Page 31 - หลักการและแนวคิดทางการปฐมวัยศึกษา หน่วยที่ 4
P. 31
รูปแบบของการจัดการศึกษาปฐมวัย 4-21
ลักษณะสำ�คญั ของรูปแบบการจดั การศกึ ษาปฐมวัยตามอัธยาศัย
ทองอยู่ แก้วไทรฮะ (2554: 38) กล่าวถึงลักษณะสำ�คัญของรูปแบบการจัดการศึกษาปฐมวัยตาม
อัธยาศัย สรุปได้ดังนี้
1) รูปแบบการจัดการศึกษาปฐมวัยตามอัธยาศัยมีรูปแบบที่ไม่เป็นรูปแบบที่จะอธิบายได้ชัดเจน
ไม่สามารถจับต้องหรือมองเห็น เหมือนการศึกษาในระบบที่มีโรงเรียนเป็นตัวแทนระบบ แต่รู้ว่ามีอยู่ เพราะ
เป็นส่วนหนึ่งของการดำ�รงชีวิต เป็นที่รู้จักกันว่าเรียนรู้ตามอัธยาศัย หรือการเรียนรู้แบบไม่เป็นทางการ หรือ
เรียนรู้ตามวิถีชีวิต
2) รูปแบบการจัดการศึกษาปฐมวัยตามอัธยาศัยเกิดขึ้นในสภาพแวดล้อมทางกายภาพและสังคม
มีหลายสถานการณ์จึงมีหลายวัตถุประสงค์และไม่จำ�เป็นต้องเพื่อการศึกษาเท่านั้น
3) รปู แบบการจดั การศกึ ษาปฐมวยั ตามอธั ยาศยั เปน็ สว่ นหนึง่ ของการศกึ ษารปู แบบอืน่ ๆ อยา่ งแยก
ให้ชัดเจนไม่ออก กล่าวคือ เด็กปฐมวัยสามารถเรียนรู้ตามอัธยาศัยไประหว่างการเรียนในระบบพร้อมๆ กัน
ด้วย เช่น การจัดทัศนศึกษา การท่องเที่ยวแบบต่างๆ ซึ่งสามารถเชื่อมโยงกับการเรียนการสอนในโรงเรียน
ได้ด้วย
4) รูปแบบการจัดการศึกษาปฐมวัยตามอัธยาศัยไม่จำ�เป็นต้องมีหลักสูตร ไม่มีเวลาเรียนที่แน่นอน
ไม่จำ�กัดอายุ ไม่มีการลงทะเบียน และไม่มีการสอน ไม่มีการรับประกาศนียบัตร มีหรือไม่มีสถานที่แน่นอน
เรียนที่ใดก็ได้ ไม่จำ�กัดเวลาเรียน
5) รูปแบบการจัดการศึกษาปฐมวัยตามอัธยาศัยมีเรื่องการกำ�หนดเวลาในการเรียนรู้ที่เป็นตัวแปร
และควบคุมได้น้อยมาก เพราะการศึกษาปฐมวัยตามอัธยาศัยเป็นการปล่อยอิสระตามอัธยาศัย
6) รูปแบบการจัดการศึกษาปฐมวัยตามอัธยาศัยเป็นการอุบัติขึ้น อาจจงใจหรือไม่จงใจ ไม่สามารถ
คาดหมายล่วงหน้าได้ ไม่สามารถระบุลักษณะบ่งชี้ถึงผลการเรียน บางครั้งอาจไม่มีผลใดๆ เกิดขึ้น
7) รูปแบบการจัดการศึกษาปฐมวัยตามอัธยาศัยสามารถเรียนได้ตลอดเวลา จึงเกิดได้ทุกสถานที่
ทุกเวลา และทุกสถานการณ์ ซึ่งการเรียนรู้อาจเกิดหรือไม่ ขึ้นอยู่กับผู้เรียน
สรุปได้ว่า รูปแบบการจัดการศึกษาปฐมวัยตามอัธยาศัยมีลักษณะสำ�คัญคือ เป็นส่วนหนึ่งของการ
ด�ำ รงชวี ติ เปน็ การเรยี นรูแ้ บบไมเ่ ปน็ ทางการ เปน็ การเรยี นรูต้ ามวถิ ชี วี ติ เกดิ ขึน้ ในสภาพแวดลอ้ มทางกายภาพ
และสงั คม มหี ลายสถานการณ์ มหี ลายวตั ถปุ ระสงค์ และไมจ่ �ำ เปน็ ตอ้ งเปน็ วตั ถปุ ระสงคเ์ พือ่ การศกึ ษาเทา่ นัน้
เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษารูปแบบอื่นๆ อย่างแยกไม่ออกให้ชัดเจนได้ ไม่มีหลักสูตร ไม่มีกำ�หนดเวลาเรียน
ไม่มีการสอน ไม่จำ�กัดอายุ เกิดขึ้นในทุกช่วงวัยต่อเนื่องไปตลอดชีวิต เป็นการอุบัติขึ้น อาจจงใจหรือไม่จงใจ
ไม่สามารถคาดหมายล่วงหน้าได้ เกิดได้ทุกสถานที่ ทุกเวลา และทุกสถานการณ์ ซึ่งการเรียนรู้อาจเกิดหรือ
ไม่ขึ้นอยู่กับผู้เรียน
ความสำ�คญั ของรปู แบบการจดั การศกึ ษาปฐมวยั ตามอัธยาศยั
นฤมล ตันธสุรเศรษฐ์ และกัมปนาท บริบูรณ์ (2554: 6-15) กล่าวถึงความสำ�คัญของรูปแบบการ
จัดการศึกษาปฐมวัยตามอัธยาศัยว่า การเรียนรู้ของเด็กปฐมวัยตามอัธยาศัยจะเป็นการช่วยเตรียมเด็กให้
