Page 28 - ภาษาถิ่นและวรรณกรรมท้องถิ่นไทย
P. 28
8-18 ภาษาถ่ินและวรรณกรรมท้องถน่ิ ไทย
เรื่องท่ี 8.1.3
เน้ือหา
วรรณกรรมทอ้ งถนิ่ ภาคอสี านนน้ั สามารถแบง่ เนอ้ื หาอยา่ งกวา้ งๆ เหมอื นกนั กบั วรรณกรรมทอ้ งถนิ่
ภมู ภิ าคอนื่ ๆ ของไทย เพราะมลี กั ษณะเฉพาะทคี่ ลา้ ยคลงึ กนั กลา่ วคอื โดยทว่ั ไปจะเปน็ วรรณกรรมทผ่ี แู้ ตง่
หรือนักปราชญ์ภายในท้องถิ่นสร้างสรรค์เองส่วนหน่ึง อีกส่วนหน่ึงเป็นวรรณกรรมที่ได้รับมาโดยตรงหรือ
ไดร้ บั อทิ ธพิ ลจากทอ้ งถนิ่ อน่ื ทมี่ คี วามสมั พนั ธก์ นั นำ� มาใชห้ รอื ประยกุ ต์ ปรบั เปลย่ี นใหส้ อดคลอ้ งกบั วถิ สี งั คม
ของท้องถิ่นตนเอง โดยทั่วไปวรรณกรรมที่สร้างสรรค์ข้ึนเองภายในชุมชนเกิดข้ึนเพ่ือตอบสนองรสนิยม
ความชนื่ ชอบ หรอื สอดคลอ้ งกบั วถิ วี ฒั นธรรมในการดำ� เนนิ ชวี ติ เนอ้ื หาวรรณกรรมทอ้ งถนิ่ จงึ มกั จะมเี นอ้ื หา
สัมพันธ์กับบริบทและเงื่อนไขของสังคม เช่น สภาพทางภูมิศาสตร์และประวัติศาสตร์ท้องถ่ิน เป็นต้น
ส่งผลให้วรรณกรรมท้องถ่ินนั้นๆ มีเน้ือเร่ืองแตกต่างกันไปตามท้องถิ่นหรือภูมิภาคนั้นๆ เช่น ภาคอีสาน
มีสภาพทางภูมิศาสตร์เป็นที่ราบสูง ต้องประสบปัญหาความแห้งแล้ง ขาดแคลนน้�ำ เพราะฝนไม่ค่อยตก
จงึ มวี รรณกรรมทส่ี ะทอ้ นปญั หาความแหง้ แลง้ คตคิ วามเชอ่ื เกย่ี วกบั นำ�้ และพธิ ขี อฝน เชน่ เรอื่ งพญาคนั คาก
และเร่ืองผาแดงนางไอ่ เป็นตน้ นอกจากน้ยี งั มีวรรณกรรมประเภทอ่นื ๆ ที่มลี ักษณะเน้ือหาท่ีเก่ียวข้องกับ
วถิ วี ฒั นธรรม คตคิ วามเชอ่ื และการดำ� เนนิ ชวี ติ ของชาวอสี านทส่ี ะทอ้ นผา่ นวรรณกรรมทง้ั ทเ่ี ปน็ วรรณกรรม
มขุ ปาฐะทเ่ี ลา่ สบื ตอ่ กนั มาหรอื วรรณกรรมประเภทลายลกั ษณท มี่ กี ารบนั ทกึ ไวด้ ว้ ยอกั ษรทอ้ งถน่ิ ในเอกสาร
โบราณชนิดต่างๆ
1. ประเภทของวรรณกรรม
การแบง่ ประเภทเนอื้ หาของวรรณกรรมภาคอสี านนน้ั มผี จู ดั กลมุ ตามเนอ้ื หาไวห้ ลายประเภทแยก
ยอ่ ยแตกต่างกันไป แตโ่ ดยภาพรวมก็คลา้ ยคลงึ กนั เชน ธวัช ปณุ โณทก (2550, น. 14) ได้แบงเน้ือหา
ของวรรณกรรมทอ้ งถนิ่ ภาคอสี านไว้ 5 ประเภท คอื 1) วรรณกรรมพทุ ธศาสนา 2) วรรณกรรมประวตั ศิ าสตร์
3) วรรณกรรมนทิ าน 4) วรรณกรรมคําสอน และ 5) วรรณกรรมเบด็ เตล็ด
1) วรรณกรรมพุทธศาสนา มีทั้งวรรณกรรมชาดกที่พระสงฆ์นิยมน�ำมาเทศน์ และวรรณกรรม
ต�ำนานพุทธศาสนา โดยเฉพาะเป็นนิทานชาดกและนิทานธรรม เช่น ล�ำมหาชาติหรือเวสสันดรชาดก
พระเจา้ สบิ ชาติหรอื ทศชาติ สุทธนชู าดก สีทนมโนห์รา และตํานานพุทธศาสนา เช่น อุรังคนิทาน (ตำ� นาน
พระธาตุพนม) กาลนับมื้อส้วย (พุทธท�ำนายอายุพุทธศาสนา 5,000 ปี) ต�ำนานพระแก้ว พระบาง
พระแซกค�ำ พระเจา้ เลยี บโลก สังฮอมธาตุ ปฐมกัปปฐมกลั ป์ เปน็ ตน้
2) วรรณกรรมประวัติศาสตร หรอื พนื้ สบื ทเ่ี ปน็ เรอ่ื งเกย่ี วกบั ประวตั ศิ าสตรท์ อ้ งถน่ิ หรอื ประวตั ิ
วรี บรุ ษุ ของทอ้ งถน่ิ ทม่ี คี วามเกย่ี วขอ้ งกบั คตคิ วามเชอ่ื และภมู นิ ามสถานทใ่ี นทอ้ งถน่ิ เชน ทา วฮงุ ทา วเจอื ง
พ้นื ขุนบรม พนื้ เวียงจนั ทน์ พ้นื เมอื งอุบล เปน ตน
