Page 91 - อาหารและโภชนบำบัด
P. 91
อาหารกับก ลุ่มอ าการเมแ ทบอ ลิก 9-27
2.2 การสังเคราะห์และสลายไตรกลีเซอไรด์และฟอสโฟลิพิด ในอาหารมีไตรกลีเซอไรด์จำนวนมาก มี
ฟอสโฟลิพิดบ้าง ไตรกลีเซอไรด์สลายได้กรดไขมัน ซึ่งถูกย่อยด้วยเอ็นไซม์ไลเพสและสนับสนุนด้วยกรดน้ำดี
(bile acid) กรดไขมันจะถูกเก็บกลับเข้าในลำไส้ สังเคราะห์เป็นไตรกลีเซอไรด์อีกครั้ง และขับออกในสภาพ
ไลโพโปรตีน คือ ไขมันร วมก ับโปรตีน
การส ลายไตรกลเี ซอไรดใ์ นเนือ้ เยือ่ ไขม นั ไดก้ รดไขม นั ซ ึง่ จ ะย อ้ นไปท ำลายเซลลข์ องต บั อ อ่ น ตบั กลา้ มเนือ้ และ
หัวใจ ดังน ั้น ผู้ท ี่ม ีก รรมพันธุข์ องโรคเบาห วาน จะม ีค วามบ กพร่องไม่ต อบส นองฤ ทธิ์อ ินซูลินทีจ่ ะล ดป ริมาณก รดไขม ัน
น้ำตาลส่วนที่เปลี่ยนแปลงไปเป็นกร ดไขมันไม่หมด จะเหลืออยู่ในกระแสเลือด เกิดเป็นเบาห วานในระยะต่อมา
2.3 เมแทบอลิซึมของไลโพโปรตีน (ดูตารางที่ 9.3 และภาพที่ 9.8) การสังเคราะห์และสลายไขมันเกิดที่
ลำไส้เล็ก โดยไตรกลีเซอไรด์และโคเลสเตอรอลถูกย่อยโดยเอ็นไซม์ไลเพส (lipase) ได้เป็นกลีเซอรอล กรดไขมัน
อิสระ (FFA) และโคเลสเตอรอลอิสระ (free cholesterol) กลีเซอรอลกับก รดไขม ันอ ิสระถูกด ูดซึมเข้าผ นังลำไส้ใน
สภาพร วมกัน ส่วนโคเลสเตอรอลดูดซ ึมต ่างหาก เมื่อเข้าส ู่เซลล์กลีเซอรอลรวมก ับกรดไขม ันอิสระเป็นไตรกลีเซอไรด์
เข้าไปเป็นเอสเทอ ร์
ไตรกลีเซอไรด์ร วมก ับโคเลสเตอรอลเอสเทอร์รวมเป็นไคโลไมครอน (มี TG ร้อยละ 85) ซึ่งถูกเปลี่ยนเป็น
ไขม ันค วามห นาแ น่นส ูง (high density liprotein หรือ HDL) ภายในเอช.ดี.แอล มีอะโพโลโปรตีนซ ี 2 (Aplipotroten
C II) และอ ะโพอี (Apo E) กระตุ้นน้ำย่อยไลโพโปรตีน ( Lipoprotein lipase) ซึ่งม ีอยู่ที่เยื่อบ ุห ลอดเลือดฝอย สลาย
ไคโลไมครอน ได้เป็นกรดไขม ันอ ิสระอีกซึ่งท ำห น้าที่ให้พลังงาน
ไคโลไมครอนท ี่เหลือซึ่งม ีไตรกลีเซอไรด์เล็กน้อย ถูกส่งไปต ับให้ไปทำลาย
ตับสังเคราะห์ไลโพโปรตีนความหนาแน่นต่ำมาก (Very low density lipoprotein หรือ VLDL) (มี TG
ร้อยละ 55 โคเลสเตอรอลร ้อยล ะ 20) ถ้ามีกรดไขม ันอ ิสระจะม ีว ี.แอล.ดี.แอล มาก
ว.ี แอล.ด.ี แอล ถกู ส ลายไดไ้ อ.ด.ี แอล. (Intermediate density lipoprotein, IDL) ซึง่ ล ดป รมิ าณไตรกลเี ซอไรด์
ลงไปแ ล้วร้อยละ 25 จากร้อยล ะ 55 ของ วี.แอล.ดี.แอล
ไอ.ดี.แอล ถูกย่อยได้แอล.ดี.แอล.มีไตรกลีเซอไรด์ ร้อยล ะ 5 มีโคเลสเตอรอลเอสเทอร์ร้อยละ 60 และมี
อะโพไลโพโปรตีน (apolipoprotein)
แอล.ดี.แอล นี้มีประโยชน์ในการสร้างฮอร์โมน เป็นส่วนประกอบของเยื้อหุ้มเซลล์ และสะสมพลังงานไว้ใช้
เมื่อจำเป็น และย ังเป็นสารตั้งต ้นในตับให้ส ร้างก รดน้ำดี ซึ่งช่วยเป็นต ัวนำไขม ันไปยังส ่วนต่างๆ ที่ต้องการ
โคเลสเตอรอลร ้อยละ 50 และกรดน้ำดีร ้อยละ 97 จะถ ูกด ูดกลับเข้าระบบไหลเวียนเลือด นำไปใช้ต่อ
ตับสามารถสังเคราะห์โคเลสเตอรอลได้ โดยมีข ั้นตอนที่สำคัญคือ การใช้เอ็นไซม์ไฮด รอ กซ ีม าโลนิลกลูต าริล
โคเอร ดี กั เทส (Hydroxyl malonyl glutaryl coenzyme A หรอื HMG-CoA) ถา้ ม เี อนไซมน์ มี้ ากจ ะส รา้ ง โคเลสเตอรอล
มาก ดังน ั้น ถ้าต ้องการล ดโคเลสเตอรอล จะต้องหาย าท ี่ลดการทำงานของน ้ำย ่อยน ี้จ ะได้ผลดี
การมีแอล.ดี.แอลจำนวนเกินพอ จะถ ูกจ ับด ้วยเซลล์ท ี่เรียกว ่า มาโครฟาจ ( macrophage) ซึ่งเมื่อจับไขม ัน
มากเกิดมีล ักษณะเป็นฟอง เรียก โฟมเซลล์ (Foam cell) นำไปส ู่การเกิดห ลอดเลือดตีบ และแ ข็งทำให้เลือดไหลเวียน
ช้าล งและหลอดเลือดเปราะแ ตกได้ง่าย
ไขม ันเอช.ดี.แอลมีประโยชน์ในการด ึงโคเลสเตอรอล ส่วนเกินออกมาจ ากเนื้อเยื่อและจ ากไลโพโปรตีน อื่นๆ
เอช.ดี.แอล ถูกสังเคราะห์ในตับและลำไส้เล็ก (ดูภาพที่ 9.7) โดยรวบมาจากฟอสโฟลิพิด โคเลสเตอรอล
อะโพไลโพโปรตีน วี.แอล.ดี.แอล และแอล.ดี.แอล
ที่พ ื้นผ ิวข องเอช.ดี.แอล ไลโพโปรตีน มี อะโพเอเจ จับโคเลสเตอรอลท ี่เหลืออ ยู่จ ากก าร สล ายไลโพโปรตีน ซึ่ง
มีไตรก ลีเซอ ร์ไรด์จ ำนวนม ากออกมาได้
ลขิ สทิ ธิข์ องมหาวิทยาลัยสโุ ขทัยธรรมาธิราช
