Page 40 - สื่อศึกษา
P. 40
6-30 ส่ือศกึ ษา
ในขณะทสี่ ำ� นกั มารก์ ซสิ ม์รนุ่ แรกสนใจเพียงดา้ นการกำ� หนดความหมาย เช่น ส�ำนกั แฟรงค์เฟิรต์
แนวคิดของอัลธูแซร์ แต่ส�ำนักวัฒนธรรมศึกษากลับขยายมุมมองออกมา โดยพิจารณาว่า แม้ด้านหนึ่ง
สือ่ มวลชนจะผลติ ซํา้ ความหมายกต็ าม แต่กเ็ รม่ิ ให้ความสนใจตอ่ บุคคลในฐานะเอเจนซี (agency) เพราะ
บคุ คลจะมที ง้ั ประสบการณข์ องบคุ คล การอา่ นความหมาย การสรา้ งความหมาย เหตผุ ลสำ� คญั กค็ อื สำ� นกั
วฒั นธรรมศกึ ษาไดร้ บั อทิ ธพิ ลจากสำ� นกั มารก์ ซสิ มร์ นุ่ พี่ และสญั วทิ ยา ซง่ึ ทง้ั หมดนใี้ หค้ วามสนใจตอ่ อำ� นาจ
ในการกำ� หนดความหมายและอดุ มการณ์ และในอกี ดา้ นหนงึ่ สำ� นกั วฒั นธรรมศกึ ษากย็ งั ไดร้ บั อทิ ธพิ ลจาก
แนวคิดของอันโตนิโอ กรัมชี นักคิดชาวอิตาลี (Antonio Gramsci) ท่ีให้ความสนใจว่า ภายใต้อ�ำนาจ
การกดทบั กย็ งั มองเหน็ อำ� นาจในการตอ่ สตู้ อ่ รอง ยง่ิ ไปกวา่ นน้ั ยงั ไดร้ บั อทิ ธพิ ลของสำ� นกั ปรากฏการณว์ ทิ ยา
(phenomenology) สนใจการรบั รจู้ ะขนึ้ อย่กู ับประสบการณข์ องบคุ คล
ดังน้ัน ผรู้ บั สารจึงมไิ ด้อ่อนแอออ่ นด้อยเสมอไป ผรู้ บั สารยังสามารถมอี �ำนาจในการตอ่ รองความ
หมายไดต้ ามประสบการณ์ของแตล่ ะคน ดงั เช่น แมร้ ายการโทรทัศนจ์ ะผลติ ซ้าํ ผหู้ ญิงออ่ นแอผา่ นตัวละคร
นางเอกทถี่ กู กระทำ� แตผ่ รู้ บั สารทเี่ ปน็ สตรที เี่ ขม้ แขง็ กใ็ ชว่ า่ จะยอมรบั ความหมายดงั กลา่ ว นน่ั กห็ มายความ
วา่ การศกึ ษาผรู้ บั สารในสำ� นกั วฒั นธรรมศกึ ษาจะใหค้ วามสนใจทง้ั มติ อิ ำ� นาจในการกำ� หนดความหมายและ
ผรู้ บั สารในการอา่ นและตอ่ รองความหมาย ตา่ งจากแนวคดิ ยคุ กอ่ นหนา้ นนั้ โดยเฉพาะอทิ ธพิ ลของสอื่ ทอี่ าจ
มองวา่ สื่อมพี ลังโดยปราศจากการมองบุคคล
อย่างไรก็ดี เนื่องจากส�ำนักวัฒนธรรมศึกษามีการเติบโตกว่า 60 ปี ท�ำให้การพัฒนาความคิด
เกยี่ วกับผ้รู ับสารววิ ฒั นโ์ ดยตลอด ในที่นจ้ี ะสรปุ ให้เห็นการพฒั นาอยา่ งน้อย 5 ยคุ ดว้ ยกัน
ช่วงแรก การศึกษาการเข้ารหัสและถอดรหัส ดังท่ีกล่าวไปแล้วว่า ส�ำนักวัฒนธรรมศึกษายังได้
รับอิทธิพลจากส�ำนักมาร์กซิสม์ท�ำให้ช่วงแรกจะให้ความสนใจต่อมิติอ�ำนาจในการก�ำหนดความหมาย ซ่ึง
เป็นการใหค้ วามสนใจตอ่ ตัวบท (text) กระทำ� ตอ่ ผรู้ บั สารอย่างไร และม่งุ เน้นถึงรหัสความหมายท่ตี วั บท
กำ� หนด ทงั้ น้ี กเ็ นอ่ื งมาจากเบอ้ื งหลงั วธิ คี ดิ มาจากสำ� นกั คดิ สญั วทิ ยา (semiology) สนใจโครงสรา้ งในการ
กำ� หนดความหมาย แตต่ อ่ มาสำ� นกั วฒั นธรรมศกึ ษากไ็ ดพ้ ฒั นาขนึ้ วา่ นอกจากตวั บทจะทำ� อยา่ งไรแลว้ ยงั
ใหค้ วามสนใจตอ่ ผรู้ บั สารกระทำ� ตอ่ ตวั บทนน้ั อยา่ งไรไดด้ ว้ ย ตามแนวคดิ การตคี วามหมาย (interpretative
approach) ทใ่ี หค้ วามสนใจมนษุ ยท์ ี่สามารถตีความ และท้ังหมดก็นำ� ไปสูก่ ารพฒั นาแนวคิด เอนโคดดิง-
ดโี คดดิง (encoding-decoding) หรอื การเข้ารหัสและถอดรหสั ของ สจว๊ ต ฮอลล์ (Stuart Hall)
ยคุ ทส่ี อง การศกึ ษาการบรโิ ภคสอื่ การศกึ ษาผรู้ บั สารยงั ไดข้ ยายไปสวู่ ธิ กี ารบรโิ ภคสอื่ (reception
studies) ซง่ึ สนใจว่า การศกึ ษาผรู้ บั สารควรพิจารณาถึงบริบทในการรับสารด้วย แนวคิดดงั กลา่ วตา่ งไป
จากการวิจัยเชงิ ปรมิ าณในอดตี ทผ่ี า่ นมาที่มองขา้ มจดุ น้ี นอกจากน้นั ยงั คงยืนยันวา่ แม้ผูร้ ับสารจะมีทาง
เลือกแต่ก็ตอ้ งอยบู่ นอ�ำนาจทก่ี ำ� หนด
แนวคดิ นใี้ หค้ วามสนใจวา่ บรบิ ทของการรบั สอื่ จะสง่ ผลตอ่ ความเขา้ ใจสารทแ่ี ตกตา่ งกนั ยง่ิ ไปกวา่
นนั้ แตล่ ะบรบิ ทจะมอี ำ� นาจเกย่ี วขอ้ งดว้ ย เชน่ บรบิ ทการชมโทรทศั นเ์ พยี งลำ� พงั กบั การชมรว่ มกบั บคุ คลใน
ครอบครัวซ่ึงมีมิติเชิงอ�ำนาจโดยเฉพาะชายเป็นใหญ่ซ้อนทับอยู่ท�ำให้ผลการบริโภคแตกต่างกัน กล่าวคือ
พอ่ ผ้เู ป็นใหญใ่ นบา้ นจะกำ� หนดวิธกี ารดูตลอดจนการควบคุมรีโมทคอนโทร ดงั แนวคดิ ของเดวดิ มอร์เลย์
(David Morley)
