Page 54 - ทฤษฎีและแนวปฏิบัติในการบริหารการศึกษา หน่วยที่ 2
P. 54
2-44 ทฤษฎีและแนวปฏิบัติในการบริหารการศึกษา
เรื่องที่ 2.4.1 มโนมตพิ นื้ ฐานทฤษฎรี ะบบสงั คมของเกทเซลส์
และกบู า
แนวคิดหลักของทฤษฎีระบบสังคมของเกทเซลส์และกูบาคือ ระบบสังคมประกอบด้วยมิติ 2 มิติ
คือ มิติสถาบันและมิติบุคคล มิติสถาบันประกอบด้วยสถาบัน บทบาท ความคาดหวัง มิติบุคคลประกอบ
ด้วยบุคคล บุคลิกภาพ และความต้องการ คำ�เหล่านี้คือ มโนมติพื้นฐานของทฤษฎีของเกทเซลส์และกูบา
1. มิติสถาบนั (nomothetic dimension)
มิติสถาบันเป็นมติทางสังคมวิทยา ซึ่งอธิบายเกี่ยวกับโครงสร้างของระบบสังคม สังคมมีสถาบัน
เป็นหน่วยหลัก แต่ละสถาบันมีบทบาทหน้าที่จะต้องกระทำ�เพื่อให้สังคมดำ�รงอยู่ บทบาทเหล่านี้ถูกกำ�หนด
โดยความคาดหวังที่มีต่อบทบาทนั้นๆ
1.1 สถาบัน (institution) เป็นสิ่งที่สังคมสร้างขึ้นเพื่อความอยู่รอดของสังคม สถาบันมีหลายขนาด
และหลายประเภท นับตั้งแต่กระทรวง ทบวง กรมไปจนถึงหน่วยงานเล็กๆ สถาบันอาจจำ�แนกได้ตามหน้าที่
4 ประการของพาร์สันส์คือ สถาบันเศรษฐกิจ (A) สถาบันทางการเมือง (G) สถาบันทางสังคม (I) สถาบันทาง
ศาสนา เช่น วัด (L) แต่ละสถาบันมีบทบาทที่จะต้องกระทำ�
1.2 บทบาท (role) เป็นตำ�แหน่งหน้าที่ในสถาบันที่ผู้สวมบทบาทจะต้องกระทำ� ผู้สวมบทบาทมี
ทั้งสิทธิและหน้าที่ที่จะต้องปฏิบัติ บทบาทแต่ละบทบาทเกี่ยวข้องซึ่งกันและกัน เป็นส่วนประกอบซึ่งกันและ
กัน เพื่อให้ทำ�หน้าที่ได้สมบูรณ์ ในสถาบันนั้นๆ ในสถาบันการศึกษา บทบาทของครูสัมพันธ์กับบทบาทของ
นักเรียนในสถาบันครอบครัวบทบาทของพ่อแม่สัมพันธ์กับบทบาทของลูก บทบาทเป็นเสมือนตำ�แหน่งแต่
ความหมายกว้างกว่า ตำ�แหน่งครูเป็นตำ�แหน่งที่กำ�หนดขึ้นตามความต้องการของสถาบัน ผู้อยู่ในตำ�แหน่ง
ปฏิบัติหน้าที่ในขอบเขตที่กำ�หนดไว้ เช่น สอนในเวลาราชการ แต่บทบาทของครูมีความหมายกว้างกว่ามาก
ผู้สวมบทบาทอาจทำ�หน้าที่ครูทั้งในเวลาราชการและนอกเวลาราชการ ขึ้นอยู่กับความคาดหวังที่มีต่อบทบาท
ของครู ความคาดหวังอาจจะมีทั้งเป็นลายลักษณ์อักษรและไม่เป็นลายลักษณ์อักษร
1.3 ความคาดหวัง (expectation) เป็นความคิดของบุคคลที่มีต่อบทบาทนั้นๆ ความคาดหวังอาจ
จะมาจากบุคคลที่รวมบทบาทหรือคนอื่นที่อยู่ภายในสถาบันหรือภายนอกสถาบัน ความคาดหวังต่อบทบาท
ของครูอาจจะมาจากครูผู้บริหารภายในสถาบัน หรือผู้ปกครองที่อยู่ภายนอกสถาบัน
2. มติ ิบคุ ล (ideographic dimension)
มิติบุคคลเป็นมิติทางจิตวิทยา เป็นมิติที่อธิบายลักษณะของบุคคลในระบบสังคม มิตินี้ประกอบ
ด้วยบุคคล บุคลิกภาพ และความต้องการ
