Page 87 - ภาษาถิ่นและวรรณกรรมท้องถิ่นไทย
P. 87
วรรณกรรมทอ้ งถิ่นภาคอสี าน 8-77
พ่อจึง ลดช่ัวเม้ียน เมือฟ้าสู่สวรรค์ เจ้าเฮย
เทเวศแก้ว สาวสนมน้อยหนุ่ม
ชลเยศย้อย หิวไห้ฮุ่งตาย
นับแต่ เสนาช้ัน มุนตรีพอหม่ืน
เขาก็ ไหลหลั่งเข้า ปุนตั้งแต่งประนม
ตัดกดแก้ว ลมเลียบค�ำชาย
เทวีตก แต่งทานเวนให้
นางก็ เทเอาแก้ว เงินค�ำผ้าผ่อน
หดบาใช้ เถิงเจ้าพระยอดเมือง
ในแดนกว้าง ไหลมาคับคั่ง
เขาก็ งันคาบเจ้า ละดูเข้าขวบปี
เขาก็ เอาคาบเจ้า ข้ึนสู่กองฟอน
จวงจันทน์สุม จูดพระองค์เผาเผี้ยน
เขาก็ เอากันสร้าง เจดีย์กวมก่อ
ค�ำลวดไว้ บุญเก้ือเก่ิงพระองค์
(คนึงชยั วิริยะสนุ ทร, 2532, น. 117-118)
สว่ นพธิ กี รรมนนั้ การบายศรสี ขู่ วญั เปน็ พธิ กี รรมทปี่ รากฏมากทส่ี ดุ ในวรรณกรรมทอ้ งถน่ิ อสี านโดย
เป็นพิธีกรรมท่ีเก่ียวเนื่องกับการเปล่ียนแปลง การเปลี่ยนผ่านในวาระโอกาสต่างๆ ของชีวิต ทั้งการเกิด
การออกไฟ การบวช การแตง่ งาน การเล่ือนยศตำ� แหนง่ เป็นต้น ชาวอีสานใหค้ วามสำ� คัญกับเรอื่ งขวญั
หรอื จติ ใจมาก ดงั นน้ั วถิ กี ารดำ� เนนิ ชวี ติ จงึ มกั จะมกี ารสขู่ วญั ควบคกู่ นั ไปเสมอเพอื่ เรยี กพลงั ทางจติ ใจอนั จะ
ก่อให้เกิดขวัญหรือก�ำลังใจดีขึ้น การที่พิธีสู่ขวัญมีปรากฏมากในวรรณกรรม บางเร่ืองก็มีปรากฏบ่อยคร้ัง
นน้ั สอ่ื ใหเ้ หน็ ถงึ คตคิ วามเชอ่ื ดงั กลา่ ววา่ เปน็ พธิ กี รรมทส่ี ำ� คญั ของคนอสี านทย่ี งั ฝงั แนน่ อยใู่ นสงั คมอสี านและ
ยงั คงสบื ทอดมาจนถงึ ปจั จุบันซ่ึงเป็นอัตลักษณ์ทโ่ี ดดเดน่ ของภาคอสี าน เพราะประเพณีพธิ ีกรรมเป็นส่ิงท่ี
สรา้ งความสมั พนั ธอ์ นั ดรี ะหวา่ งกนั ของคนในชมุ ชน สรา้ งความสมคั รสมานสามคั คขี องครอบครวั เครอื ญาติ
และผคู้ นในชมุ ชน และการประกอบพธิ กี รรมแตล่ ะครง้ั ทำ� ใหส้ มาชกิ ในสงั คมรสู้ กึ อบอนุ่ ชว่ ยสรา้ งความรสู้ กึ
“ความเปน็ พวกเดยี วกนั ” มญี าตพิ นี่ อ้ งมารว่ มยนิ ดใี นวาระโอกาสตา่ งๆ ทบ่ี คุ คลนนั้ ๆ ไดเ้ ปลย่ี นผา่ นในชวี ติ
วรรณกรรมเรอื่ งนางผมหอม เปน็ วรรณกรรมทมี่ คี วามโดดเดน่ พเิ ศษและไมค่ อ่ ยพบเหน็ ในวรรณกรรม
เร่ืองอื่นๆ คือมีค�ำสู่ขวัญหรือบทสูตรขวัญอยู่หลายบทหลายตอนท่ีมีเนื้อหาการพรรณนายาวจนจบตอน
และเป็นต้นเค้าของค�ำสูตรขวัญของชาวอีสานมาจนถึงปัจจุบัน เช่นตอนท่ีขุนไทและนางผมหอมพร้อมทั้ง
บุตรธิดากลับถึงบ้านเมือง หรือตอนที่นางผมหอมกลับเมืองไปเย่ียมนางสีดาผู้เป็นมารดาก็มีการสู่ขวัญ
ดังตวั อย่างเช่น
