Page 49 - ทฤษฎีและแนวปฏิบัติในการบริหารการศึกษา หน่วยที่ 2

ทฤษฎีระบบ 2-39

โรงเรียนจึงต้องศึกษาทั้ง 3 ระดับ ได้แก่ ระดับเทคนิค ระดับการจัดการ และระดับสถาบัน
ในระดับเทคนิค มิติสุขภาพมีอยู่ 3 เรื่องคือ 1) การเน้นวิชาการ 2) ขวัญ (morale) และ 3) ความ

เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน (cohesiveness) ในระดับการจัดการมิติสุขภาพมีอยู่ 4 มิติคือ 1) อิทธิพลของครู
ใหญ่ 2) มิตรสัมพันธ์ของครูใหญ่ 3) กิจสัมพันธ์ของครูใหญ่ และ 4) การสนับสนุนทางทรัพยากรในระดับ
สถาบันมีอยู่มิติเดียวคือ ความเข้มแข็งของสถาบัน

มิติแต่ละมิติแสดงถึงหน้าที่ (AGIL) ในระดับนั้นๆ เช่น การเน้นวิชาการแสดงถึงหน้าที่ในการบรรลุ
วัตถุประสงค์ (G) ขวัญแสดงถึงบูรณาการ (I) และการรักษาแบบแผน (L) เป็นต้น มิติสุขภาพรวมกันแล้วมี
อยู่ 7 มิติ ดังแสดงในตารางที่ 2.1

ตารางที่ 2.1 มิติสุขภาพของโรงเรียนจ�ำ แนกตามระดับและหน้าท่ี

ระดบั มติ ิ หน้าที่
ระดับเทคนิค
(จัดการเรียนการสอน) การเน้นวิชาการ G
ระดับการจัดการ ขวัญ I และ L
(แก้ปัญหาและประสานงานภายใน)
อิทธิพลของครูใหญ่ I และ L
ระดับสถาบัน มิตรสัมพันธ์ของครูใหญ่ I และ L
กิจสัมพันธ์ของครูใหญ่ G
การสนับสนุนทรัพยากร A

ความเข้มแข็งของสถาบัน A

ที่มา: W ayne K. Hoy; C. John Tarter; and Robert B. Kottlkmp. OpenSchools/Healthy Schools. London: Sage Publica-
tions Tables 4.2 and 4.3, p. 69.

จากตารางที่ 2.1 จะเห็นว่าแนวคิดเกี่ยวกับระดับองค์การและหน้าที่ของระบบสังคมมีอิทธิพลต่อ
การศึกษาสุขภาพโรงเรียน ทั้งที่น่าสังเกตก็คือ บางระดับหน้าที่ที่ศึกษามีเพียงอย่างเดียว เช่น ระดับสถาบัน
ซึ่งมีเพียงหน้าที่ในการปรับตัว (A) อย่างไรก็ตาม เมื่อรวมทุกระดับแล้วก็มีหน้าที่ครบทั้ง 4 ประการ ทฤษฎี
ของพาร์สันส์จึงกลายเป็นตัวแบบ (model) ในการศึกษาสุขภาพของโรงเรียน

การประยุกต์ใช้ทฤษฎีของพาร์สันส์เพื่อเป็นกรอบในการวิจัยในประเทศไทยเริ่มจากงานวิจัยของ
ชัยชาญ ชัยหาญ (ชัยชาญ ชัยหาญ 2533) โดยได้ศึกษาเกี่ยวกับการสร้างเครื่องมือและการประเมินเครื่อง
มือสำ�หรับการประเมินสุขภาพองค์การ โรงเรียนประถมศึกษาสังกัดสำ�นักงานประถมศึกษาจังหวัดสงขลา
ต่อมา พรรณี สุวัตถี ได้ทำ�ดุษฎีนิพนธ์โดยศึกษาสุขภาพองค์การของโรงเรียนประถมศึกษา (พรรณี สุวัตถี
2537) งานวิจัยที่ไม่ใช่เป็นวิทยานิพนธ์และครอบคลุมสุขภาพองค์การของสถานศึกษาทั้งในระดับประถม
ศึกษาและมัธยมศึกษาคือ งานวิจัยของนิตยา ภัสสรศิริ และคณะ (นิตยา และคณะ 2547) ซึ่งศึกษาสุขภาพ