
แนวต​ ั้งว​ ่า ตรง​กับน​ ้ำ​หนัก​ที่จ​ ุดใ​ด อ่าน​ผลต​ าม​เกณฑ์​นั้น

1.1.2 การป​ ระเมนิ ค​ วามส​ มสว่ นข​ องร​ า่ งกาย สำหรับผ​ ู้ใหญ่อ​ ายุต​ ั้งแต่ 18 ปีข​ ึ้นไ​ป โดยใ​ช้ค​ ่าน้ำห​ นักต​ ัว
ค่า​ดัชนีม​ วลก​ าย เส้น​รอบ​เอว เส้น​รอบส​ ะโพก และเ​ส้น​รอบข​ ้อ​มือ

(1) ค่า​ดัชนี​มวล​กาย (Body Mass Index, BMI) โดย​คำนวณ​ได้​จาก​สัดส่วน​ของ​น้ำ​หนัก​ตัว
(กิโลกรัม) ต่อส​ ่วน​สูง​เป็น (เมตร) 2 ค่า​ดัชนี​มวล​กายจ​ ะบ​ อกส​ ภาวะ​ร่างกาย คือ

ต่ำก​ ว่า 18.5 กก./ม2 แสดง​ว่า น้ำ​หนักน​ ้อย
18.5-22.9 กก./ม2 แสดงว​ ่า ปกติ
23.0-24.9 กก./ม2 แสดงว​ ่า น้ำห​ นัก​เกิน
25.0-29.9 กก./ม2 แสดง​ว่า โรคอ​ ้วน ระดับท​ ี่ 1
ตั้งแต่ 30.0 กก./ม2 แสดง​ว่า โรคอ​ ้วน ระดับ​ที่ 2

ลิขสทิ ธขิ์ องมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธริ าช