Page 27 - ศิลปะกับสังคมไทย
P. 27
วรรณกรรมกับสังคมไทย 8-17
2.2.3 บุคลาธิษฐาน เป็นการใส่ความรู้สึกนึกคิดอย่างมนุษย์ให้แก่สิ่งที่ไม่ใช่มนุษย์ การใช้
บคุ ลาธษิ ฐานจะท�ำ ใหผ้ อู้ า่ นผฟู้ งั เขา้ ถงึ อารมณค์ วามรสู้ กึ ตา่ งๆ ของกวหี รอื ตวั ละครในวรรณกรรมไดช้ ดั เจน
ย่ิงขน้ึ เช่น การแสดงความร้สู กึ เศรา้ ใจของกวีท่ีตอ้ งจากนางอันเปน็ ทีร่ กั ใน ทวาทศมาส กวีกล่าววา่
ลมพดั เผยอข่าวด้วย ลมเฮย
ลมแลน่ รับขวัญบิน บ่าไส้
เรียมรักร่าํ ยงั เลย ลาญสวาท
สารส่งวา่ ววานให้ แมม่ าฯ
(โคลงทวาทศมาส. 2539: 96)
กวีขอให้สายลมช่วยพัดพานำ�เอาข่าวของตนไปสู่นาง และพัดพาเอาขวัญของนางท่ี
กระเจิงไปเพราะความคิดถึงที่มีให้แก่กวีกลับคืนมา และยังขอให้ว่าวช่วยส่งข่าวของนางกลับมาให้กวีได้
รับทราบด้วย จะเห็นได้ว่าการท่ีกวีสั่งให้ลมและว่าวที่ไร้ชีวิตกระทำ�การต่างๆ ให้ตนเองนั้น แสดงให้เห็น
ว่ากวีขาดสติเพราะคิดถึงนาง ซึ่งสามารถสื่ออารมณ์ความรู้สึกภายในจิตใจของกวีออกมาให้ผู้อ่านผู้ฟัง
เห็นไดอ้ ยา่ งเด่นชดั
นอกจากการแสดงออกถงึ ความรสู้ กึ ของกวแี ลว้ กวยี งั ใชบ้ คุ ลาธษิ ฐานในการสรา้ ง ความรสู้ กึ
และอารมณใ์ นเรอื่ งใหผ้ อู้ า่ นผฟู้ งั เกดิ อารมณค์ ลอ้ ยตามดว้ ย เชน่ ในพระปฐมสมโพธกิ ถา มหานพิ พานปรวิ ตั ต์
กลา่ วถงึ บรรยากาศในชว่ งเวลาทพี่ ระพทุ ธเจา้ ก�ำ ลงั จะเสดจ็ ปรนิ พิ พาน ซง่ึ เปน็ ชว่ งเวลาแหง่ ความโศกเศรา้
ดังท่พี รรณนาวา่
ฝา่ ยพระสรุ ยิ ากส็ ายณั หย์ อแสงอสั ดงคตเหมอื นดจุ บมอิ ดกลน้ั ซง่ึ ความโศก อนั จะ
พลดั พรากจากพระบรมโลกนาถ ฝา่ ยพระรชั นีกล็ ีลาศเลอ่ื นลอยขน้ึ มาเบื้องบรู พาทิศาดล ดจุ ดบั เสีย
ซึ่งดวงหฤทัยเทพยดามนุษย์นิกรชนอันอาดูรด้วยความโศก ซึ่งจะวิปโยคจากภควันตมุนี ให้ระงับ
ด้วยหยาดรศั มีอันเยน็ ยงิ่ อย่างอมฤตธารา
(พระปฐมสมโพธิกถา. 2519: 385-386)
จากตัวอย่างข้างต้น กวีแสดงให้เห็นบรรยากาศอันเศร้าสร้อยในวันท่ีพระพุทธเจ้ากำ�ลัง
จะเสด็จปรินิพพาน แม้แต่พระอาทิตย์ท่ีร้อนแรงยังต้องยอแสงลงด้วยความเศร้าใจ ขณะท่ีพระจันทร์ก็
ทอแสงออ่ นๆ ดว้ ยความเศรา้ ใจทมี่ ตี อ่ พระพทุ ธเจา้ เชน่ กนั จะเหน็ ไดว้ า่ การใสอ่ ารมณค์ วามรสู้ กึ เศรา้ ใจใหแ้ ก่
พระอาทติ ยแ์ ละพระจนั ทรข์ องกวี เปน็ สว่ นส�ำ คญั ทช่ี ว่ ยใหผ้ อู้ า่ นผฟู้ งั รบั รถู้ งึ อารมณท์ ป่ี รากฏในวรรณกรรม
ไดช้ ัดเจนย่ิงขนึ้
จะเหน็ ไดว้ า่ การใชบ้ คุ ลาธษิ ฐานในวรรณกรรมไทยเปน็ วธิ กี ารส�ำ คญั วธิ กี ารหนง่ึ ทกี่ วนี ยิ มใช้
เพอื่ แสดงอารมณค์ วามรสู้ กึ ตา่ งๆ ของตนทต่ี อ้ งการแสดงใหผ้ อู้ า่ นผฟู้ งั รบั รไู้ ดอ้ ยา่ งชดั เจนยงิ่ ขน้ึ เพราะท�ำ ให้
ผูอ้ ่านผู้ฟงั เกดิ อารมณร์ ่วมและเกดิ จินตภาพตามท่กี วีตอ้ งการนำ�เสนอ
