Page 89 - ความรู้ทางสังคมศาสตร์และเทคโนโลยี สำหรับนักนิเทศศาสตร์
P. 89
ความรดู้ ้านการเมอื งการปกครอง 4-79
ประชาธปิ ไตยทกุ ประการ เพอ่ื ใหป้ ระชาชนไดร้ จู้ กั ไดฝ้ กึ หดั ใหเ้ กดิ มคี วามเคยชนิ หรอื ประสบการณท์ างการ
เมือง นับเป็นพระราชประสงค์ท่ีดีของพระองค์ท่ีมีต่อพสกนิกรชาวไทย อย่างไรก็ดี เม่ือพระบาทสมเด็จ
พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เสด็จสวรรคต โครงการดุสิตธานีที่มีแนวโน้มจะขยายไปยังเมืองต่างๆ ก็เป็น
อันหยดุ ระงบั ไปอกี
2. ยุคหลังการเปล่ียนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
ในสมัยของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวด้วยพระราชประสงค์ที่ทรงริเร่ิมและด�ำเนิน
นโยบายตามรชั กาลที่ 5 และรัชกาลท่ี 6 จึงทรงมีพระราชดำ� รทิ จี่ ะให้ประชาชนชาวไทยได้ปกครองตนเอง
กันอย่างจริงจัง ตามรูปแบบการปกครองตนเองในนานาประเทศ ท้ังน้ีพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่
หวั ไดท้ รงปรกึ ษากบั เจา้ ฟา้ กรมหลวงลพบรุ รี าเมศร์ วา่ อยากจะใหม้ คี ณะกรรมการขน้ึ ชดุ หนง่ึ เพอื่ พจิ ารณา
การจดั ตงั้ เทศบาล (municipality) ขนึ้ ในประเทศไทย และในทส่ี ดุ ไดม้ กี ารแตง่ ตง้ั คณะกรรมการประกอบดว้ ย
(1) นายอาร์ ดี เครก เป็นประธานกรรมการ
(2) อำ� มาตย์เอก พระกฤษณาพรพันธ์ เปน็ กรรมการ
(3) พระยาจนิ ดารักษ์ เปน็ กรรมการ
(4) นายบุญเชย ปิตรชาติ เปน็ กรรมการ
คณะกรรมการชุดน้ีได้เดินทางไปศึกษาระบบสุขาภิบาลในท้องถิ่นของประเทศต่างๆ และต่อมา
ประธานคณะกรรมการคอื นายอาร์ ดี เครก ได้เดนิ ทางไปยโุ รปเพือ่ ดงู านเกย่ี วกับกิจการเทศบาล และใน
ทส่ี ดุ ไดม้ บี นั ทกึ ขอ้ ความเหน็ เสนอรฐั บาลวา่ การตงั้ เทศบาล (municipality) ควรตง้ั คณะกรรมการขนึ้ เพอื่
พจิ ารณารา่ งพระราชบัญญัติเทศบาลขึ้น
ในท่ีสดุ เสนาบดมี หาดไทยได้ทูลเกล้าฯ ถวายร่างพระราชบัญญตั เิ ทศบาลตอ่ พระบาทสมเดจ็ พระ
ปกเกลา้ เจา้ อยหู่ วั และพระองคท์ ่านไดพ้ ระราชทานรา่ งพระราชบญั ญตั ิให้สภาเสนาบดปี ระชุมพิจารณาใน
รายละเอยี ดเมื่อ 19 มกราคม 2473 และสภาเสนาบดีเห็นชอบด้วย ซง่ึ ขณะทยี่ กร่างเพือ่ ทูลเกล้าถวายทรง
ลงพระปรมาภไิ ธย กเ็ ปน็ ทน่ี า่ เสยี ดายวา่ ไดม้ กี ารเปลยี่ นแปลงการปกครองเมอื่ พ.ศ. 2475 เกดิ ขน้ึ เสยี กอ่ น
โครงการจดั ตั้งเทศบาลตามพระราชประสงค์ของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจา้ อยู่หวั ก็จ�ำต้องระงับไป
หลังจากการเปล่ียนแปลงการปกครอง เม่ือ พ.ศ. 2475 ในปีต่อมาได้มีการประกาศใช้พระราช
บญั ญตั เิ ทศบาลขนึ้ เปน็ ครงั้ แรกในประเทศไทย ซง่ึ เปน็ ทตี่ ระหนกั ดวี า่ โครงการจดั ตง้ั เทศบาลนนั้ ไดเ้ รมิ่ มา
ต้ังแต่สมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว แต่มีเหตุการณ์จ�ำเป็นต้องระงับไป จึงได้มีประกาศใช้
พระราชบญั ญัติเทศบาล พ.ศ. 2476 ทำ� ใหม้ ีเทศบาลเกดิ ขึน้ นับแต่นน้ั เปน็ ตน้ มา
และในปเี ดยี วกนั นเี้ องไดม้ กี ารจดั ตงั้ สภาจงั หวดั ขนึ้ เพอื่ ทำ� หนา้ ทใี่ หค้ ำ� แนะนำ� ปรกึ ษาแกข่ า้ หลวง
ประจ�ำจังหวัดหรือการบริหารกิจการของจังหวัดขึ้น นับเป็นก้าวหน่ึงที่รัฐบาลแสดงให้เห็นว่าประชาชนมี
ภาระหน้าทีอ่ ันส�ำคัญรว่ มกบั รฐั บาลในการปกครองสว่ นภมู ิภาค
ในปี พ.ศ. 2495 ได้มีการรอ้ื ฟ้นื ระบบสขุ าภบิ าล ซึ่งได้ระงับไปเปน็ เวลานานขน้ึ อกี คร้งั หน่งึ ทั้งน้ี
รัฐบาลไดจ้ ดั ใหม้ ีการต้ังสุขาภบิ าลขึน้ ในท้องท่ีตา่ งๆ ซึง่ ยังไมม่ ีฐานะเป็นชมุ ชนเทศบาล แต่เป็นเขตทอ้ งที่
ทม่ี ีรายได้ ชมุ ชนในทต่ี งั้ อำ� เภอตา่ งๆ จึงมฐี านะเปน็ เขตการปกครองสขุ าภบิ าล
