Page 43 - การวิจัยการบริหารการศึกษา หน่วยที่ 1
P. 43
แนวคิดเกี่ยวกับการวิจัยการบริหารการศึกษา 1-33
กระบวนทัศน์ที่มุ่งเน้นผลผลิตนี้จะมองว่า สถานศึกษาเปรียบเสมือนห้างร้าน ถึงแม้ว่าไม่ได้มุ่ง
แสวงหากำ�ไรแต่สถานศึกษาก็เป็นแหล่งที่กลุ่มคนมารวมตัวกันและทำ�งานประสานกันโดยใช้ทักษะที่ตนมีอยู่
เพือ่ ใหบ้ รรลจุ ดุ มุง่ หมายขององคก์ าร กลุม่ คนทีท่ �ำ งานรว่ มกนั เปน็ หมูค่ ณะและมเี ปา้ หมายรว่ มกนั ยอ่ มจะรว่ ม
กนั ผลกั ดนั ใหอ้ งคก์ ารเกดิ ผลผลติ ในทางตรงกนั ขา้ ม ถา้ องคก์ ารมสี มาชกิ ทีข่ ดั แยง้ กนั สงู กย็ อ่ มไมใ่ หผ้ ลผลติ
ที่ดีและไม่นานก็จะค่อย ๆ เสื่อมถอยเพราะไม่สามารถรักษาสมาชิกที่มีคุณภาพไว้ได้
สำ�หรับมุมมองที่ว่าสถานศึกษาเป็นชุมชน เนื่องจากต้องรับผิดชอบดูแลสิ่งที่มีค่าของครอบครัว คือ
ผู้เรียน และสถานศกึ ษาในฐานะตวั แทนของรฐั จะต้องสรา้ งความเชือ่ มัน่ ใหแ้ ก่พอ่ แม่และสังคมว่า นักเรยี นจะ
มีความรู้เพียงพอที่จะเป็นพลเมืองที่มีความรับผิดชอบในระบอบประชาธิปไตย แต่ทว่าความคาดหวังของพ่อ
แม่และสังคมโดยรวมอาจไม่ตรงกัน สถานศึกษาจึงต้องจัดการกับความขัดแย้งด้วยทักษะและความสามารถ
อย่างระมัดระวัง พร้อมทั้งธำ�รงความเชื่อมั่น ความไว้วางใจของพ่อแม่และสังคมได้ นอกจากนี้ ในความเป็น
ชุมชนของสถานศึกษา จะต้องไม่ทำ�ลายความเป็นปัจเจกของสมาชิกในองค์การ แต่ทั้งนี้ต้องทำ�ให้สมาชิกใน
องค์การยอมรับค่านิยมร่วมขององค์การ มีวิสัยทัศน์ร่วมกัน และมีแนวปฏิบัติร่วมกัน
3. สถานศึกษาในฐานะเป็นศูนย์รวมทุนต่าง ๆ ในแนวคิดนี้สถานศึกษามีทรัพย์สินหรือทุนใน 5
ลักษณะ ดังนี้
1) ทุนแบบบูรณาการ (integrative capital) เป็นทุนที่ช่วยยึดให้สถานศึกษาเป็นองค์รวม
ท�ำ ใหส้ ถานศกึ ษาใหม้ คี วามเขม้ แขง็ หรอื อาจกลา่ วไดว้ า่ เปน็ ทนุ ทีส่ รา้ งความเขา้ ใจรว่ มกนั ในการใชท้ นุ ลกั ษณะ
ต่าง ๆ เพื่อให้บรรลุจุดประสงค์ของการจัดการเรียนการสอน
2) ทุนมนุษย์ (human capital) เป็นความรู้ที่สะสม การศึกษา ทักษะ ทัศนคติ และ
ประสบการณ์ของบุคลากรในสถานศึกษา ซึ่งเป็นทุนที่นำ�มาใช้ในการสร้างศักยภาพ และสร้างคุณค่าให้กับ
สถานศึกษา สามารถสอนให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้ได้และรู้เกี่ยวกับวิธีการเรียนรู้ของนักเรียน
3) ทนุ การเงนิ (financial capital) เปน็ ทนุ ทจี่ บั ตอ้ งไดท้ สี่ ถานศกึ ษาน�ำ ไปใชใ้ นการด�ำ เนนิ การ
และการลงทุนเพื่อให้องค์การมีการพัฒนา
4) ทุนสังคม (social capital) เป็นพลังแห่งความไว้วางใจและอุปนิสัยที่ทำ�ให้สถานศึกษามี
สถานภาพเป็นชุมชน (community) พลังหรือสายสัมพันธ์นี้ปรากฏให้เห็นจากปฏิสัมพันธ์เชิงสังคมระหว่าง
สมาชิกในสถานศึกษา ระหว่างครูและพ่อแม่ ระหว่างพ่อแม่ด้วยกันเอง และระหว่างครูและนักเรียน
5) ทุนการเมือง (political capital) เป็นทุนที่สถานศึกษามีอำ�นาจถูกต้องตามกฎหมายใน
การจัดการศึกษาแทนรัฐ ในการรับรองคุณสมบัติของผู้สำ�เร็จการศึกษา และการรับงบประมาณสนับสนุน
ในทุนทั้งหมด 5 ลักษณะดังกล่าว ทุนแบบบูรณาการเป็นทุนหลักที่ควบคุมการใช้ทุนอื่น ๆ ซึ่ง
หมายความวา่ ทนุ แบบบรู ณาการจะเปน็ ตวั ก�ำ หนดวา่ สถานศกึ ษาแตล่ ะแหง่ จะใชท้ นุ อะไรบา้ งและจะใชอ้ ยา่ งไร
จากภาพที่ 1.4 แสดงให้เห็นว่า สถานศึกษาแต่ละแห่งประกอบด้วยทุนมนุษย์ ทุนการเงิน ทุนการเมือง และ
ทุนสังคม ซึ่งรวมกันเป็นทุนแบบบูรณาการ และทุนแบบบูรณาการนี้ทำ�ให้สถานศึกษาแต่ละแห่งมีความแตก
ต่างกัน (จากภาพจะเห็นได้ว่า สถานศึกษาแต่ละแห่งจะมีทุนแบบบูรณาการซึ่งแทนด้วยรูปทรงเรขาคณิต
ที่แตกต่างกันมีรูปสี่เหลี่ยม วงกลม และสามเหลี่ยม) นอกจากยังแสดงให้เห็นว่า ความสัมพันธ์ระหว่าง
