Page 33 - ภาษาถิ่นและวรรณกรรมท้องถิ่นไทย
P. 33
วรรณกรรมทอ้ งถิน่ ภาคอสี าน 8-23
ปุนะ ทิวะเส ในเมื่อวันลุนฮุ่งเช้า กวนนาหลวงอันเป็นพ่อแห่งท้าวลุนลู่ก็จูงเอาควายไป
เถิงท่งนาแล้วก็ห้างดายังแอกแลอ้องทั้งมวล...
(สมัย วรรณอุดร, 2556ก, น. 46)
4) ไวยากรณ์ คือ ข้อความอธิบายศัพท์หรือข้อความท่ีเป็นคาถา (ศักดิ์ศรี แย้มนัดดา, 2543,
น. 40) จะปรากฏหลังค�ำทเี่ ป็นคาถาภาษาบาลีทกุ ครั้ง บางคำ� อาจตรงตามความหมายภาษาบาลี บางคำ�
อาจมีการเสริมขยายความด้วยภาษาลาวเพ่ือความสละสลวยของถ้อยค�ำ ดังตัวอย่างได้กล่าวมาแล้วใน
หวั ข้อวา่ ดว้ ยคาถาข้างตน้
5) ประชุมชาดก หรือสโมธาน ภาษาอสี านเรยี กว่า “มว้ นชาดก” เปน็ การกลา่ วสรุปเรอื่ ง โดย
บอกถึงการกลับชาติมาเกิดใหม่ของตัวละครในเรื่องว่าตัวละครแต่ละตัวกลับชาติเป็นใครในสมัยพุทธกาล
ซงึ่ ตวั ละครพระเอกกจ็ ะกลบั ชาตมิ าเกดิ เปน็ พระพทุ ธเจา้ ตวั ละครฝา่ ยรา้ ยกจ็ ะกลบั ชาตมิ าเกดิ เปน็ พระเทวทตั
ซ่ึงเป็นคนไม่ดี เป็นศัตรูกับพระพุทธเจ้าในสมัยพุทธกาลซึ่งเป็นผู้ที่ทุกคนรู้จักดีถึงผลกรรมที่ได้รับ ดัง
ขอ้ ความต่อไปน้ี
พระพทุ ธเจา้ จง่ิ ชกั เอาอตตี ะธรรมเทศนามาเปรยี บเทยี มปจั จบุ นั ในกาละบดั นแ้ี ลวา่ ภกิ ขะเว
ดรู าภิกขทุ ง้ั หลาย ส่วนดงั พระยาราพพะนาสวนอนั เกดิ มากระทำ� เวรแก่พระยาลามราชในกาละปาง
น้ัน บัดน้ีก็หากแม่นเทวทัตเถร อันเกิดมากระท�ำเวรแก่พระตถาคตในกาละบัดน้ีแล ส่วนดัง
นางจันทาราชเทวีอันเป็นเมียแห่งพระยาราพพะนาสวนในกาละปางนั้น บัดนี้ก็หากแม่นนางจิญ
จมาณะวิกาในกาละบัดน้ีแล ส่วนดังท้าวพิกพีอันเป็นพระยาแทนพ่ีชายแห่งตนในกาละปางนั้น
บัดน้ีก็หากแม่นพระยาชมพูปัตติ ในกาละบัดน้ีแล ... ส่วนดังท้าวเชตตะกุมารอันเป็นลูกแห่ง
พระยาราพพะนาสวนอันแกว่งถ้ิมมาหาท้าวพระลามในกาละปางนั้น บัดน้ีก็หากแม่นพระยาศรี
ธรรมอโศกในกาละบัดน้ีแล ส่วนดังพระยาปัตตะหลุมอันมาจับเอาท้าวพระลามไปใส่คอกเหล็กไว้
ในกาละปางน้ัน บัดน้ีก็หากแม่นพระยาเทวานัมปิยะติสสะในกาละบัดนี้แล ... ส่วนดังท้าวพระลัก
อันเป็นน้องแห่งพระลามในกาละปางนั้น บัดนี้ก็หากแม่นพระอานนทะเถรในกาละบัดนี้แล ส่วน
ดังม้ามนีกาบอันเกิดกับท้าวพระลามในกาละปางนั้น บัดน้ีก็หากแม่น มหาโมคัลลานะเถรใน
กาละบัดนี้แล ... ส่วนดังนางสีพิมพาราชเทวีในกาละปางนั้น บัดนี้ก็หากแม่นนางยโสธราภิกขุณี
ในกาละบดั นแ้ี ล … สว่ นดงั นางสดี าราชเทวใี นกาละปางนนั้ บดั นก้ี ห็ ากแมน่ นางทาสกิ าในกาละบดั
นแ้ี ล … สว่ นดงั พระลามราชกมุ ารอนั ไปกำ� ฮาบนาบเตง็ พระยาราพพะนาสวนในกาละปางนนั้ บดั น้ี
ก็หากแม่นองค์กูพระตถาคตอันเป็นที่จ้ังที่เพ่ิงแก่โลกทั้งสามในกาละบัดนี้แล
(สมัย วรรณอุดร, 2556ข, น. 247-249)
กลา่ วโดยสรปุ เนอ้ื หาของวรรณกรรมทอ้ งถนิ่ ภาคอสี านนน้ั สว่ นมากมกั จะเตม็ ไปดว้ ยอภนิ หิ ารเพอื่ จะ
แสดงให้เห็นถึงบุญญาธิการของตัวละครเอก วรรณกรรมบางเรื่องมีเนื้อเร่ืองที่ไม่เกี่ยวกับศาสนาแต่ผู้แต่ง
พยายามจะประพันธ์ให้มีรูปแบบเหมือนกับวรรณกรรมพุทธศาสนา โดยการแต่งเลียนแบบนิทานชาดก
