Page 27 - การผลิตสัตว์
P. 27
การผลิตโคเนื้อและกระบือ 8-25
เรื่องท ี่ 8.1.3
การเลีย้ งล ูกโค-โคสาว
การเลี้ยงด ูลูกโคถึงโคสาวนั้น ในที่นี้จะก ล่าวถึงก ารจัดการเลี้ยงล ูกโคห ลังคล อด การจ ัดการเลี้ยงโครุ่นแ ละ
โคส าว ซึ่งมีรายละเอียด ดังนี้
1. การจ ัดการเลีย้ งลูกโคหลงั คลอด
เมื่อแ ม่โคต ั้งท ้องได้ 282-283 วันก ็จ ะถ ึงก ำหนดค ลอด ในข ณะท ี่แ ม่โคค ลอดค วรด ูแลอ ย่างใกล้ช ิด หากม ีก าร
คลอดผ ิดป กติค วรทำการช ่วยค ลอดโดยด ่วน ซึ่งรายล ะเอียดได้ก ล่าวแล้วในหน่วยท ี่ 7 การเลี้ยงโคนม
หลังจากแม่โคคลอดจะปล่อยให้ลูกโคอยู่กับแม่โค ซึ่งต่างจากการเลี้ยงลูกโคนมซึ่งจะแยกจากกันทันทีที่
คลอด แต่ส ิ่งท ี่ส ำคัญท ี่เหมือนก ันค ือ จ ะต ้องให้ล ูกโคได้ร ับน ้ำนมเหลืองภ ายใน 2-3 ชั่วโมงห ลังคล อด แ ละให้ก ินต ลอด
ไปจนกว่าจ ะหย่านม ดังน ั้น ในช่วงน ี้จะต้องหมั่นสังเกตว ่าลูกโคได้รับน้ำนมเหลืองห รือไม่ ซึ่งอาจเกิดได้ห ลายส าเหตุ
เช่น แม่โคไม่ให้ลูกกินนม หรือ ลูกโคไม่แข็งแรงไม่สามารถดูดนมกินเองได้ ผู้เลี้ยงจะต้องช่วยให้ลูกโคได้รับน้ำนม
เหลืองโดยเร็ว ซึ่งอ าจใช้ว ิธีก ารรีดนมจ ากแม่โคแ ล้วป้อนลูกโค สำหรับการเลี้ยงโคแ บบปล่อยแปลงห ญ้าจะต้องส ังเกต
ดูค วามผ ิดป กติต ่างๆ ของแ ม่และลูกอ ยู่อ ย่างใกล้ช ิด เมื่อล ูกโคม ีอายุได้ 1-2 เดือนจ ะเริ่มก ินหญ้า และก ินนมแม่อ ยู่ใน
ระยะ 4-5 เดือน กระเพาะรวมข องล ูกโคจ ะทำงานได้เต็มท ี่ท ำให้ย่อยอาหารต ่างๆ ได้สมบูรณ์ข ึ้น ลูกโคจะเจริญเติบโต
ได้อย่างสม่ำเสมอ อย่างไรก็ตาม ในช่วงนี้การเจริญเติบโตของลูกโคต้องอาศัยน้ำนมจากแม่เป็นหลัก ดังนั้น จึงควร
เสริมอ าหารข ้นให้แก่แ ม่โคโดยใช้อาหารข้นส ำหรับแม่โคม ีโปรตีนป ระมาณ 13 เปอร์เซ็นต์ ใส่รางไว้ให้แม่โคก ิน ส่วน
การเสริมว ิตามินและแ ร่ธาตุโดยท ั่วไปมี 2 วิธีค ือ การใช้ว ิตามินแร่ธ าตุชนิดผ งผ สมลงในอาหารให้โคกินโดยตรง หรือ
อีกว ิธีที่นิยมใช้ก ันม ากคือ การใช้แร่ธ าตุก ้อนแขวนให้แม่โคเลียก ินเองอย่างอ ิสระ
ส่วนการจัดการด้านสุขาภิบาลและสุขภาพที่สำคัญได้แก่ หากพื้นที่ที่โคคลอดมีความชื้นหรือน้ำขังควรหา
วัสดุเช่น หญ้าแ ห้ง รองพ ื้นเพื่อให้พ ื้นแ ห้งแ ละห มั่นเปลี่ยนอยู่เสมอ ในระยะแรกๆ ลูกย ังไม่แ ข็งแ รงพอ ไม่ควรป ล่อย
เลี้ยงให้อ อกไปห ากินไกล ควรให้อยู่ในคอกหรือบ ริเวณใกล้ๆ จนกว่าลูกจ ะแข็งแ รงด ีจึงป ล่อยเลี้ยงต ่อไป และค วรม ี
การถ่ายพยาธิไส้เดือนให้แก่ลูกโคครั้งแรกเมื่ออายุ 2 เดือน และถ่ายซ้ำทุกๆ 6 เดือน จะทำให้ไม่อ่อนแอ โตเร็วขึ้น
ส่วนก ารป ้องกันโรคค วรม ีก ารท ำว ัคซีนป ้องกันโรคป ากแ ละเท้าเปื่อย โรคค อบ วม โรคแ อนแทร็ก และโรคแ ท้งต ิดต่อซ ึ่ง
จะทำเฉพาะในล ูกโคเพศเมียอายุ 3-8 เดือนเท่านั้น ทั้งนี้ ควรทำตามโปรแกรมว ัคซีนของฟาร์มหรือสัตวแพทย์ก ำหนด
การปฏิบัติก าร อื่นๆ ได้แก่ หลังจ ากลูกโคคลอดอ อกม าควรตัดส ายสะดือแ ละใช้ด ้ายผ ูกส ายส ะดือไว้ห่างจ าก
ตัวโคป ระมาณ 1 นิ้ว แล้วตัดส ่วนท ี่เหลือทิ้ง ใช้ทิงเจอร์ไอโอดีนป้ายส ะดือส ่วนที่เหลือ หรืออาจป ล่อยสายสะดือไว้โดย
สายสะดือจะแห้งและหลุดไปเอง ซึ่งต้องพิจารณาจากความสะอาดของพื้นคอกที่เลี้ยงลูกโคด้วย นอกจากนี้ควรทำ
เครื่องหมายให้แ ก่ลูกโคโดยว ิธีก ารส ักห ู หรือติดเบอร์ห ู ชั่งน้ำห นักแรกค ลอด และวัดส่วนสูง
การหย่านมของล กู โค การหย่านม คือ การงดให้ลูกโคได้รับน้ำนมจากแม่โค (รวมถึงน้ำนมเทียมด้วย) โดย
ทำการแยกลูกโคจากแม่แล้วนำไปขังในคอกที่แข็งแรง ซึ่งปกติใช้เวลานานประมาณ 3-5 วัน หลังจากนั้นแม่โคและ
ลูกโคจ ะเริ่มค่อยห่างก ันไป โดยทั่วไปจะทำการหย่านมล ูกโคเมื่อล ูกโคมีอายุประมาณ 6-9 เดือน ทั้งนี้ควรพิจารณาถ ึง
สภาพของล ูกโคแ ละแ ม่โคเป็นส ำคัญ โดยท ั่วไปห ากแ ม่โคต ั้งท ้อง ควรทำการห ย่านมเร็วข ึ้น เพื่อให้แม่โคได้พ ักการให้
น้ำนมแ ละให้ร ่างกายแ ม่โคได้ม ีก ารฟ ื้นฟูร ่างกายให้แ ข็งแ รงเพื่อล ูกในท ้องต ัวต ่อไป แต่ถ ้าห ากป ล่อยล ูกโคอ ยู่ก ับแ ม่โค
ลขิ สทิ ธข์ิ องมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธริ าช
