Page 53 - ภาษาถิ่นและวรรณกรรมท้องถิ่นไทย
P. 53
วรรณกรรมท้องถน่ิ ภาคอีสาน 8-43
4.2 นิทานวีรบุรุษ นิทานพ้ืนบ้านอีสานเรือ่ ง ท้าวคันธนามกับยักษ์ขุมค�ำ (จงั หวัดอบุ ลราชธานี)
คร้ังหน่ึงท้าวคันธนามได้เดินทางมาถึงเมืองยักษ์ นางยักษ์ได้จับตัวบริวารของท้าวคันธ
นามที่เดินทางไปขอไฟมาประกอบอาหารจนหมดส้ิน จนท้าวต้องออกติดตามหา ท้าวคันธนามได้
มาพบกับนางยักษ์ได้ต่อสู้กัน นางยักษ์เป็นฝ่ายแพ้จึงมอบทองค�ำให้กับท้าวคันธนาม ท้าวจึงจับนาง
แล้วให้นางชุบชีวิตของบริวารท้าวคันธนามให้ฟื้นคืนชีพกลับมา นางยักษ์เห็นอย่างนั้นจึงมอบขุม
ทองค�ำให้กับท้าวคันธนามได้มาขุดเพื่อเอาทองค�ำกลับไป เมื่อท้าวลงมือขุดทองค�ำในชุมชนแถบ
น้ันจึงเรียกบริเวณน้ันว่า “ขุมค�ำ” หมายถึงขุมทองค�ำนั่นเอง หลังจากที่ท้าวคันธนามได้ทองค�ำแล้ว
จึงออกเดินทางหาบกลับบ้านกลับเมือง จนมาถึงสถานท่ีแห่งหนึ่ง รวงครุท่ีใส่ทองค�ำขาดลงจึง
ต้องหาเชือกมาท�ำสายเพ่ือหาบทองค�ำต่อ ชุมชนแถบน้ันจึงเรียกว่า “บ้านคอนสาย” ในขณะท่ีการ
เดินทางของท้าวคันธนามกับแม่ต้องเดินผ่านสถานที่ต่างๆ จ�ำนวนมาก เมื่อเดินทางมาถึงหนองน�้ำ
ครุที่หาบทองค�ำน้ันเกิดทะลุ (หลู) ท�ำให้ทองค�ำไหลออกมาจนหมดส้ินในกาลต่อมาชาวบ้านจึง
เรียกหนองน�้ำน้ันว่า “หนองขุหลุ” ท่ีหมายถึงหนองน้�ำที่เกิดจากการทะเลาะกันของท้าวคันธนาม
กับนางยักษ์
4.3 นิทานอธิบายเหตุ เหตุที่แม่น้�ำโขงมีปลาบึกแห่งเดียวในโลก จากนิทานพ้ืนบ้านอีสานเร่ือง
ปลาบึกค�ำ
กาลคร้ังหนึ่งนานมาแล้ว สัตตนาคราชและสุตตนาคราชอยู่ท่ีหนองแสแสนย่าน ตัวหนึ่ง
อยู่ที่หัวหนอง อีกตัวหน่ึงอยู่ท่ีท้ายหนอง แต่ท้ังสองสัญญาเป็นเพื่อนกัน หากผู้ใดได้อาหารมาก็จะ
แบ่งปันกันกินเท่าๆ กัน วันหน่ึงสัตตนาคราช ได้ช้างมาตัวหนึ่งก็แบ่งเป็นสองส่วน เท่ากันให้แก่
สุตนาคราชไปต่อมาสุตตนาคราช ได้เม่นมา 1 ตัวก็แบ่งคร่ึงให้แก่สัตตนาคราชไปเช่นเดียวกัน แต่
เม่นมีเน้ือน้อย ขนแข็งใหญ่และยาว สัตตนาคราชเมื่อได้เนื้อเม่นก็เกิดความสงสัยว่าสุตตนาครา
ชน้ันโกงตน จากนั้นก็พาพรรคพวกไปต่อว่าสุตตนาคราชจนเกิดทะเลาะกันและรบกันจนสัตว์ทั้ง
หลายที่อยู่ในหนองแสแสนย่าน เดือดร้อนไปหมด จึงร้อนถึงพญาแถนท่ีได้ ลงมาตัดสินคดีโดยขับ
ไลน่ าคทงั้ สองออกจากหนองแสแสนยา่ นไป หากนาคตวั ใดควกั ดนิ ออกไปทะเลไดก้ อ่ นจะใหร้ างวลั
ซึ่งสัตตนาคราชควักดิน จากหนองแสแสนย่าน มาออกทะเลได้ก่อน รอยควักดิน คือ “แม่น�้ำโขง”
พญาแถนจึงมอบปลาบึกให้เป็นรางวัล ส่วนสุตตนาคราชควักดินจากหนองแสแสนย่าน กลายมา
เป็นแม่น�้ำน่าน แต่ไม่มีทางออกสู่ทะเล
4.4 นิทานเทวปกรณ์หรือนิทานเทพนิยาย นิทานพ้นื บ้านอีสานเรอ่ื ง ปู่สังกะสาย่าสังกะสี
นานมาเเล้วก่อนท่ีจะมีโลก มีแผ่นดินเเละสรรพสิ่งเกิดข้ึนในโลกนี้ รวมท้ังสวรรค์ นรก
อเวจี ครุฑ นาค เทวดา พระอินทร์ พระพรหม เเละพระอาทิตย์ พระจันทร์ ยังไม่มีเเสงส่องพื้นโลก
ไดบ้ งั เกดิ มอี ากาศเวงิ้ วา้ ง มดื มวั นานเขา้ กบ็ งั เกดิ มเี มฆ ควนั ลอยอยใู่ นอากาศ มลี มพดั เมฆควนั ไปมา
ลอยเคว้งคว้างไปทางเหนือทีหนึ่ง เเล้วลอยมาทางใต้หาทิศทางไม่ได้ คร้ันนานเเสนนานก็บังเกิด
เป็นน้�ำมหาสมุทร
