Page 106 - การวิจัยทางการวัดและประเมินผลการศึกษา

2-96 การวิจัยทางการวัดและประเมินผลการศึกษา
3. การประเมิน หรือการประเมินผล หรือการประเมิน(ผล) (evaluation) ค�ำศัพท์ภาษาไทยมี

แตกต่างกันหลายแบบ พจนานุกรมศัพท์ศึกษาศาสตร์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (2555) ใช้ค�ำว่า “การประเมิน
ผล” แต่วงการวิจัยนิยมใช้ค�ำว่า “การประเมิน” กันมานาน โดยในการประเมินนักวิจัยหรือนักประเมิน
สว่ นใหญเ่ ขยี นคำ� วา่ “การประเมนิ คกู่ บั สง่ิ ทปี่ ระเมนิ ” เชน่ “การประเมนิ ระบบการเรยี นการสอน การประเมนิ
พฤติกรรมการเรียน การประเมินโครงการ” เป็นต้น ถ้าใช้ค�ำว่า “การประเมินผล” ท�ำให้มีค�ำว่า “ผล” ซํ้าซ้อน
กับสิ่งที่ประเมิน และอาจท�ำให้เกิดความสับสนได้ เช่น “การประเมินผลผลการเรียนจิตพิสัย” หรือ
“การประเมนิ ผลดา้ นความเหมาะสมของผลการเรยี นรพู้ ทุ ธพสิ ยั ” ในหนว่ ยนผ้ี เู้ ขยี นจงึ ใชค้ ำ� วา่ “การประเมนิ ”
หรือในกรณีที่ต้องการเน้นให้ชัดเจนใช้ค�ำว่า “การประเมิน(ผล)” ส่วนความหมายของการประเมิน หมายถึง
กระบวนการประเมินที่เน้นความส�ำคัญด้าน ‘คุณค่า (value)’ ของสิ่งท่ีถูกประเมิน ดังนั้นการประเมินทุกคร้ัง
จึงต้องมีการพัฒนาเกณฑ์การประเมิน (evaluation criteria) เพ่ือใช้ในการตัดสินผลการประเมินใน
ภาพรวมอย่างเท่ียงตรงและเป็นธรรม

กระบวนการประเมิน มี 7 ขั้นตอน คือ 1) ข้ันการส�ำรวจสารสนเทศเกี่ยวกับสภาพการณ์ที่ต้องการ
ประเมิน ซึ่งนักประเมินต้องก�ำหนดวัตถุประสงค์ของการประเมินให้ครอบคลุมสิ่งท่ีประเมินท้ังหมด
2) ขั้นการก�ำหนดมาตรฐานและกระบวนการประเมิน 3) ข้ันการออกแบบการประเมิน 4) ขั้นการสร้างและ
การตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือ และเกณฑ์การประเมิน 5) ข้ันการรวบรวมข้อมูล 6) ข้ันการวิเคราะห์ข้อมูล
และ 7) ข้ันการรายงานผลการประเมิน เกณฑ์ในการตรวจสอบคุณภาพของผลการประเมิน เป็นการ
ตรวจสอบความสมบูรณ์ตามเกณฑ์รวม 6 ด้าน คือ ความเหมาะสม (appropriateness) คุณภาพ (quality)
คุณความดี (goodness) ความตรง (validity) ความคุ้มค่า (worthiness) และความถูกต้องตามกฎหมาย
(legality) นอกจากนี้ Williams (2006) ยังให้ค�ำอธิบายเพ่ิมเติมด้วยว่า ค�ำศัพท์ที่เกี่ยวข้องกับการประเมิน
ท่ีนิยมใช้กันมาก เช่น การประเมินคุณค่า (appraise) การวิพากษ์ (critique) การตรวจสอบ (examine)
การก�ำหนดเกรด (grading) การตรวจสอบ (inspect) การตัดสิน (judge) และการจัดล�ำดับ (rank)
ซึ่งผู้อ่านอาจใช้เป็น ‘ค�ำค้น’ ในการค้นคืนเอกสาร

การวิจัยด้านการประเมิน (evaluation) แยกตามวัตถุประสงค์ หรือเป้าหมายของการประเมิน ได้
เป็น 4 กลุ่ม คือ 1) การประเมินโครงการ (project evaluation) ส�ำหรับผู้บริหารหน่วยงานท่ีริเริ่มโครงการ
ใหม่ได้ใช้ผลการวิจัยในการปรับปรุงพัฒนาโครงการให้เหมาะสมมากขึ้น ท้ังนี้อาจท�ำเป็นวงจรต่อเนื่อง
โดยประยุกต์วงจรการวิจัยปฏิบัติการ (participatory action research) ซึ่งมี 4 ข้ันตอน Plan (P) –> Do
(D) –> Check (C) -> Act (A) เป็นวงจรต่อเน่ืองกันหลายรอบจนกว่าโครงการจะเสร็จส้ินสมบูรณ์
2) การเปรยี บเทยี บประสทิ ธผิ ลของรปู แบบการประเมนิ หลายแบบ เพื่อตรวจสอบความเหมาะสมของรูปแบบ
การประเมินกับสถานภาพของส่ิงท่ีถูกประเมิน เพื่อให้ได้แนวปฏิบัติท่ีดีท่ีสุด 3) การพฒั นาเกณฑก์ ารประเมนิ
เพอ่ื ใหไ้ ดเ้ กณฑก์ ารประเมนิ ทม่ี คี วามเหมาะสมและมปี ระสทิ ธผิ ลสงู และ 4) การประเมนิ อภมิ าน (meta-evaluation)
เป็นการสังเคราะห์งานวิจัยเชิงประเมินตามหลักการสังเคราะห์งานวิจัยแบบการวิเคราะห์อภิมาน (meta-
analysis) หรือเป็นงานวิจัยประเมินงานประเมิน ซ่ึงวงการประกันคุณภาพ (quality assurance) น�ำไปใช้
ในการตรวจสอบความตรงของผลการประเมินทั้งโดยผู้ประเมินภายนอกและภายใน