Page 24 - ความรู้ทางสังคมศาสตร์และเทคโนโลยี สำหรับนักนิเทศศาสตร์
P. 24
13-14 ความร้ทู างสงั คมศาสตร์และเทคโนโลยีสำ� หรับนกั นิเทศศาสตร์
ข) แบบแผนพฤตกิ รรม เปน็ การจดั ระเบยี บสงั คม เปน็ วธิ กี ารทมี่ นษุ ยก์ ำ� หนดขนึ้ เพอื่
เป็นแนวทางในการอยู่ร่วมกันอย่างมีระเบียบแบบแผน ท�ำให้สมาชิกของสังคมรู้จักการปฏิบัติตนใน
สถานการณต์ า่ งๆ องค์ประกอบทีส่ ำ� คัญ ได้แก่ บรรทัดฐานหรือปทัสถานและสถานภาพ
บรรทดั ฐาน คอื แนวทางในการปฏิบตั ติ นใหเ้ หมาะสมเปน็ กฎ กตกิ า และมารยาทใน
การอยรู่ ว่ มกนั เปน็ มาตรฐานบง่ บอกวา่ การกระทำ� ใดถกู หรอื ผดิ มลี กั ษณะเปน็ นามธรรมหากการรบั รไู้ ดจ้ าก
การท่ีสังคมมีปฏิกิริยาตอบโต้ผู้ฝ่าฝืนแบบแผนในการด�ำรงชีวิต บรรทัดฐานสามารถแบ่งได้ 3 ประเภท
ไดแ้ ก่ วถิ ปี ระชา จารตี และกฎหมาย วถิ ปี ระชาเปน็ แนวทางในการดำ� เนนิ ชวี ติ ประจำ� วนั ปฏบิ ตั กิ นั จนเปน็
นสิ ัย ใชก้ นั อยา่ งแพรห่ ลายไม่มกี ารบังคบั ผู้ฝา่ ฝืนอาจถูกลงโทษดว้ ยการนินทา ต�ำหนิโดยชาวบา้ น เชน่
การทกั ทาย การปฏบิ ตั ติ อ่ เดก็ และสตรี จารตี นน้ั เปน็ กฎของสงั คมทก่ี ำ� หนดวา่ การกระทำ� ใดถกู หรอื ผดิ เชอื่
กันว่าจารีตเป็นความจ�ำเป็นต่อสวัสดิภาพของสังคมประกอบด้วยสองส่วน ส่วนแรกเป็นกฎเกณฑ์ความ
สมั พันธ์ระหวา่ งบคุ คล เช่น เด็กต้องเคารพผ้ใู หญ่ ลกู ต้องมีความกตญั ญตู อ่ บดิ ามารดา และส่วนทีส่ องคอื
ข้อห้าม เชน่ การห้ามพระยงุ่ เกยี่ วกับเรือ่ งทางโลก การหา้ มแพทยป์ ฏิเสธการรักษาคนไข้ สว่ นกฎหมาย
เป็นระเบียบกฎเกณฑ์ทเี่ ขียนขึน้ เพือ่ ควบคุมพฤตกิ รรมของคน
สำ� หรบั สถานภาพหมายถงึ ตำ� แหนง่ สง่ิ เฉพาะตวั และทำ� ใหร้ วู้ า่ มหี นา้ ทจี่ ะตอ้ งประพฤติ
ตนอยา่ งไรในสงั คมนนั้ ๆ เชน่ การมสี ถานภาพเปน็ ลกู เปน็ บดิ ามารดา เปน็ ครู ซง่ึ บคุ คลจะตอ้ งรสู้ ถานภาพ
และปฏบิ ตั ิตามสถานภาพทสี่ งั คมก�ำหนดไวโ้ ดยไมส่ ามารถเปน็ อสิ ระจากกฎระเบยี บของสังคม
วฒั นธรรมทไี่ มใ่ ชว่ ตั ถุ จงึ หมายถงึ วฒั นธรรมทเี่ ปน็ นามธรรมจบั ตอ้ งไมไ่ ดท้ ง้ั ในสว่ นของวธิ คี ดิ และ
แบบแผนพฤตกิ รรม เช่น อุดมการณ์ ความคดิ ความเช่อื พธิ ีกรรม พฤติกรรม ภาษา ระเบยี บแบบแผน
ประเพณี กฎหมาย นาฏศิลป์ ดนตรี เปน็ ตน้
ตารางท่ี 13.1 การแบ่งประเภทวัฒนธรรมตามคณุ ลักษณะของวัฒนธรรม
วัฒนธรรมทางวัตถุ (material culture) วฒั นธรรมทไ่ี ม่ใช่วัตถุ (non-material culture)
เครื่องมือเครอ่ื งใช้ ค่านยิ ม
(ส่งิ ทมี่ นุษยย์ ดึ ถือในการตัดสินใจเลือกทำ� ส่ิงใดส่ิงหนงึ่ )
อาคาร บ้านเรือน
เส้อื ผา้ เครือ่ งนงุ่ ห่ม ความเช่อื เกี่ยวกบั ศาสนา ศลี ธรรม จรยิ ธรรม
สิ่งก่อสร้าง เทคโนโลยี ฯลฯ พธิ ีกรรม
จารีต
(กฎของสังคมที่นิยมถือประพฤติปฏิบัติสืบต่อกันมาจนเป็น
แบบแผน ขนบธรรมเนยี ม หรอื จารีตประเพณี)
