Page 23 - ความรู้ทางสังคมศาสตร์และเทคโนโลยี สำหรับนักนิเทศศาสตร์
P. 23
ความรู้ดา้ นวฒั นธรรมและศาสนา 13-13
เรื่องท่ี 13.1.2
ประเภทและหน้าที่ของวัฒนธรรม
1. ประเภทของวัฒนธรรม
การแบ่งประเภทของวัฒนธรรมสามารถจ�ำแนกได้หลายรูปแบบ ท้ังน้ีขึ้นอยู่กับเกณฑ์ท่ีใช้ในการ
แบ่งประเภท และการน�ำไปใช้ ในท่ีนี้จะแบ่งประเภทตามเกณฑ์ 6 ประเภท คือ ตามคุณลักษณะของ
วัฒนธรรม ตามระดับของสังคม ตามชนช้ันทางสังคม ตามพฤติกรรมการใช้วัฒนธรรม ตามเน้ือหาของ
วัฒนธรรม และตามยุคสมยั ทางประวตั ิศาสตร์
1.1 การแบง่ ประเภทตามคณุ ลกั ษณะของวฒั นธรรม เปน็ รปู แบบการแบง่ ประเภทของวฒั นธรรม
ทีอ่ งคก์ ารยเู นสโกใช้และนิยมกันเปน็ ส่วนมากโดยแบง่ วัฒนธรรมออกเปน็ 2 ประเภทใหญ่ๆ
1) วัฒนธรรมทางวัตถุ (material culture) หรอื วฒั นธรรมทีส่ ัมผัสได/้ รปู ธรรม (tangible
culture) ไดแ้ กส่ ง่ิ ทม่ี นษุ ยป์ ระดษิ ฐข์ นึ้ เปน็ สงิ่ ทจ่ี บั ตอ้ งได้ ซง่ึ องคก์ ารยเู นสโกไดแ้ บง่ ยอ่ ยออกเปน็ 3 ลกั ษณะ
คือ
วัตถุท่ีเคล่ือนย้ายได้ (movable) เช่น ภาพวาด ส่ิงของเครื่องใช้ ส่ิงก่อสร้าง เทคโนโลยี
เคร่อื งอ�ำนวยความสะดวกตา่ งๆ เปน็ ต้น
วตั ถทุ เี่ คลอื่ นยา้ ยไมไ่ ด้ (immovable) เชน่ อนสุ าวรยี ์ แหลง่ โบราณคดี อาคารบา้ นเรอื น เปน็ ตน้
วัตถุใต้น้�ำ (underwater) เช่น ซากปรักหักพังของเรือที่จม เมืองและส่ิงของที่จมใต้น�้ำ
เป็นตน้
2) วัฒนธรรมท่ีไม่ใช่วัตถุ (non-material culture) หรอื วฒั นธรรมทส่ี มั ผสั ไมไ่ ด/้ นามธรรม
(intangible culture) องคป์ ระกอบของวัฒนธรรมที่ไมใ่ ชว่ ตั ถุสามารถแยกออกไดส้ องสว่ นคอื วิธีคิดและ
แบบแผนพฤติกรรม
ก) วธิ คี ดิ มสี ว่ นทส่ี ำ� คญั คอื ความเชอื่ และคา่ นยิ ม ความเชอื่ คอื การตดั สนิ ใจเกยี่ วกบั
ปรากฏการณ์ ความคิด การกระท�ำอย่างใดอย่างหนึ่งเป็นความจริง ความเชื่อน้ีหากมีหลักฐานทาง
วทิ ยาศาสตรส์ นบั สนนุ จะไมเ่ กดิ ปญั หา แตค่ วามเชอ่ื บางประการแมจ้ ะเปน็ เรอ่ื งเดยี วกนั กอ็ าจมคี วามเชอื่ ท่ี
แตกต่างกนั ไปในแต่ละสงั คม ความเช่ือนน้ั เป็นสิ่งจำ� เป็นเพราะทำ� ให้มนุษยเ์ กิดความรู้สึกมนั่ คง ปลอดภัย
ท�ำใหช้ วี ติ ด�ำเนินตอ่ ไปไดอ้ ยา่ งราบร่ืน ความเช่ือมีผลตอ่ ความคิดเหน็ ทศั นคติ การกระทำ� ของบุคคล ซงึ่
ความเชอ่ื ทสี่ ำ� คญั ไดแ้ ก่ ความเชอื่ ทางศาสนา จรยิ ธรรม ศลี ธรรม อดุ มการณ์ ในสว่ นของคา่ นยิ ม คอื สงิ่ ที่
บุคคลยดึ ถือประจ�ำใจในการตดั สนิ ใจเลือกกระทำ� อยา่ งใดอยา่ งหนง่ึ ค่านิยมมีสองประเภทคอื คา่ นิยมสว่ น
บคุ คลทไ่ี ดม้ าจากกระบวนการขดั เกลาทางสงั คมและคา่ นยิ มของสงั คม คอื สง่ิ ทค่ี นสว่ นใหญม่ องวา่ เหมาะสม
เช่น คา่ นยิ มในสังคมสงั คมไทย ได้แก่ การเคารพผู้ใหญ่ ความเอื้อเฟือ้ เผอ่ื แผ่ เปน็ ตน้ ค่านิยมสากล เชน่
การรักษาสิ่งแวดล้อม ความเสมอภาค เสรีภาพ เป็นต้น ซ่ึงความเชื่อและค่านิยมเป็นท่ีมาของแบบแผน
พฤตกิ รรม (เฌอมาลย์ ราชภัณฑารกั ษ,์ 2548: 61-62)
