Page 55 - ทฤษฎีและแนวปฏิบัติในการบริหารการศึกษา หน่วยที่ 2
P. 55
ทฤษฎีระบบ 2-45
2.1 บุคคล (the individual) หมายถึงมนุษย์ผู้หนึ่งซึ่งมีลักษณะแตกต่างจากผู้อื่นทั้งในด้าน
สรีรวิทยาและจิตวิทยา บุคคลมีบุคลิกภาพและความต้องการแตกต่างกัน
2.2 บุคลิกภาพ (personality) เป็นโครงสร้างของบุคคลในเชิงจิตวิทยา เกทเซลส์และกูบาให้ความ
หมายว่า เป็นองค์ประกอบที่มีพลวัตภายในบุคคล ซึ่งประกอบด้วยความต้องการเป็นหลัก ความต้องการ
เป็นตัวควบคุมการตอบสนองของบุคคลต่อสภาพแวดล้อม บุคคลแสดงออกต่อโลกภายนอกในลักษณะที่
แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับการรับรู้ ความต้องการ นิสัย ความสามารถ ความรู้ ค่านิยม และความเชื่อของบุคคล
สิ่งเหล่านี้รวมกันเป็นบุคลิกภาพ ส่วนประกอบสำ�คัญของบุคลิกภาพคือ ความต้องการ
2.3 ความต้องการ (need-dispositions) เป็นความโน้มเอียงที่จะกระทำ�อย่างใดอย่างหนึ่งต่อเป้า
หมายและหวังผลอย่างใดอย่างหนึ่งจากการกระท�ำ นั้น (Parsons and Shils, 1951: 114) ความต้องการเป็น
พลังภายในที่กำ�หนดทิศทางและวัตถุประสงค์ของพฤติกรรม ความต้องการในด้านต่างๆ เช่น ความต้องการ
ความส�ำ เรจ็ ความปลอดภยั การยอมรบั ความตอ้ งการพืน้ ฐาน ลว้ นแตม่ ผี ลกระทบตอ่ พฤตกิ รรม ท�ำ ใหบ้ คุ คล
แสดงออกในลักษณะทีแ่ ตกต่างกนั นอกจากจะกระทบต่อวตั ถุประสงคแ์ ล้ว ความต้องการยังมผี ลกระทบต่อ
วิธีมองสภาพแวดล้อม ผู้บริหารที่ต้องการตำ�แหน่งย่อมมองโรงเรียนในฐานะเป็นบันไดไปสู่ตำ�แหน่งที่สูงกว่า
ครูซึ่งมีความต้องการเป็นนักวิชาการย่อมมองโรงเรียนในฐานะเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้
เมื่อนำ�มิติสถาบันและมิติบุคคลมาประกอบกัน จะเกิดเป็นระบบสังคมขึ้น ดังแสดงในภาพที่ 2.8
ระบบสังคม สถาบัน บทบาท ความคาดหวัง พฤติกรรมที่สังเกตได้
บุคคล บุคลิกภาพ ความต้องการ
ภาพที่ 2.8 ตัวแบบระบบสงั คมของเกทเซลส-์ กบู า
ที่มา: J.W. Getzels and E.G. Guba. “Social Behavior and Administrative Process.” School Review 65, p. 429.
จากภาพที่ 2.8 จะเห็นว่าพฤติกรรมที่เกิดขึ้นเป็นผลของการปฏิสัมพันธ์ระหว่างมิติสถาบันและมิติ
บุคคล สูตรแห่งความสัมพันธ์ คือ
B = f (R × P)
B = Behavior
f = function
R = Role
P = Personality
ระบบสังคมทั้งระบบ มีพฤติกรรมตามสูตรคือ พฤติกรรม = f (บทบาท × บุคลิกภาพ) ระบบต่างๆ
มีพฤติกรรมที่สังเกตเห็นแตกต่างกัน บางระบบสถาบันกำ�หนดบทบาทมากบุคคลแสดงออกซึ่งบุคลิกภาพ
