Page 275 - สังคมโลก
P. 275
ขบวนการเคลื่อนไหวภาคประชาสังคมในสังคมโลก 10-35
ตัวอย่างขบวนการเคลื่อนไหวภาคประชาสังคมซึ่งเกี่ยวข้องกับประเด็นสาธารณะในมิติทางด้านเศรษฐกิจที่
สำคัญ คือ ขบวนการต่อสู้เพื่อค วามยุติธรรมข องโลก (Global Justice Movement) เป็นขบวนการเคลื่อนไหวภาค
ประชาส ังคมที่ถ ือกำเนิดจ ากปัจจัยสำคัญ คือ การแ สดงออกของขบวนการเคลื่อนไหวภาคป ระชาสังคมในการต ่อต้าน
ระบบทุนนิยมตั้งแต่ป ลายคริสต์ท ศวรรษท ี่ 1970 ต่อเนื่องคริสต์ทศวรรษที่ 1980 ที่ม ีก ารป ระท้วงและน ัดห ยุดง านข อง
คนง านในประเทศหลายประเทศ ทั้งส หรัฐอเมริกา เดนมาร์ก สเปน อิตาลี โปแลนด์ เป็นต้น และในค ริสต์ทศวรรษท ี่
1990 เช่น ฝรั่งเศส เนเธอร์แลนด์ และป ระเทศโลกท ี่ส าม เช่น อินเดีย เป็นต้น การเข้าส ู่โลกาภิวัตน์กลับเป็นตัวก ระตุ้น
ให้ม ีก ารป ระท้วงต ่อเนื่อง จนน ำม าส ู่ก ารต ่อต ้านจ นก ลายเป็นข บวนการต่อต ้านโลกาภ ิว ัตน ์ ภายห ลังก ารป ระชุมสถาบัน
ทุนนิยมโลก ที่เมืองซีแอตเติล สหรัฐอเมริกา ในเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 1999 รวมถึงขบวนการเคลื่อนไหวอ ื่น เช่น
ขบวนการเคลื่อนไหวในการต่อต้านสงคราม และเป็นที่มาของขบวนการต่อสู้เพื่อความยุติธรรมของโลกเพื่อต่อต้าน
ระบบท ุนนิยมท ี่ม ีส ถาบันทางเศรษฐกิจข องโลกและสหรัฐอเมริกาเป็นผ ู้ชี้นำ58
ขบวนการต่อสู้เพื่อความยุติธรรมของโลกประกอบด ้วยขบวนการเคลื่อนไหวภาคป ระชาสังคมที่ม ีอยู่ท ั่วโลก
และปรากฏในหลายประเทศ ทั้งขบวนการเคลื่อนไหวภาคประชาสังคมที่มีมาก่อน เช่น AFL-CIO ซึ่งเป็นเครือข่าย
ของส หภาพแรงงานของส หรัฐอเมริกา ขบวนการแ รงงานไร้ที่ดิน (Movement of Landless Rurals Worker: MST)
ของบราซิล เป็นต้น และขบวนการเคลื่อนไหวภาคประชาสังคมร่วมสมัย เช่น ขบวนการซาปาติสตา (Zapatista)
ซึง่ เดิมเป็นก บฏท ีต่ ่อสูก้ ับร ัฐบาลเมก็ ซโิ ก แตภ่ ายห ลงั ก ารเซน็ ส ัญญาส งบศ ึกไดย้ ุตแิ ปรเปลีย่ นเปน็ ข บวนการเคลื่อนไหว
ภาคประชาสังคมภายหลังจากที่รัฐบาลลงนามในข้อตกลงประกาศจะตั้งเขตการค้าเสรีอเมริกาเหนือ ใน ค.ศ. 1994
เปน็ ต้นมา ขบวนการเพื่อนข องโลก (Friend of Earth) พนั ธมติ รข บวนการป ระชาชนแ หง่ ช าติ (The National Alliance
of People”s Movements) ในอ ินเดีย กลุ่มก ิจกรรมน ักศึกษาท ีเ่คลื่อนไหวต ่อต ้านโรงงานน รก (Sweatshops) เป็นต้น
เป็นที่น่าสังเกตว่า ขบวนการเคลื่อนไหวภาคประชาสังคมที่ประกอบเป็นขบวนการต่อสู้เพื่อความยุติธรรมของโลก
มีทั้งทางด ้านแ รงงาน ด้านท ี่ดิน ด้านสิ่งแ วดล้อม ด้านก ารศ ึกษา เป็นต้น
บทบาทของขบวนการเหล่านี้ปรากฏในประเทศของตนเอง เช่น ขบวนการซาปาติสตา ที่เริ่มต้นจากการเป็น
ขบวนการชาวนาและมีบ ทบาทส ำคัญในการเมืองของเม็กซิโกด ้วยว ัตถุประสงค์ที่ต้องการส ร้างสังคมใหม่ในประเทศท ี่
มีแ ต่ความเท่าเทียมกัน59 ขบวนการแ รงงานไร้ที่ดินของบราซิลท ี่ม ีบทบาทในการป กป้องผลประโยชน์ข องตนเอง เช่น
ที่ดิน พืช เป็นต้น จนท ำให้เป็นอ งค์การท ี่ม ีบ ทบาทท างการเมืองในบ ราซิล60 การร วมก ลุ่มก ันข องพ ันธมิตรช าวนาช าวไร่
สหภาพแรงงาน นักศึกษา และน ักธ ุรกิจในโบลิเวียเพื่อข ับไลบ่ รรษัทข ้ามช าตขิ องส หรัฐอเมริกาท ีม่ บี ทบาทส ำคัญในก าร
ใหร้ ัฐบาลแ ปรรูปน ้ำ ใน ค.ศ. 2000 ที่ท ำใหค้ ่าน้ำแ พงก ว่าป กตถิ ึงส ี่เท่าเป็นผ ลส ำเร็จ61 เครือข ่ายพ ันธมิตรป ระชาชนแ ห่ง
ชาตขิ องอ ินเดีย เพื่อต ่อต ้านก ารท ดลองก ารต ัดแ ต่งท างพ ันธุกรรมในพ ืช62 กลุ่มก ิจกรรมน ักศึกษาท ี่เคลื่อนไหวต ่อต ้าน
โรงงานนรก เพื่อต่อต้านก ารใช้แ รงงานในพม่า63 เป็นต้น
58 ปิยะมิตร ลีลาธรรม “วิว าทะแห่งอนาคต: ข้อถ กเถียงข องข บวนการเคลื่อนไหวภาคประชาสังคมในสมัชชาส ังคมโลก 2547 (World
Social forum 2004)” ฟ้าเดียวกัน ปีที่ 2 ฉบับที่ 2 เมษายน-มิถุนายน 2547 หน้า 137-148
59 อภิวัฒน์ วิลาวดีไกร “ซาปาติสตา ขบวนการชาวนาเม็กซิโกยุคใหม่” ฟ้าเดียวกัน ปีท ี่ 1 ฉบับที่ 1 เดือนมกราคม-เมษายน 2546 หน้า
104-134
60 ประภาส ปิ่นต บแต่ง “MST ขบวนการแ รงงานไร้ที่ดินในช นบทของบราซิล” ฟ้าเดียวกัน ปีท ี่ 1 ฉบับที่ 2 เดือนเมษายน-มิถุนายน
2546 หน้า 130-152
61 กองบ รรณาธิการ “ขบวนการป ระชาชนโลกเพื่อความย ุติธรรม” ฟ้าเดียวกัน ปีที่ 1 ฉบับที่ 4 เดือนตุลาคม-ธันวาคม 2546 หน้า 23
62 เพิ่งอ้าง หน้า 23
63 ปิยะม ิตร ลีลาธรรม อ้างแล้ว หน้า 138
ลขิ สทิ ธ์ขิ องมหาวิทยาลัยสุโขทยั ธรรมาธิราช
