Page 26 - ความรู้เบื้องต้นการสื่อสารชุมชน
P. 26
6-16 ความรูเ้ บือ้ งตน้ การส่อื สารชมุ ชน
เดียวกันกป็ ฏิเสธความคิดเร่ืองเศรษฐกิจเป็นตัวกำ� หนด (Economic Determinism) อยา่ งสิน้ เชิง ท้ังยงั
ใหค้ วามสำ� คญั ของปจั เจกในฐานะทผี่ กู้ ระทำ� การ (Agency) ทส่ี ามารถสรา้ ง “ความหมาย” ขน้ึ รอบตวั เรา
ตามทัศนะแบบนีโอ มาร์กซิสต์ ส�ำนักน้ีจึงมองวัฒนธรรมในฐานะของพ้ืนท่ีของการต่อสู้ ต่อรองทาง
อุดมการณ์ ที่ถือว่าเป็น “แนวรบด้านวัฒนธรรม” ท่ีใช้วัฒนธรรมน�ำหน้า แต่พกพาแนวคิดเศรษฐกิจ
การเมืองไว้เบ้ืองหลัง ซึ่งได้รับอิทธิพลอันเข้มข้นมาจาก กรัมช่ีและอัลธูแซร์ ในการช่วงชิงการน�ำทาง
อุดมการณ์ ทงั้ ยงั ผสมผสานแนวคิดของส�ำนกั แฟรงคเ์ ฟริ ต์ สัญวทิ ยาโครงสร้าง จิตวเิ คราะห์ รวมถึงเร่ือง
วฒั นธรรมกับอ�ำนาจทมี่ อี ทิ ธิพลของ มิเชล ฟูโกต์ และปแิ อร์ บูดเิ ยอร์
นอกจากนี้อิทธิพลของการศึกษาภาษาศาสตร์ ส�ำนักน้ีจึงให้ความส�ำคัญต่อการศึกษา “รหัส”
(Code) ในฐานะต้องท�ำหน้าท่ีก�ำหนดความหมาย ท่ีสังคมจะส่ือสารกันได้จะต้องมีรหัสทางสังคม จารีต
ประเพณี ระเบียบและยอมรับกันในสังคม “ความหมาย” ที่ยอมรับกันเป็นกระแสหลัก จึงมีอ�ำนาจใน
การแยกแยะ กดทับ กีดกัน ส่ิงที่ความหมายตรงกนั ขา้ ม ไมใ่ ห้ความหมายอื่นๆ เข้ากลมุ่ ขณะเดยี วกนั ก็
สรา้ งความชอบธรรมไม่ให้ความหมายอ่ืนๆ หรอื สร้างความหมายทเ่ี ป็นกระแสหลกั ดังน้นั เสียงที่ไมไ่ ดย้ นิ
หรอื ถกู เกบ็ กดเอาไวจ้ งึ มคี วามสำ� คญั ตอ่ การศกึ ษาวฒั นธรรมอยา่ งยงิ่ (Barthes, 1972) ทฟ่ี โู กตเ์ รยี กวา่ การแสดง
“อ�ำนาจ” ของปฏิบตั กิ ารวาทกรรม (Foucault ใน Rainbow, 1984 ดู รตั นา) อนั ถอื ได้ว่าเป็นอำ� นาจใน
การควบคมุ “รหัส” (Code) ของท้งั กระบวนการสื่อสาร จึงเปน็ สง่ิ ท่ีสำ� นักคิดนใ้ี หค้ วามสำ� คญั มากท่สี ุด
ภาคปฏิบัติการของวาทกรรม (Discourse Practice) จึงเป็นประเด็นที่ส�ำนักนี้ให้ความสนใจ
เนอ่ื งจากเกยี่ วกบั ความสมั พนั ธก์ บั โครงสรา้ งอำ� นาจ ศาสนา เศรษฐกจิ และอน่ื ๆ สำ� นกั วฒั นธรรมศกึ ษาจงึ
ท�ำหน้าท่ีวิพากษ์อ�ำนาจท่ีครอบง�ำและเบียดเบียนอยู่ ท่ีจัดวางคืออ�ำนาจกระแสหลักทางวัฒนธรรม ขณะ
เดียวกันก็เช่ือมั่นในพลังของคนเล็กคนน้อยและวัฒนธรรมประชานิยมที่จะผลิตความหมายใหม่ ข้ึนมาต่อ
รองกับ “ความหมาย” หลักในสงั คมอุตสาหกรรมและทนุ นยิ ม
โดยสรุปมโนทัศนเ์ รอื่ งอำ� นาจใน 4 มิติ ทไี่ ด้กลา่ วไปแล้วขา้ งต้น ได้ขยายแง่มุมของการท�ำความ
เข้าใจความหมายของอ�ำนาจและการเมืองไปกว้างไกลกว่าการมองในเชิงสถาบัน แต่ได้เน้นมาสู่การมอง
ในมิติของความสัมพันธ์ทางอ�ำนาจ ทงั้ ในมติ ขิ องการเมอื ง สงั คมและวฒั นธรรมของผคู้ นทเ่ี ปน็ คนธรรมดา
สามัญหรือคนเล็กคนน้อยของสังคม ซึ่งเป็นท่ีสนใจอย่างมากในโลกของวิชาการยุคใหม่ ซึ่งประเด็นใน
ทางการเมืองกเ็ ป็นประเดน็ ทีไ่ ด้รับความสนใจเชน่ เดียวกัน
กิจกรรม 6.1.2
จงสรุปและอธบิ ายความหมายของอ�ำนาจในทางการเมอื ง
แนวตอบกิจกรรม 6.1.2
การเมือง คือ กระบวนการทางสังคมท่ีเข้าไปแก้ไขปัญหาต่างๆ หรือบริหารจัดการทรัพยากร
สิ่งมีคา่ ต่างๆ ของสงั คมผ่านการใช้อ�ำนาจ ความหมายของอำ� นาจได้ถกู อภปิ รายออกไปอย่างหลากหลาย
ในแต่ละส�ำนักคิด นำ� ไปสกู่ ารมองการเมอื งในมติ สิ ังคม วฒั นธรรม และผคู้ นอนั หลากหลาย
